Trung Quốc xác nhận đã ký kết thoả thuận an ninh với Quần đảo Solomon, làm dấy lên phản ứng dữ dội từ phía Mỹ và các đồng minh Nam Thái Bình Dương.
Hoa Kỳ đang tìm cách tăng cường hợp tác an ninh với quốc gia Thái Bình Dương Papua New Guinea (PNG) — nước láng giềng phía bắc của Úc — trong bối cảnh thỏa thuận mới được ký kết giữa Bắc Kinh và Quần đảo Solomon có thể mở ra một cơ hội cho Trung Quốc đóng quân và đặt vũ khí trong khu vực này.
Ông Daniel Kritenbrink, trợ lý ngoại trưởng về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, nói với các phóng viên vào ngày 26/4 rằng họ sẽ tổ chức thêm các cuộc thảo luận với Thủ tướng Papua New Guinea, James Marape trong những tháng tới, theo bình luận mà Reuters thu thập được.
“Cả hai bên đều mong muốn bảo đảm có các bước cụ thể để mở rộng hợp tác an ninh”, ông nói với các phóng viên trong một cuộc gọi.
Ông Kritenbrink cho biết, Thủ tướng Manasseh Sogavare của Quần đảo Solomon đã cam đoan rằng thỏa thuận an ninh với ĐCSTQ sẽ chỉ dành cho nhu cầu an ninh trong nước và sẽ không có căn cứ quân sự.
Tuy nhiên, lãnh đạo phe đối lập của Solomons, ông Matthew Wale, trước đó đã bác bỏ tuyên bố này, nói rằng quốc gia này không có mối đe dọa an ninh nội bộ nghiêm trọng nào và cáo buộc ông Sogavare đang lên kế hoạch leo thang “cuộc đấu tranh của ông ấy với tỉnh Malaita”.
Chính phủ ông Sogavare đã mâu thuẫn với lãnh đạo của tỉnh Malaita, ông Daniel Suidani, về quyết định chuyển hướng quan hệ ngoại của Quần đảo Solomon đối với Đài Loan sang công nhận Bắc Kinh trong năm 2019. Ông Suidani đã kiên quyết giữ quan hệ với Đài Loan trước trước sự thất vọng của thủ tướng.
Vấn đề này đã trở nên nhức nhối vào tháng 11/2021 khi bạo loạn nổ ra ở thủ đô Honiara của Solomon, nơi chứng kiến khu phố Tàu bị thiêu rụi, dẫn đến ba người thiệt mạng.
Trong khi đó, ông Kritenbrink cũng cho biết các quốc gia láng giềng ở Thái Bình Dương đã lo ngại về tác động của “Hợp tác An ninh giữa Quần đảo Solomon và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa)”.
“Chúng tôi biết rằng Trung Quốc đang tìm cách thiết lập một cơ sở hạ tầng hậu cần và cơ sở ở nước ngoài mạnh mẽ hơn cho phép quân đội Trung Quốc xây dựng và duy trì sức mạnh quân sự ở những khoảng cách xa hơn”, ông nói khi đề cập đến quân đội Trung Quốc.
Các chuyên gia đã cảnh báo rằng hiệp ước an ninh được thực hiện toàn diện giữa Quần đảo Solomon và Bắc Kinh có thể dẫn đến căng thẳng địa chính trị tương tự trong khu vực giống như Biển Đông. Solomon từng là địa điểm của các cuộc giao tranh khốc liệt trong Thế chiến II — Trận Guadalcanal — vì có vị trí đặc thù trọng yếu cũng như tầm ảnh hưởng đối với các tuyến đường biển quan trọng.
Trong khi đó, Thủ tướng Úc Scott Morrison đã ám chỉ rằng các quốc gia Thái Bình Dương khác, cụ thể là Papua New Guinea, cũng phải đối mặt với “áp lực” tương tự để thông qua một thỏa thuận an ninh với Bắc Kinh.
“Quý vị nghĩ rằng không có áp lực nào đang diễn ra ở Papua New Guinea giống như ở Quần đảo Solomon? Tất nhiên là có. Điều đó đang xảy ra ở tất cả các quốc gia [trong khu vực] đó”, ông nói với các phóng viên hôm 20/4.
Bắc Kinh trước đây đã thể hiện sự quan tâm đến khu tự trị Bougainville ở Papua New Guinea, được cho là đã cung cấp 1 tỷ USD đầu tư cơ sở hạ tầng cho khu vực này dưới ngọn cờ của Sáng kiến Vành đai và Con đường. Bougainville cũng đang ly khai khỏi Papua New Guinea, tiến gần hơn đến việc trở thành một quốc gia độc lập vào năm 2027.
Vào năm 2018, ĐCSTQ cũng đề nghị tái phát triển một căn cứ hải quân ở Papua New Guinea nhưng không đạt được thỏa thuận với Úc và Hoa Kỳ.
Trong khi đó, ông Morrison cũng cảnh báo về những thách thức trong việc cạnh tranh với Bắc Kinh để giành sức ảnh hưởng trong khu vực này.
“Chúng tôi lo lắng cho tất cả các quốc gia trong khu vực”, ông nói với Radio 2GB hôm 26/4. “Có 20 quốc gia ở Quần đảo Thái Bình Dương … có 20 khu vực mà chúng tôi đang tìm cách chống lại sự ảnh hưởng đó (của ĐCSTQ)”.
“Chúng tôi là quốc gia duy nhất trên thế giới có đại sứ quán tại tất cả các quốc đảo Thái Bình Dương”, ông nói thêm. “Vì vậy, đó là một khu vực vốn có nhiều tranh chấp và chúng tôi luôn hướng về phía trước. Nhưng chúng tôi đang phải đối phó với chính quyền Trung Quốc vốn không tuân theo các quy tắc mà các nước đều đang tuân thủ”.