Khi Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) tung thêm các biện pháp trừng phạt Nga để đáp trả vụ việc ở Bucha, giới phân tích cho rằng phương Tây giờ đã cạn kiệt lựa chọn và khó thống nhất về bước đi tiếp theo.
EU vừa đề xuất “đòn” đầu tiên nhằm vào ngành năng lượng của Nga kể từ khi Mátxcơva mở chiến dịch quân sự ở Ukraine vào ngày 24/2, bằng cách cấm nhập khẩu than. Tuy nhiên, các nước châu Âu vẫn chia rẽ về bước đi này, chưa nói đến dầu và khí đốt – những loại nhiên liệu đóng vai trò quan trọng hơn đối với kinh tế của EU.
Mỹ và các đồng minh G7 vừa thông báo biện pháp trừng phạt mới đối với Sberbank, ngân hàng cho vay lớn nhất của Nga, cùng với nhiều công ty nhà nước, quan chức chính phủ và người thân của họ, khiến những tổ chức và cá nhân này không thể tiếp cận hệ thống tài chính mà đồng đô la Mỹ thống trị.
Mỹ cũng đã cấm công dân của mình đầu tư và Nga và ngăn Mátxcơva thanh toán cho chủ nợ bằng tiền đang giữ trong các ngân hàng Mỹ.
Dù đồng rúp của Nga vừa tăng lên mức cao nhất trong 6 tuần, giới chức Mỹ nói rằng các lệnh trừng phạt đã bắt đầu đẩy kinh tế Nga trở lại thời kỳ thắt lưng buộc bụng như hồi những năm 1980.
Tuy nhiên, đợt trừng phạt này vẫn để cửa cho Nga tiếp tục kiếm tiền từ xuất khẩu năng lượng. Ngày 6/4, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen nói với các nghị sĩ nước này rằng hiện chưa thể áp lệnh trừng phạt mạnh hơn với ngành năng lượng của Nga vì châu Âu vẫn phụ thuộc vào nguồn này.
Nga cung cấp khoảng 40% nhu cầu khí đốt của EU. Cơ quan Năng lượng quốc tế ước tính Nga thu về hơn 400 triệu USD mỗi ngày từ thị trường này. Bên cạnh đó, 1/3 nhập khẩu dầu mỏ của EU đến từ Nga, tương đương 700 triệu USD/ngày.
“Chúng ta đang ở ngưỡng mà bản thân chúng ta cũng phải chịu đau”, ông Benn Steil, giám đốc kinh tế quốc tế tại Hội đồng Đối ngoại (tổ chức nghiên cứu và tư vấn chính sách) ở New York, đánh giá.
Sự chia rẽ của châu Âu trở nên rõ ràng hơn trong tuần này, sau khi Lithuania thông báo sẽ dừng nhập khẩu khí đốt từ Nga, nhưng Bộ trưởng Tài chính Áo Magnus Brunner lên tiếng phản đối trừng phạt dầu khí của Nga.
Thiếu đoàn kết trong vấn đề hạn chế năng lượng của Nga nghĩa là phương Tây không có nhiều lựa chọn để gây thêm áp lực, nhưng lệnh cấm đầu tư công bố ngày 6/4 sẽ kéo thêm nhiều tập đoàn đa quốc gia ra khỏi Nga, Daniel Tannebaum, cựu quan chức Văn phòng kiểm soát tài sản nước ngoài thuộc Bộ Tài chính Mỹ, nói.
Theo ông Tannebaum, phương Tây có thể cấm thêm các ngành khác của Nga, như dược phẩm.
Mỹ đang thúc giục các đồng minh châu Âu gây thêm tổn thất cho Nga, để bảo đảm rằng liên minh chống lại Mátxcơva không mâu thuẫn.
“Họ có vẻ đã chạm đến trần về những thứ có thể làm”, Clayton Allen, nhà nghiên cứu tại hãng tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group, nói về các lệnh trừng phạt.
Để tiến tới những đòn trừng phạt cứng rắn hơn, giới chức Mỹ sẽ cần bảo đảm với châu Âu rằng thị trường năng lượng và nguồn cung có thể ổn định để tránh cú sốc kinh tế.
“Nếu Tây Âu rơi vào suy thoái, họ sẽ giảm rất nhiều sự ủng hộ về cả tinh thần và vật chất cho Ukraine”, ông Allen nói.
Khi sang họp với các ngoại trưởng NATO và G7 trong tuần này, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken dự kiến sẽ thúc giục các đồng minh có thêm hành động. Thứ trưởng Tài chính Mỹ Wally Adeyemo có các cuộc gặp tương tự tại London, Brussels, Paris và Berlin vào tuần trước.
Hiện vẫn còn những lỗ hổng trong vấn đề kiểm soát các công ty Đức và Pháp xuất khẩu sang Nga, cũng như chiến dịch truy lùng du thuyền và các tài sản khác của tỷ phú Nga, một nhà ngoại giao châu Âu cho biết.