Chiến lược răn đe liệu sẽ là một khuôn mẫu để thuần hóa Nga và Triều Tiên, theo phân tích của Naoya Yoshino đăng trên Nikkei Asia ngày 14/4.
Tổng thống George Bush đã nói: “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ sẽ không cho phép các chế độ nguy hiểm nhất trên thế giới đe dọa chúng ta bằng những vũ khí hủy diệt mạnh nhất thế giới”.
Trong bài phát biểu Thông điệp Liên bang tại Quốc hội Hoa Kỳ vào tháng 1 năm 2002, Tổng thống Bush dán nhãn Iran, Iraq và Triều Tiên là một “trục ma quỷ” mà nó đang trang bị vũ khí để đe dọa hòa bình toàn cầu. Ông cảnh báo rằng “cái giá của sự thờ ơ sẽ là thảm khốc”.
Với cuộc tấn công ngày 11/9 xảy ra bốn tháng trước đó. Tổng thống Bush đã tuyên chiến chống khủng bố, đưa xếp hạng chấp thuận ông có lúc ở mức 90%. Năm 2003, Hoa Kỳ phát động cuộc chiến ở Iraq. Một sự yên tĩnh căng thẳng phủ khắp Đông Á sau nhận xét “trục ma quỷ”.
Lo lắng rằng có thể bị nhắm mục tiêu tiếp theo, Triều Tiên đã cố gắng xoa dịu Mỹ thông qua đồng minh Nhật Bản, bao gồm bằng cách trao trả một số công dân Nhật Bản mà Triều Tiên đã bắt cóc hàng thập niên trước đó.
Một cựu quan chức hàng đầu Nhật Bản cho biết: “Triều Tiên sợ hãi trước một cuộc tấn công của Mỹ, còn Trung Quốc thì giữ một thái độ kín đáo hơn”, và “Đó có thể là thời kỳ ổn định nhất đối với an ninh Đông Á trong vài thập niên qua.”
Nhận xét của tổng thống Bush đưa ra những gợi ý hữu ích về cách thức hoạt động của khả năng răn đe. Răn đe có nghĩa là thuyết phục những kẻ thù tiềm năng rằng khơi mào một cuộc chiến tranh sẽ là phi lý và không có kết quả. Đối thủ phải đối mặt với nỗi sợ hãi đáng tin cậy rằng một cuộc tấn công sẽ được đáp ứng với một phản ứng tàn khốc.
Nga quyết định tiếp tục cuộc xâm lược Ukraina của họ vào cuối tháng Hai, phần nào rõ ràng rằng Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ không gửi quân đội Mỹ đến bảo vệ Ukraine.
“Cuộc đối đầu trực tiếp giữa NATO và Nga là Thế chiến 3, điều mà chúng ta phải cố gắng ngăn chặn”, ông Biden nói vào giữa tháng Ba. Nhưng sự răn đe chỉ phát huy tác dụng khi các quốc gia giữ kín các quân bài, để không cho phép người chơi khác nhìn thấy bàn tay của họ. Biden không cần thiết loại trừ một cách rõ ràng việc gửi quân, đặc biệt nếu mục tiêu của ông là ngăn chặn một cuộc chiến tranh thế giới khác.
Trong khi đó, Triều Tiên dường như đang tận dụng sự tập trung của thế giới vào Ukraina để tiến hành hàng loạt vụ thử tên lửa đạn đạo. Vào ngày 24/3, Bình Nhưỡng đã phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-17 mà sau đó họ tuyên bố là nó có khả năng vươn tới Washington.
Do đó, Mỹ không thể giảm nhẹ mối đe dọa, nếu Triều Tiên phát triển khả năng trang bị tên lửa này với một đầu đạn hạt nhân.
Kể từ cuộc khủng hoảng Mỹ-Triều vào những năm 1990, Washington đã đưa ra nhiều kịch bản cho hành động quân sự chống lại Bình Nhưỡng, nhưng không bao giờ hành động theo kịch bản vì lo ngại rằng Bình Nhưỡng sẽ trả đũa Hàn Quốc và Nhật Bản, hai đồng minh Đông Á của Mỹ.
Đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump, chính quyền đã chuyển tới Tokyo đánh giá rằng nếu các lực lượng Mỹ tấn công Triều Tiên, Triều Tiên sẽ gần như hoàn toàn bất lực trong việc đáp trả. Tuy vậy, Washington kết luận rằng Triều Tiên có thể nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc, một kết quả mà Hoa Kỳ không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận.
Thật trùng hợp hoặc không trùng hợp, anh trai cùng cha khác mẹ của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un, Kim Jong Nam, đã bị ám sát vào khoảng thời gian đó. Những người theo dõi Triều Tiên đã có suy đoán rằng mục đích đó là loại bỏ phương án cài đặt một chế độ bù nhìn do Trung Quốc kiểm soát do một thành viên khác của gia đình họ Kim lãnh đạo.
Hai thập niên sau bài phát biểu “trục tà ác” của Bush, Tổng thống Nga Vladimir Putin đang thực hiện hành vi có thể được coi là khủng bố nhà nước ở Ukraine. Sự xâm lược phi lý này không được dung thứ. Và những gợi ý ủng hộ Matxcova của Trung Quốc cũng không được chấp nhận, và việc Triều Tiên thử tên lửa cũng vậy.
Như vậy, Trung Quốc và Nga có thể bị dán nhãn là một trục tà ác mới, bên cạnh Triều Tiên. Với thời đại Washington là siêu cường duy nhất trên thế giới hiện đã qua, sự phản đối hiệu quả đối với trục mới này đòi hỏi Hoa Kỳ, Châu u và Châu Á phải xích lại gần nhau.
Sự thống nhất này có thể mang lại những kết quả đáng kể, chẳng hạn như các biện pháp trừng phạt kinh tế có thể đưa cuộc chiến ở Ukraine kết thúc nhanh hơn và ngăn chặn những thảm kịch trong tương lai.
T.P