Trong đợt phong quân hàm của quân đội Trung Quốc vào năm 1955, có một vị công thần người Việt được Mao Trạch Đông đặc cách phê chuẩn phong hàm Thiếu tướng.
Thập đại Nguyên soái được xác lập
Ngay sau khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập ngày 1/10/1949, vấn đề xác
lập hệ thống quân hàm trong quân đội đã được đưa vào chương trình nghị sự.
Tháng 9/1950, Tổng tư lệnh Chu Đức đã nêu rõ tại cuộc họp toàn thể của Tổng cục quản lý cán bộ Quân ủy Trung ương Trung Quốc: “Phải xác lập hệ thống quân hàm trong quân đội theo 3 cấp và 9 bậc”.
Trâu Bá Hiền – nguyên Phó Chủ nhiệm Quân chính Cục Quân huấn Bộ Tổng Tham mưu Quân
Giải phóng Nhân dân Trung Quốc – cho biết, trước đây, cán bộ chiến sĩ quân đội Trung Quốc chỉ được phân biệt qua nhiệm vụ, không phân biệt bằng dấu hiệu bên ngoài.
Năm 1952, Tổng cục quản lý cán bộ của Quân ủy Trung ương Trung Quốc bắt đầu thảo luận về
vấn đề quân hàm. Tháng 1/1955, Quân ủy Trung ương Trung Quốc ban hành “Chỉ thị về công
tác bình xét quân hàm”, trong đó xác lập hệ thống quân hàm theo 6 cấp và 19 bậc, toàn quân bắt đầu thực hiện công tác bình xét quân hàm.
Tháng 2/1955, “Quy định phục vụ của sĩ quan Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc” được
Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc Trung Quốc lần thứ nhất thông qua.
Trước Quốc khánh Trung Quốc (1/10/1955), việc bình xét quân hàm của sĩ quan toàn quân về cơ bản đã hoàn thành. Từng ngành, từng quân khu, từng đơn vị đều tổ chức lễ phong quân hàm.
Ngày 27/9/1955, lễ phong quân hàm cho “Thập đại Nguyên soái” được tổ chức tại Hội trường
Hoài Nhân, Trung Nam Hải, Bắc Kinh. Mao Trạch Đông đã ban hành mệnh lệnh thư và phong
tặng 10 tướng lĩnh bao gồm Chu Đức, Bành Đức Hoài, Lâm Bưu, Lưu Bá Thừa, Hạ Long, Trần
Nghị, La Vinh Hằng, Từ Hướng Tiền, Nhiếp Vinh Trăn và Diệp Kiếm Anh làm Nguyên soái
nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
Cùng ngày, Quốc vụ viện đã tổ chức lễ phong quân hàm cho các tướng lĩnh khác của quân đội Trung Quốc tại Trung Nam Hải. Thủ tướng Chu Ân Lai đã trao quân hàm Đại tướng, Thượng tướng, Thiếu tướng cho các tướng lĩnh.
Vị tướng Trung Quốc duy nhất là người Việt Trong đợt phong quân hàm của quân đội Trung Quốc vào năm 1955, có một “khai quốc công thần” được Mao Trạch Đông đặc cách phê chuẩn phong quân hàm Thiếu tướng. Người này có hai điều đặc biệt. Thứ nhất, cái tên đặc biệt, ông tên là Nguyễn Sơn (tức Hồng Thủy, nghĩa là ý chí cách mạng dâng trào như thác lũ). Thứ hai, thân phận đặc biệt, ông là người Việt Nam duy nhất trong số các “khai quốc công thần” của Trung Quốc.
Nguyễn Sơn là người nước ngoài duy nhất đã tham gia toàn bộ quá trình của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc từ khi thành lập quân đội đến chiến thắng trong Chiến tranh chống Nhật, và cùng Hồng quân Trung Quốc trải qua cuộc Vạn lý Trường chinh dài 12.000 km.
Trước đó, tại Việt Nam, ghi nhận những đóng góp của Nguyễn Sơn đối với cách mạng nước nhà, ngày 20/1/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 111-SL phong quân hàm Thiếu tướng cho Nguyễn Sơn cùng với Hoàng Văn Thái, Hoàng Sâm, Chu Văn Tấn, Trần Tử Bình, Văn Tiến Dũng, Lê Hiến Mai, Lê Thiết Hùng… sau khi ký sắc lệnh 110-SL phong quân hàm Đại tướng cho Võ Nguyên Giáp.
Trở lại Trung Quốc, trong đợt bình xét quân hàm của các tướng lĩnh quân đội năm 1955, dưới sự chỉ đạo của Mao Trạch Đông, cấp trên của Nguyễn Sơn đã xem xét trình độ và những đóng góp đặc biệt của ông, rồi đề nghị phong quân hàm Trung tướng cho ông.
Sau đó, do cân nhắc thân phận đặc biệt của Nguyễn Sơn, phía Trung Quốc đã gửi thông tin về việc phong quân hàm của ông cho Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sau những trao đổi giữa hai nước, phía Trung Quốc xét thấy trước đây Nguyễn Sơn đã được phong quân hàm Thiếu tướng tại Việt Nam, lần này nên phong quân hàm tương đương với phía Việt Nam, tức là Thiếu tướng.
Ngày 1/10/1955, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã tổ chức một cuộc duyệt binh hoành
tráng nhân dịp Quốc khánh Trung Quốc. Đây là cuộc duyệt binh chào mừng Quốc khánh đầu
tiên sau lễ phong quân hàm. Hàng trăm nghìn người dân Trung Quốc lần đầu tiên được chứng
kiến phong thái của các vị tướng trong bộ quân phục mới tinh.
Tại buổi lễ, trong lúc gặp mặt các tướng lĩnh, Mao Trạch Đông nhìn thấy Nguyễn Sơn, liền gọi đến bên cạnh. Thấy quân hàm Thiếu tướng trên vai Nguyễn Sơn, lãnh tụ Trung Quốc đã thân mật hỏi ông: “Hồng Thủy, anh đã được phong cấp gì rồi?” Nguyễn Sơn chỉ mỉm cười mà không trả lời.
Sau đó, bị Mao Trạch Đông gặng hỏi, Nguyễn Sơn đành phải đưa ra một lời giải thích qua loa.
Khi biết Nguyễn Sơn chỉ được phong quân hàm Thiếu tướng cấp sư đoàn, Mao Trạch Đông ngay lập tức ra chỉ thị cho các lãnh đạo liên quan: “Điều này là không phù hợp! Đồng chí Hồng
Thủy tham gia quân đội từ thời Hoàng Phố, có thể đổi sang quân hàm cấp toàn quân được
không?”
Ý kiến chỉ đạo của Mao Trạch Đông đã được thực hiện ngay, Nguyễn Sơn nhanh chóng được
phong quân hàm Thiếu tướng cấp toàn quân. Nguyễn Sơn trở thành người nước ngoài duy nhất
mang quân hàm tướng trong quân đội Trung Quốc, là “Lưỡng quốc tướng quân” của cả Việt
Nam và Trung Quốc.
T.P