Cuộc gặp cấp cao giữa Trung Quốc và Mỹ tại Rome đã trở thành cuộc đối đầu gay gắt kéo dài 7 tiếng đồng hồ. Ngoài tình hình Ukraine là tâm điểm, hai bên Trung Quốc và Mỹ còn chỉ trích lẫn nhau về vấn đề Đài Loan.
Vào ngày 14/3 theo giờ địa phương, ông Dương Khiết Trì (Yang Jiechi), Ủy viên Bộ Chính trị và Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Đối ngoại của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã có cuộc hội đàm với ông Jake Sullivan, Trợ lý của Tổng thống Mỹ về các vấn đề an ninh quốc gia tại Rome, Italy.
Theo CCTV, cơ quan truyền thông nhà nước Trung Quốc, ông Dương Khiết Trì đã nêu rõ quan điểm của Trung Quốc đối với vấn đề Đài Loan, bày tỏ quan ngại nghiêm túc và kiên quyết phản đối một loạt lời nói và việc làm sai trái của Mỹ về các vấn đề liên quan đến Đài Loan thời gian gần đây.
Ông Dương Khiết Trì nhấn mạnh, vấn đề Đài Loan liên quan đến chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc. Trong ba bản thông cáo chung Trung-Mỹ, phía Mỹ đều thừa nhận chỉ có một Trung Quốc, và nguyên tắc một Trung Quốc là tiền đề thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và Mỹ, đồng thời cũng là nền tảng chính trị của quan hệ Trung-Mỹ.
Ông Dương Khiết Trì nói chính quyền hiện tại của Mỹ đã cam kết về vấn đề Đài Loan là tuân thủ chính sách một Trung Quốc và không ủng hộ “Đài Loan độc lập”, nhưng hành động của họ rõ ràng là không phù hợp với tuyên bố.
Ông Dương Khiết Trì chỉ ra rằng Trung Quốc bày tỏ quan ngại nghiêm túc và kiên quyết phản đối hàng loạt lời nói và việc làm sai trái của Mỹ trong các vấn đề liên quan đến Đài Loan. Mọi nỗ lực dung túng và ủng hộ thế lực ly khai “Đài Loan độc lập” và mưu đồ chơi “quân bài Đài Loan” để “dĩ Đài chế Hoa” (dùng Đài Loan để kiểm soát Trung Quốc) sẽ không bao giờ thành công.
Ông Dương Khiết Trì nhấn mạnh, Trung Quốc yêu cầu Mỹ nhận ra tính nhạy cảm cao của vấn đề Đài Loan, tuân thủ nguyên tắc một Trung Quốc, các quy định của ba bản thông cáo chung giữa hai nước Trung-Mỹ và các cam kết của Mỹ, và không ngày càng đi xa hơn nữa trên con đường rất nguy hiểm.
Theo trang tin Hồng Kông Đông Phương, ông Dương Khiết Trì nêu rõ lập trường của Trung Quốc về tình hình Ukraine, nhấn mạnh Trung Quốc kiên quyết phản đối mọi lời nói và việc làm tung tin thất thiệt, xuyên tạc và bôi đen lập trường của Trung Quốc. Ông chỉ ra rằng tình hình Ukraine đi đến bước như ngày này là điều Trung Quốc không muốn thấy. Trung Quốc nỗ lực hòa giải và thúc đẩy việc đàm phán; cộng đồng quốc tế nên cùng nhau ủng hộ Nga-Ukraine đàm phán hòa bình nhanh chóng giành được thành quả thực chất, và thúc đẩy việc hạ nhiệt tình hình càng sớm càng tốt. Các bên cần kiềm chế tối đa, bảo vệ dân thường và ngăn chặn xảy ra cuộc khủng hoảng nhân đạo quy mô lớn. Trung Quốc đã cung cấp viện trợ nhân đạo khẩn cấp cho Ukraine và sẽ tiếp tục nỗ lực của mình.
Ông Dương Khiết Trì cho rằng cần phải làm rõ mọi ngóc ngách lịch sử của vấn đề Ukraine và truy tìm nguồn gốc của nó, đáp ứng mối quan tâm hợp lý của các bên, khuyến khích các bên liên quan tiến hành đối thoại bình đẳng và căn cứ nguyên tắc không thể tách rời an ninh, tìm cách xây dựng một cơ chế an ninh châu Âu cân bằng, hiệu quả và bền vững, duy trì hòa bình ở châu Âu và thế giới.
Trong khi đó trang web chính thức của Nhà Trắng ngày 14/3 đưa ra thông báo rằng Mỹ và Trung Quốc đã thảo luận về một loạt vấn đề mà Mỹ và cộng đồng quốc tế quan tâm. Đó là cuộc hội đàm kéo dài suốt bảy giờ căng thẳng, phản ánh tính nghiêm trọng của thời khắc hiện tại và cũng phản ánh cam kết của Mỹ và Trung Quốc trong việc duy trì các kênh liên lạc cởi mở.
Nhà Trắng cho biết mặc dù cuộc gặp đã được lên kế hoạch từ lâu, nhưng đây là một cuộc đối thoại kịp thời và quan trọng vào thời điểm khủng hoảng này. Hai quan chức Mỹ và Trung Quốc đã thảo luận về tất cả các khía cạnh của mối quan hệ Mỹ-Trung. Họ đã trao đổi rộng rãi về vấn đề Nga và Ukraine.
Nhà Trắng cho biết các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc đã thảo luận về các phương pháp tiếp cận quản lý khủng hoảng và quản lý rủi ro chiến lược, với mục tiêu là đảm bảo rằng sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc không chuyển thành xung đột.
Về vấn đề Đài Loan, Nhà Trắng tiết lộ, trong cuộc hội đàm với Dương Khiết Trì, ông Sullivan nhắc lại rằng Mỹ sẽ kiên trì chính sách một Trung Quốc dựa trên “Taiwan Relations Act” (Đạo luật Quan hệ Đài Loan), ba bản thông cáo chung Mỹ-Trung và “sáu đảm bảo của Mỹ trong quan hệ với Đài Loan”.
Ông Sullivan cũng nêu rõ những lo ngại với phía Trung Quốc về các hành động khiêu khích của Bắc Kinh ở eo biển Đài Loan.
Đáng chú ý, những nhận xét của ông Sullivan về vấn đề Đài Loan đã không được đề cập trong bản tin do cơ quan truyền thông CCTV của nhà nước Trung Quốc.
Nhà Trắng ra thông cáo cho biết hai ông Sullivan và Dương Khiết Trì đã đi tiếp cuộc gặp trực tuyến giữa hai nguyên thủ vào Joe Biden và Tập Cận Bình hồi tháng 11 năm ngoái. Ông Sullivan đã nêu ra một loạt vấn đề về quan hệ Mỹ-Trung và có cuộc thảo luận thực chất về chiến sự Nga-Ukraine. Cả hai bên đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hai nước Trung –Mỹ duy trì các đường dây liên lạc cởi mở.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Ned Price chỉ ra rằng, tại cuộc hội đàm ông Sullivan đã trực tiếp và rất rõ ràng nêu lên mối lo ngại về sự ủng hộ của Trung Quốc đối với Nga, nói rằng nếu Trung Quốc ủng hộ Nga sau khi Nga xâm lược Ukraine, sẽ ảnh hưởng đến quan hệ giữa Trung Quốc và thế giới, bao gồm với Mỹ ở châu Âu và các đồng minh ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Ông Sullivan đã cảnh báo trước cuộc họp rằng Trung Quốc không nên cố gắng giúp Nga trốn tránh các lệnh trừng phạt, nếu không sẽ phải đối mặt với hậu quả. Ông Sullivan cũng đã cho biết trong một cuộc trả lời phỏng vấn với CNN hôm Chủ nhật (13/3): Mỹ tin rằng Bắc Kinh đã biết về kế hoạch của Nga thực hiện chiến dịch quân sự chống lại Ukraine, nhưng không biết chi tiết. Ông cũng cho rằng nếu Trung Quốc giúp Nga tránh được các lệnh trừng phạt thì nước này sẽ phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt kinh tế nghiêm khắc.
Tại Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên đã đáp trả rằng các biện pháp trừng phạt chưa bao giờ là một cách hiệu quả để giải quyết vấn đề. Trung Quốc phản đối bất kì mọi hình thức trừng phạt đơn phương và quản chế kéo dài của phía Mỹ, sẽ kiên quyết bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các công ty và và cá nhân Trung Quốc.
T.P