Nỗ lực thay thế tiền mặt bằng tiền kỹ thuật số của Trung Quốc đang thu hút nhiều chú ý, nhưng lũ lụt hoành hành ở Trịnh Châu hồi mùa hè đã làm suy yếu độ tin cậy của kế hoạch.
LŨ LỤT LÀM TÊ LIỆT HỆ THỐNG THANH TOÁN DI ĐỘNG
Theo báo cáo, mưa lớn ở thành phố Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc vào tháng 7/2021 khiến nước sông tràn qua bờ kè, gây mất điện trên diện rộng và làm tê liệt các dịch vụ thông tin di động.
Đợt mưa lũ ở Trịnh Châu hồi mùa hè được coi là lớn nhất trong lịch sử thành phố, với lượng mưa lên tới 201,9mm. Nhân dân Nhật báo mô tả, từ ngày 18-21/7, Trịnh Châu đã chứng kiến những trận mưa rất lớn “ngàn năm có một”, khiến đường phố ngập nặng.
Do người dân thành thị Trung Quốc thường sử dụng các ứng dụng thanh toán di động như WeChat và Alipay thay cho tiền mặt, nên khi mạng di động bị ngắt đột ngột đồng nghĩa với việc tại thành phố 12 triệu dân này, nhiều người không thể liên lạc trong trường hợp khẩn cấp, cũng như không có tiền mặt để tiêu.
Liên quan đến việc phát hành một loại tiền kỹ thuật số hợp pháp, Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu trong số các nước lớn. Bốn ngày trước trận lụt ở Trịnh Châu, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã công bố kế hoạch triển khai đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số chính thức và các kết quả thí điểm đã đạt được. Nhưng sau đó, sự cố mất điện ở Trịnh Châu đã làm tê liệt cơ sở hạ tầng thanh toán kỹ thuật số vốn là trụ cột của kế hoạch này.
Do không có tiền mặt nên một số người ở Trịnh Châu đã chuyển sang hình thức “hàng đổi hàng”. Ví dụ, một người đàn ông đã sử dụng thuốc lá để thanh toán khi mua rau.
Tờ Wall Street Journal ngày 19/10 dẫn lời Zhao Jun – một nhân viên 25 tuổi của công ty sản xuất sữa – nói rằng, lũ lụt khiến cô bị mắc kẹt ở một nơi cách xa nơi cư trú và cô đã phải ngủ qua đêm trong một khách sạn. Sau đó, cô nhận ra rằng nếu không có Alipay và WeChat, cô không thể trả tiền phòng, cũng như không thể liên lạc với thế giới bên ngoài.
“Tôi đã rất lo lắng,” Zhao nói.
Sự gián đoạn tài chính này tương đối ngắn, nhưng nó là một ví dụ rõ ràng về những rủi ro mà các quốc gia có thể gặp phải khi áp dụng tiền kỹ thuật số. Tiền tệ kỹ thuật số phụ thuộc vào điện thoại di động. Khi chính phủ tham gia vào lĩnh vực tiền kỹ thuật số vốn vẫn bị chi phối bởi Bitcoin và một số loại tiền điện tử khác, ngoài các cuộc tấn công của hacker vào ví điện tử và sàn giao dịch trực tuyến, độ tin cậy của mạng di động cũng trở thành một lỗ hổng tiềm ẩn.
Wall Street Journal cho rằng, những tác động trong trận lũ lụt sẽ gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế kỹ thuật số hiện đại. Tại Trịnh Châu, bản đồ trực tuyến không thể sử dụng và xe điện bị chập điện.
Đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số góp phần thúc đẩy tiến bộ công nghệ ở Trung Quốc, lượng giao dịch không dùng tiền mặt ngày càng tăng, nhưng đã gây ra một số vấn đề xã hội. Ví dụ, người già khó có thể đi taxi nếu không có ứng dụng phù hợp.
Các vấn đề do trận lũ này gây ra đã bác bỏ hoàn toàn các cam kết cụ thể mà chính phủ Trung Quốc đưa ra trong văn kiện chiến lược tháng 7/2021. Trung Quốc đã hứa trong tài liệu hướng dẫn của mình rằng, hệ thống tiền kỹ thuật số sẽ có một cơ chế phòng thủ tích hợp để đối phó với các thảm họa thiên nhiên.
TRUNG QUỐC KHÔNG VỘI PHÁT HÀNH ĐỒNG TIỀN KỸ THUẬT SỐ
Chính phủ Trung Quốc luôn thận trọng về vấn đề đổi mới tài chính và chưa đưa ra cam kết về thời gian phát hành chính thức đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số.
Wall Street Journal tin rằng không có dấu hiệu nào cho thấy các vấn đề của Trịnh Châu có thể làm thay đổi kế hoạch đối với đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số. Nhưng các nhà phân tích cho rằng, về thời gian ra mắt chính thức đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số, Trung Quốc có thể không quá vội vàng.
Mã Vĩnh Triết – nhà nghiên cứu tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson – cho biết: “Các yêu cầu rất cao. Trong hệ thống này không có chỗ cho sai sót. Thực sự còn rất nhiều điều chưa biết, đó là lý do tại sao tôi nghĩ rằng họ (Trung Quốc) muốn thận trọng và không quá vội vã tìm kiếm thành công”.
Mục Trường Xuân – Giám đốc Viện nghiên cứu tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, người chịu trách nhiệm hướng dẫn dự án đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số – tại một hội nghị trực tuyến vào tháng 3/2021 cho biết, mục đích tạo ra đồng tiền kỹ thuật số này một phần là để dự phòng cho hệ thống WeChat và Alipay.
Hai hệ thống này đang xử lý 90% các giao dịch thanh toán qua di động ở Trung Quốc. Ông Mục còn cho rằng: “Nếu Alipay và WeChat thất bại về mặt công nghệ hoặc tài chính, có thể sẽ có tác động tiêu cực đến sự ổn định của hệ thống tài chính Trung Quốc”.
Nếu hệ thống tiền kỹ thuật số này được sử dụng trong trận lụt ở Trịnh Châu, thì vẫn chưa rõ liệu hệ thống này có thể phát huy tác dụng hay không. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã nói rõ rằng, để sử dụng đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số sẽ cần cài đặt ứng dụng, bao gồm một ứng dụng của chính nó, cũng như WeChat và Alipay.
Trong thời gian lũ lụt xảy ra, cơ quan quản lý tài chính tỉnh Hà Nam đã ban hành một thông báo khẩn cấp, yêu cầu các ngân hàng xử lý nhanh chóng các trường hợp khách hàng không thể sử dụng thanh toán di động, thậm chí là cung cấp tiền mặt. Sự xuất hiện của đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số dường như một ngày nào đó sẽ thay thế tiền mặt, mặc dù Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã tuyên bố trong báo cáo tháng 7 rằng tiền mặt sẽ tiếp tục được lưu hành, miễn là mọi người vẫn muốn sử dụng nó.