Việc Nga xâm lược Ukraine đang giúp Trung Quốc lấp liếm sự bành trướng của họ ở châu Á. Trung Quốc không chỉ tiếp tục vẽ lại các đường biên giới trên đất liền và biển Đông, mà còn gây sức ép ngày càng lớn đối với Đài Loan.
Không giống như cuộc tấn công quân sự trực diện của Nga, phương thức bành trướng ưa thích của Trung Quốc là kiểu cắt lát xúc xích Ý, hoặc thay đổi hiện trạng theo hướng có lợi cho nó, từng chút, từng chút một.
Trong một ví dụ mới nhất, trang web Tibet.cn của chính phủ Trung Quốc đưa tin hồi đầu tháng rằng Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã âm thầm hoàn thành 624 ngôi làng mà Trung Quốc đã xây dựng tại các khu vực biên giới trên dãy Himalaya đang bị tranh chấp hoặc đã chiếm được.
Các ngôi làng quân sự hóa của Trung Quốc ở vùng biên giới Himalaya mà Ấn Độ, Bhutan và Nepal coi là thuộc ranh giới quốc gia của họ, tương đương với các đảo nhân tạo mà nước này đang biến thành các căn cứ quân sự ở Biển Đông.
Điều đáng chú ý về dự án xây dựng làng mạc trên dãy Himalaya là Trung Quốc được cho là đã cố gắng hoàn thành nó bất chấp bóng ma xung đột vũ trang dấy lên do cuộc đối đầu quân sự đang diễn ra với Ấn Độ. Quân đội Ấn Độ và Trung Quốc vẫn đang gặp rất nhiều bế tắc trong nhiều thế trận ở Himalaya trong suốt 23 tháng qua, sau khi Trung Quốc lén lút xâm phạm một số khu vực biên giới quan trọng ở vùng lãnh thổ Ladakh, cực bắc Ấn Độ, dẫn đến cuộc đụng độ quân sự Trung – Ấn đầu tiên kể từ năm 1975.
Các cuộc đàm phán gần đây nhằm xoa dịu sự khủng hoảng quân sự, bao gồm các cuộc gặp giữa các chỉ huy quân sự và sau đó là giữa các bộ trưởng ngoại giao, không đạt được nhiều tiến triển. Chuyến đi đến New Delhi của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị vào ngày 25 tháng 3 là chuyến thăm cấp cao nhất giữa hai nước kể từ khi bắt đầu những khủng hoảng trên đỉnh Himalaya.
Kiểm soát hiệu quả là yếu tố quan trọng nhất của một yêu sách lãnh thổ mạnh mẽ trong luật pháp quốc tế. Điều này giải thích tại sao việc thiết lập các sự kiện mới trên mặt đất, cho dù dưới dạng các làng nhân tạo trên cao với những người dân định cư trồng trọt hay là các hòn đảo nhân tạo, đều không thể thiếu trong quá trình cải tạo lãnh thổ của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Chủ nghĩa bành trướng của ông Tập đã không tha cho đất nước Bhutan nhỏ bé, với dân số chỉ 800.000 người. Bất chấp hiệp ước song phương năm 1998 buộc các bên “không được sử dụng hành động đơn phương để thay đổi hiện trạng của biên giới”, một số ngôi làng quân sự hóa của Trung Quốc đã mọc lên ở biên giới phía bắc và phía tây của Bhutan.
Nói rộng hơn, chủ nghĩa xét lại lãnh thổ của Trung Quốc đi theo chiến lược bắp cải: dần dần bao bọc một khu vực có tuyên bố chủ quyền hoặc tranh chấp trong nhiều lớp an ninh, giống như những chiếc lá đồng tâm của một cây bắp cải, từ đó bất kỳ đối thủ nào cũng không thể có cơ hội hành động.
Cũng giống như các lớp chiếm đóng đồng tâm xung quanh các đảo ở Biển Đông của tàu đánh cá, tàu tuần duyên và tàu hải quân của Trung Quốc, chủ nghĩa bành trướng trên dãy Himalaya đã liên quan đến việc đưa những người từ xa đến định cư tại các khu vực hoang vắng, trước đây không có người ở, với dân quân tự vệ, cảnh sát bán quân sự và lực lượng PLA chính quy hình thành an ninh nhiều lớp.
Chiến lược len lỏi lãnh thổ của Trung Quốc dựa trên một tiến trình ổn định của các hành động để vượt qua một quốc gia đối thủ, phù hợp với trò chơi cờ vây cổ đại, trong đó mục tiêu là từng bước giành thêm lãnh thổ thông qua các cuộc tấn công không ngừng vào các điểm yếu của đối thủ. Trước khi bắt đầu một yêu sách về quyền tài phán thông qua cường độ gia tăng của các cuộc xâm phạm, lịch sử của Bắc Kinh là gắn liền với việc gây tranh chấp.
Ở biển Hoa Đông, Trung Quốc đã thành công trong việc khiến thế giới công nhận sự tồn tại của tranh chấp quần đảo Senkaku do Nhật Bản kiểm soát bằng cách tăng đều đặn tần suất và thời gian xâm nhập vào lãnh hải và không phận của họ. Đồng thời, họ cũng tìm cách phổ biến tên Trung Quốc – Điếu Ngư của quần đảo này.
Ngay cả khi Bắc Kinh bắt đầu điều tàu vũ trang và các tàu lớn hơn, Nhật Bản đã từ bỏ ngay cả các bước phòng thủ thuần túy như xây hải đăng trên Senkakus. Thật vậy, không có Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản nào tiến hành một cuộc khảo sát trên không về hòn đảo không có cư dân Senkakus này để không gây hấn với Trung Quốc.
Bằng cách khiến cho các đối thủ mất cân bằng, chiến lược của ông Tập mang tất cả các dấu hiệu của sự dũng cảm, bao gồm việc dựa vào “thuật tàng hình”, bất ngờ và làm ngơ với các nguy cơ leo thang quân sự. Ngụy trang hành vi phạm tội – bảo rằng hãy coi đó chỉ là một biện pháp phòng vệ, và nó hoàn toàn “mặc kệ” phía bên kia.
Trong luật pháp quốc tế, yêu sách lãnh thổ phải dựa trên việc thực thi chủ quyền liên tục và hòa bình đối với vùng lãnh thổ liên quan. Tuy nhiên, ngay cả sau khi phán quyết năm 2016 của Tòa trọng tài quốc tế vô hiệu hóa các tuyên bố lãnh thổ của họ ở Biển Đông, nghĩa là, đã lên án đó là hành động sai trái; nhưng Bắc Kinh vẫn đã áp đặt kiểu hành động “làm cho nó đúng” ở khu vực đó.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Trung Quốc ngày càng sử dụng luật nội địa mới để làm vỏ bọc cho các hành động trái pháp luật và củng cố các yêu sách lãnh thổ của mình trong luật pháp quốc tế. Thông qua luật pháp trong nước, ông Tập đã tìm cách hợp pháp hóa các hành động của Trung Quốc, từ các đảo quân sự hóa do con người tạo ra và các khu hành chính mới ở Biển Đông đến các ngôi làng ở biên giới Himalaya.
Chủ nghĩa bành trướng bóng tối của Trung Quốc trên dãy Himalaya vượt xa 624 ngôi làng ở biên giới. Để phát huy sức mạnh và cho phép di chuyển quân đội, vũ khí và thiết bị nhanh chóng hơn, Bắc Kinh đã theo đuổi việc xây dựng điên cuồng các cơ sở hạ tầng quân sự mới, bao gồm cả ở các vùng biên giới tranh chấp. Những con đường mới của Trung Quốc qua lãnh thổ Bhutan đã mở ra một trục chống lại điểm dễ bị tổn thương nhất của Ấn Độ – Hành lang Siliguri, kết nối vùng cực đông bắc của đất nước với vùng đất trung tâm của Ấn Độ.
Điều nổi bật là tốc độ và quy mô mà Trung Quốc đang vẽ lại các sự kiện trên thực địa mà không cần bắn một phát súng nào. Sự bành trướng lãnh thổ của Trung Quốc đang góp phần làm gia tăng tình trạng bất ổn ở châu Á, khu vực kinh tế năng động nhất thế giới.
T.P