Tình hình xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc sau đợt nghỉ Tết Nguyên đán đang gia tăng trở lại. Tuy nhiên, tình trạng ách tắc ở cửa khẩu vẫn luôn ám ảnh doanh nghiệp Việt Nam.
Đường bộ: Tắc
Nếu so với thời điểm trước tết có đến 5.000 xe dồn ứ ở cửa khẩu phía bắc thì hiện nay tình trạng này đã bớt căng thẳng. Tuy nhiên, số lượng xe đổ về các cửa khẩu vẫn đang tăng lên hằng ngày và có dấu hiệu ùn tắc trở lại. Theo báo cáo của Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng (Lạng Sơn), mỗi ngày có bình quân 150 xe đổ thêm về cửa khẩu. Tính đến ngày 11.2, tổng số phương tiện vận chuyển hàng hóa còn tồn trên địa bàn tỉnh là 1.646 xe, tăng 132 xe so với ngày hôm trước. Trong đó, xe còn tồn ở cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị là 887 xe, tại cửa khẩu Tân Thanh là 757 xe.
Lý giải về số lượng hơn 1.600 xe hàng tồn tại cửa khẩu sau Tết Nhâm Dần, ông Hoàng Khánh Duy, Phó trưởng ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng, cho biết: “Số lượng hàng hóa từ nội địa đưa lên cửa khẩu thời điểm trong tết, chuẩn bị xuất khẩu trong những ngày đầu xuân. Đặc biệt, sắp tới ngày rằm tháng giêng, nhu cầu mua bán trao đổi của doanh nghiệp (DN) 2 nước rất lớn. Ngoài ra, sau Tết Nguyên đán, các mặt hàng nông sản phía nam tiếp tục vào vụ thu hoạch nên tình hình xuất khẩu sẽ còn gặp nhiều khó khăn, có thể tình trạng ùn ứ tại các cửa khẩu của tỉnh Lạng Sơn, đặc biệt là hàng nông sản, hoa quả sẽ tiếp tục tiếp diễn”.
Xuất khẩu nông sản qua cửa khẩu đường bộ hiện tại vẫn là lựa chọn khả dĩ của các thương nhân kinh doanh nông sản sang Trung Quốc, nhất là các mặt hàng trái cây, rau quả. Ông Nguyễn Lâm Viên, Tổng giám đốc Công ty CP Vinamit, phân tích: “Để các DN Việt Nam có thể chuyển sang xuất khẩu chính ngạch là việc rất khó khăn. Từ nhiều năm qua, các DN Việt Nam dẫu biết đi đường biên mậu sang Trung Quốc sẽ rất rủi ro nhưng bắt buộc vẫn phải đi.
Chưa kể, xuất khẩu chính ngạch sẽ bị áp thuế GTGT 7%, trong khi đi đường biên mậu không cần”.
Đường biển cũng không thông
Trong khi đó, việc chuyển hướng sang đường biển hết sức khó khăn và đã xảy ra không ít trường hợp tranh chấp, khiếu nại bồi thường. Chị Nguyễn Thùy Thuận, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất thương mại Trà Thanh Long (TP.HCM), bức xúc: “Trước tết, thấy tình hình tắc nghẽn cửa khẩu đường bộ nghiêm trọng, tôi đã tìm cách liên hệ với hãng tàu biển để xuất khẩu qua cảng Hải Phòng. Vì thiếu container lạnh nên chúng tôi phải lót tay thêm 4 triệu đồng/container và nhiều chi phí ở cảng. Tổng số tiền để đặt được tàu vận chuyển cho 2 container mất đến 270 triệu đồng. Tuy nhiên, một ngày sau khi đến lịch chạy tàu, hãng tàu mới gửi thông báo delay. Lúc này thì chúng tôi hoàn toàn bế tắc vì không xoay trở kịp. Cuối cùng 2 container thanh long đành phải bán đổ bán tháo ở Hà Nội. Bức xúc hơn nữa là số tiền 270 triệu đến nay hãng tàu vẫn không hoàn lại, tiền cọc container rỗng họ cũng không hợp tác để trả lại. Bây giờ thà tôi xuất khẩu đường bộ, tuy chậm hơn nhưng thủ tục cũng như chi phí giảm hơn nhiều, lại không chịu cảnh bị động, luôn bị hãng tàu chèn ép”.
Sau Tết Nguyên đán, các mặt hàng nông sản phía nam tiếp tục vào vụ thu hoạch nên tình hình xuất khẩu sẽ còn gặp nhiều khó khăn, có thể tình trạng ùn ứ tại các cửa khẩu của tỉnh Lạng Sơn, đặc biệt là hàng nông sản, hoa quả sẽ tiếp tục tiếp diễn.
Ông Hoàng Khánh Duy, Phó trưởng ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng
Ông Nguyễn Khắc Huy, Giám đốc Công ty Hoàng Phát Fruit, cũng cho biết container lạnh đường biển đang thiếu trầm trọng. Nhiều DN phải mua lại container lạnh từ DN khác nên giá tăng gấp đôi, thậm chí 3 – 4 lần so với mức giá thực tế khoảng 4 – 8 triệu đồng một container 20 feet. Ông Phạm Ngọc Thành, Phó tổng giám đốc Công ty CP thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO), cũng đồng tình: Hoạt động xuất khẩu sang Trung Quốc đang bị dồn từ đường bộ sang đường biển, gây tình trạng quá tải, thiếu container làm phát sinh tình trạng buôn bán chợ đen container lạnh, đẩy giá container lạnh tăng đột biến, giá cước vận tải biển cũng tăng cao khiến DN xuất khẩu gặp khó khăn rất lớn.
Nếu trước đây giá cước vận chuyển một container lạnh chỉ 30 – 40 triệu đồng, nay tăng lên 200 triệu đồng, thêm vào đó chi phí vỏ container lạnh tăng cao khiến chi phí xuất hàng của DN tăng nhiều lần. Lợi nhuận vì thế cũng giảm mạnh, thậm chí có những container hàng hóa, chi phí cho logistics cao gấp 200 – 300% so với giá trị sản phẩm.
T.P