Thúc đẩy hợp tác quốc tế và khu vực, Paris đưa đảm bảo an ninh trở thành mục tiêu chính của Pháp tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
An ninh vùng biển Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương
Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đã trở thành khu vực trung tâm trong sự cân bằng của thế giới, không chỉ về mặt ngoại giao mà còn cả về kinh tế. Khu vực này bao gồm ít nhất 38 quốc gia có chung 44% diện tích bề mặt thế giới và 65% dân số, đồng thời chiếm 62% GDP và 46% thương mại hàng hóa của thế giới.
Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương có vai trò quan trọng đối với sự lưu thông tự do của nguyên liệu thô và hàng tiêu dùng. Đây là lý do tại sao an ninh hàng hải ở khu vực này là vấn đề cấp thiết không chỉ của các nước trong khu vực mà còn của toàn thế giới.
Biển là nơi đặc biệt thuận lợi để biểu hiện cạnh tranh chiến lược. Sự gia tăng của các loại tàu nổi, tàu ngầm và vũ khí hải quân là minh chứng rõ ràng và đáng lo ngại nhất cho sự cạnh tranh ngày càng ráo riết này. An ninh hàng hải ở eo biển Malacca và Singapore, cũng như hòa bình và ổn định của Biển Đông hoặc Vịnh Bengal vẫn mang tính thời sự hơn bao giờ hết. Những thách thức trong những lĩnh vực này có tác động và hậu quả toàn cầu, cho dù đó là đánh bắt cá quá mức, cướp biển, khủng bố hàng hải, buôn bán ma túy, hoặc thậm chí là di cư bất hợp pháp.
Biến đổi khí hậu và những mối đe dọa mà nó gây ra cho nhân loại liên quan đến mọi quốc gia trên thế giới và đặc biệt là ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Biến đổi khí hậu sẽ kéo theo các hiện tượng khí hậu cực đoan, các sông băng tan chảy, trái đất nóng lên, thay đổi độ mặn và nước biển dâng. Đó là chưa đề cập đến việc khai thác quá mức thiên nhiên và nguồn cá, sự ô nhiễm ngày càng tăng của các đại dương và sự suy giảm đa dạng sinh học. Những vấn đề này và các vấn đề an ninh môi trường quan trọng khác cuối cùng sẽ dẫn đến những bất ổn ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế hàng hải, đặc biệt là các cộng đồng ngư dân.
Trước tình hình đó, việc thường xuyên trao đổi, chia sẻ thông tin giữa các bên trong khu vực là những bước đầu tiên nhưng cần thiết cho sự ổn định ở châu Á-Thái Bình Dương, là một yếu tố giúp ngăn chặn sự leo thang và tránh hiểu nhầm. Nói cách khác, bắt buộc phải cải thiện cầu nối Nhận thức miền hàng hải (Maritime Domain Awareness – MDA) giữa tất cả các tác nhân hàng hải, bao gồm tất cả các công cụ con người hoặc công nghệ để có thể hình dung rõ ràng và toàn diện về tình hình hàng hải. Pháp đang làm những gì có thể để đóng góp cho MDA.
Kinh nghiệm lâu năm và uy tín của Pháp trong MDA
Pháp là quốc gia châu Âu đầu tiên chính thức hóa chiến lược ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tháng 5/2018, Tổng thống Pháp đã đưa ra chính sách giải quyết các tranh chấp thông qua đối thoại và chủ nghĩa đa phương, đóng góp cho an ninh hàng hải của khu vực, hỗ trợ củng cố chủ quyền của các quốc gia và chống biến đổi khí hậu. Năm sau, trong cuộc Đối thoại Shangri-La ở Singapore, Bộ trưởng các Lực lượng Vũ trang Pháp đã công bố “Chiến lược Quốc phòng của Pháp ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”, được hoàn thành vào tháng 7/2021 trong hội nghị thượng đỉnh Pháp-Châu Đại Dương lần thứ năm.
Pháp cũng là quốc gia Liên minh châu Âu (EU) duy nhất có lực lượng bố trí sẵn thường xuyên ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và thường xuyên triển khai tàu chiến, tàu ngầm hoặc máy bay. Pháp thực hiện các tương tác cấp cao một cách có hệ thống với các đối tác chiến lược của mình như Ấn Độ, Nhật Bản, Mỹ, Indonesia, Singapore và Việt Nam. Pháp cũng có những tài sản không thể phủ nhận để tham gia tích cực vào an ninh hàng hải của khu vực này: các tàu hoạt động ở cấp độ toàn cầu, một lực lượng hải quân mạnh (4 tàu ngầm tên lửa đạn đạo, 1 tàu sân bay và 5 căn cứ hải quân trên toàn thế giới).
Pháp đã thiết lập một số giao thức song phương giữa Trung tâm Thông tin, Hợp tác và Nhận thức Hàng hải (Trung tâm MICA) và các chủ tàu, người khai thác và người thuê tàu, mang lại lợi ích cho tất cả những ai có liên quan đến các vấn đề hàng hải ở châu Á-Thái Bình Dương. Trong hai thập kỷ, Hải quân Pháp đã chung tay với cộng đồng vận tải biển thông qua các sáng kiến như Hợp tác Hàng hải Tự nguyện (VMC), chia sẻ thông tin giữa các chủ tàu, người thuê tàu, người điều hành và Hải quân Pháp.
Tháng 10/2020, Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Pháp đã tổ chức tại Polynesia (thuộc Pháp) nhóm công tác PACIOS (Vận tải biển Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương) để chia sẻ kinh nghiệm về an ninh hàng hải và chuyên môn MDA giữa các bên liên quan. Trung tâm MICA trong một vài năm đã trở thành trung tâm Hải quân Pháp duy trì động lực mới này cho hợp tác hàng hải. Khả năng cung cấp các đánh giá có giá trị cho các bên trong nước hoặc nước ngoài trong ngành hàng hải đã trở nên hoàn toàn cần thiết.
Pháp tìm cách nâng cao hơn nữa MDA trong khu vực. Với mục tiêu này, tham vọng của Pháp luôn là hỗ trợ tích cực các quan hệ đối tác song phương và đa phương, chẳng hạn như Trung tâm Hợp nhất Thông tin (IFC) ở Singapore, Ấn Độ hoặc Madagascar, trong đó Pháp bố trí các sĩ quan liên lạc ngay từ những ngày đầu thành lập.
Pháp có số lượng lớn tài sản hoạt động ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mỗi năm (7.000 quân nhân, khoảng 15 tàu chiến và 40 máy bay) cũng như mạng lưới ngoại giao và quân sự ở khu vực này (bao gồm 18 tùy viên quốc phòng kiêm nhiệm tại 33 quốc gia) đóng góp cho MDA.
Pháp dự định phát triển và đẩy nhanh hợp tác với ngành hàng hải, kể cả ở nước ngoài, thông qua các giao thức hợp tác hàng hải và tích cực tham gia vào việc xây dựng mạng lưới tin cậy với các trung tâm MDA/MARSEC (An ninh Hàng hải) quốc gia hoặc khu vực. Ý tưởng là luôn cải thiện việc chia sẻ thông tin và phân tích giữa các bên hàng hải liên quan vì lợi ích của cộng đồng hàng hải nói chung.
Trong lĩnh vực này, ASEAN và EU phải đối mặt với những thách thức giống nhau, chẳng hạn như di cư bất hợp pháp do khủng hoảng kinh tế hoặc sắc tộc, buôn bán ma túy, ô nhiễm hàng hải do làm sạch bất hợp pháp tàu chở dầu, các chuyến bay trên biển, khủng bố hàng hải hoặc các mối đe dọa mạng.
Những thách thức này khiến các đối tác thấy trước nhiều hướng hợp tác trong lĩnh vực hàng hải. Ví dụ, dự án Châu Âu “Các tuyến hàng hải quan trọng ở Ấn Độ Dương” (CRIMARIO-II) nhằm thúc đẩy an ninh hàng hải, thông qua hợp tác đa lĩnh vực, nâng cao năng lực, hội thảo, trao đổi thông tin và đào tạo. Nó nổi lên như một đòn bẩy hợp tác thiết yếu cho các đối tác khu vực, những người muốn chia sẻ các phân tích và thực tiễn tốt nhất về tất cả các hạng mục của MDA, cụ thể là di cư bí mật, an ninh môi trường hay khủng bố hàng hải.
Lịch sử đã bước vào một giai đoạn địa chính trị mới được định hình bởi bối cảnh hàng hải. Việc hiểu rõ các vấn đề hàng hải đã trở thành chiến lược khi môi trường địa chính trị hiện tại tạo ra những rủi ro thực sự đối với sự ổn định của khu vực. Mối quan hệ giữa hải quân và ngành hàng hải đã trở thành cốt lõi trong khu vực này.
Điều quan trọng là phải cải thiện việc chia sẻ thông tin MDA giữa tất cả các bên liên quan trong khu vực, với lực lượng bảo vệ bờ biển và hải quân, với tất cả các bên trong ngành hàng hải (chủ tàu, người thuê tàu, nhà khai thác, công ty bảo hiểm, tổ chức phi chính phủ…), với mục tiêu chung là duy trì điều hướng an toàn cho tất cả mọi đối tượng. Với tinh thần đó, Pháp và đặc biệt là Trung tâm MICA, sẽ hợp tác một cách tự tin với tất cả các đối tác.
T.P