Thế kỷ XX, Liên xô đã từng đưa quân vào Afghanistan để giúp chính phủ nước này chống lại lực lượng Taliban nhằm lập lại hòa bình. Nhưng sau nhiều năm hao người, tốn của Liên xô cũng đành phải rút khỏi Afghanistan.
Ngay sau đó Mỹ và một số nước đồng minh đã đưa quân vào giúp đỡ chính phủ Afghanistan để đối phó với Taliban. Cũng có lúc Mỹ đã kêu gọi Taliban đàm phán cùng chính phủ để lập lại hòa bình với một chính phủ hỗn hợp. Nhưng Taliban cuối cùng đã không chấp nhận sự dàn xếp của Mỹ.
Chính phủ của ông Biden đã thực hiện kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 8. Lợi dụng tình hình này Taliban liên tục đánh chiếm một số tỉnh quan trọng của Afghanistan. Trong bối cảnh đó các nước đều lo ngại cho hòa bình của đất nước này.
Trung Quốc, trong nhiều năm đứng ngoài cuộc chiến ở Afghanistan, mặc cho hết Liên xô rồi đến Mỹ can thiệp và bị sa lầy ở đây. Nhưng khi Mỹ tuyên bố rút quân, thay vì hợp tác, ủng hộ chính phủ Afghanistan thì Trung Quốc lại tìm cách ve vãn và bắt tay với Taliban. Nhiều nước đang thắc mắc trước mưu đồ của Trung Quốc.
Afghanistan sở hữu trữ lượng đất hiếm lên đến nghìn tỉ USD, cái mà Trung Quốc rất thèm muốn được khai thác. Đồng thời trong kế hoạch vành đai và con đường Trung Quốc buộc phải bằng mọi giá triển khai dự án đường cao tốc nối Afghanistan với Pakistan, đưa Afghanistan trở thành mắt xích quan trọng giúp Trung Quốc đạt mục tiêu tăng cường giao thương với các nước trong khu vực, cũng như tạo điều kiện để Bắc Kinh tiếp cận nguồn tài nguyên thiên nhiên ở đây. Nhưng Trung Quốc sẽ gặp khó khăn nếu bị Taliban cản trở, Bắc Kinh cho rằng dù Taliban có thể trở thành một chính phủ hay không, họ vẫn là lực lượng có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển chính trị và an ninh của Afghanistan. Đồng thời, Trung Quốc có thể thông qua Taliban đưa ra những ràng buộc nhất định đối với các tổ chức, nhất là tổ chức Hồi giáo mà Trung Quốc cho rằng đang hậu thuẫn cho lực lượng chống đối Trung Quốc ở Tân Cương.
Thời báo Hoàn cầu, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã từng đăng tải bài viết nói rằng: “Trung Quốc không có lợi ích khi coi Taliban là kẻ thù”. Tuy nhiên, với Taliban, Trung Quốc một mặt chìa tay ra với lực lượng này nhưng mặt khác vẫn lo ngại Taliban duy trì quan hệ với các tổ chức ly khai, khủng bố ở Tân Cương đe dọa đến an ninh của Trung Quốc. Do vậy Trung Quốc đang thực hiện âm mưu vừa giao tiếp với chính phủ Afghanistan vừa bắt tay với Taliban.
Nhưng nhiều nước đã rất bất ngờ khi giới chức Trung Quốc đã mời đoàn đại diện của nhóm vũ trang do phó thủ lĩnh Taliban Mullah Abdul Ghani Baradar dẫn đầu Taliban đến thành phố Thiên Tân ngày 28/07/2021 để họp bàn.
Một người phát ngôn của Taliban cho biết các cuộc gặp của nhóm với giới chức Trung Quốc đề cập đến hàng loạt vấn đề từ an ninh, kinh tế, chính trị đến tiến trình hòa bình ở Afghanistan.
Rõ ràng chính sách của Trung Quốc đến nay không thay đổi là: “Tọa sơn quan hổ đấu”, để khi hai bên cùng suy yếu thì mới ra mặt và hưởng lợi; hai là luôn chơi trò bắt cá hai tay, chơi với cả hai bên, dùng chính họ làm quân bài phục vụ cho lợi ích của Trung Quốc. Cho nên cả chính phủ Afghanistan và Taliban cũng rất cần phải đề phòng Trung Quốc.