Một số tín hiệu cho thấy Việt Nam là vùng đất đang có tiềm năng lớn để thu hút các nhà sản xuất chíp lớn thế giới.
Những ông lớn mở rộng đầu tư
Cuối tháng 8 vừa qua, tờ Nikkei Asia đưa tin Công ty Synopsys (Mỹ) thông báo sẽ đào tạo kỹ sư điện tại Việt Nam và hỗ trợ Khu công nghệ cao TP.HCM (SHTP) thành lập trung tâm thiết kế chíp thông qua chương trình tài trợ phần mềm.
Đây là một trong số ít các công ty Mỹ thống trị thị trường toàn cầu về tự động hóa thiết kế điện tử (EDA), hoặc phần mềm thiết kế chíp. Synopsys có 2 văn phòng tại TP.HCM và hai tại Đà Nẵng với hơn 400 nhân viên. Công ty có kế hoạch tuyển dụng thêm khoảng 300 – 400 người nữa. Theo Nikkei Asia, động thái mới nhất của Synopsys là một điều đáng hoan nghênh đối với Việt Nam. Các nhà sản xuất như Apple và Panasonic đang mở rộng quy mô tại Việt Nam, nhưng tăng trưởng trong ngành công nghiệp chíp vẫn còn tương đối chậm cho đến khi Intel và Samsung bắt đầu thu hồi vốn đầu tư cách đây 2 năm.
Tờ Nikkei Asia dẫn lời ông Robert Li, Phó chủ tịch phụ trách mảng bán hàng cho Synopsys tại Đài Loan và Nam Á, cho biết thông qua mối quan hệ đối tác với các công ty nước ngoài, Việt Nam có thể bắt đầu thiết kế các vi mạch tích hợp (IC), chẳng hạn như IC cho tủ lạnh, máy điều hòa không khí, và sau đó nâng cao chuỗi giá trị của toàn ngành.
Trước đó vào đầu tháng 8, tại buổi gặp với Thủ tướng Phạm Minh Chính, ông Roh Tae-moon, Tổng giám đốc Tập đoàn Samsung (Hàn Quốc), cho biết 6 tháng đầu năm nay, tổng kim ngạch xuất khẩu của Samsung Việt Nam đạt mức 34,3 tỉ USD, tăng khoảng 18% so với cùng kỳ năm trước. Trong năm 2022, Samsung đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 69 tỉ USD, đầu tư thêm 3,3 tỉ USD và sẽ tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam.
Đặc biệt, tập đoàn này đang chuẩn bị các điều kiện để sản xuất thử các sản phẩm lưới bóng chíp bán dẫn và sẽ sản xuất đại trà từ tháng 7.2023 tại nhà máy Samsung Electro-Mechanics tại Thái Nguyên. Đồng thời, Samsung dự kiến khánh thành Trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) tại Hà Nội vào cuối năm 2022, đầu năm 2023. Đây cũng là trung tâm R&D của Tập đoàn Samsung không chỉ cho Việt Nam mà còn cho cả khu vực Đông Nam Á, hiện đã hoàn thành khoảng 85%.
Trước Samsung, Việt Nam có Công ty Intel Products Vietnam (IPV) là nhà máy lắp ráp và kiểm định lớn nhất trong mạng lưới của Tập đoàn Intel. Trong cuộc khủng hoảng chíp toàn cầu, IPV không chỉ duy trì hoạt động ổn định mà còn có một số đóng góp sáng tạo giúp hãng bù đắp thiếu hụt về chất bán dẫn. Theo các chuyên gia, việc Intel và giờ là Samsung (đây là hai trong 3 nhà sản xuất chíp lớn nhất thế giới hiện nay) đầu tư sản xuất các thiết bị, linh kiện bán dẫn tại Việt Nam được coi là bước tiến chưa từng có trong thu hút các doanh nghiệp FDI mở rộng đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao trong thời gian tới.
Việt Nam cũng đã có một số doanh nghiệp FDI có liên quan trong sản xuất các thiết bị, linh kiện bán dẫn đặt chân vào Việt Nam. Chẳng hạn đầu năm nay, Công ty Amkor Technology (Hàn Quốc) đã ký thỏa thuận phát triển dự án nhà máy sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu bán dẫn tại khu công nghiệp Yên Phong 2C (Bắc Ninh) với tổng vốn đầu tư đến năm 2035 là 1,6 tỉ USD. Công ty này sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu bán dẫn, cung cấp cho các đối tác chiến lược là những công ty điện tử hàng đầu như Qualcomm, Samsung, NVIDIA, Foxconn, Broadcom, LG, SK Hynix. Dự án dự kiến vận hành vào cuối năm 2023.
Hay Công ty thiết kế Renesas Việt Nam thuộc Tập đoàn Renesas Electronics (Nhật Bản) đã có mặt từ nhiều năm qua, chuyên về lĩnh vực thiết kế, nghiên cứu và phát triển LSI chíp và phần mềm nhúng cho điện thoại di động, xe hơi, máy chụp ảnh, quay phim phục vụ thị trường toàn cầu. Đây là một trong những trung tâm thiết kế quan trọng nhất của Tập đoàn Renesas Electronics…
Không lo thiếu thị trường
Ông Đỗ Khoa Tân, Phó tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam, thông tin các tập đoàn sản xuất chíp, bán dẫn cũng như các trung tâm R&D của các tập đoàn sản xuất thế giới vào Việt Nam là điểm sáng cho ngành công nghệ cao. Hiểu đơn giản thì bất cứ thiết bị điện tử nào cũng cần có linh kiện bán dẫn, nhất là những sản phẩm gia dụng. Nhu cầu về chíp đã bắt đầu tăng cao. Chẳng hạn, một chiếc xe hơi điện hầu như toàn bộ sử dụng chíp để điều khiển. Kể từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra, nguồn cung chíp bị đứt gãy, nhất là sản phẩm sử dụng cho xe hơi đã khiến nhiều quốc gia bắt đầu đẩy mạnh đầu tư để sản xuất loại hàng hóa này. Mặc dù có nhiều công ty đã tham gia, nhưng đa số chuỗi cung ứng vẫn tập trung vào 3 nhà sản xuất lớn là TSMC (Đài Loan), Samsung và Intel. Trong đó, mỗi tập đoàn sẽ có một thế mạnh chuyên môn riêng về chíp cho máy tính, chíp nhớ hay chíp cho thiết bị di động… Ông ví dụ thêm tại Việt Nam, khi triển khai làm căn cước công dân điện tử thì cần con chíp để ghi nhớ tất cả thông tin của người dân. Đây là loại chíp đơn giản nhất, nhưng hiện Việt Nam vẫn chưa thể sản xuất được vì giá thành quá mắc khi số lượng chưa đủ lớn. Bởi để sản xuất được các loại chíp cần phải nắm giữ được công nghệ. Tiếp theo là đầu tư rất lớn và sau đó là trình độ lao động.
Bàn câu chuyện làm chíp “made in Vietnam” lúc này có thể chậm, nhưng nếu bỏ qua, chúng ta sẽ để chậm mất mấy nhịp khi tham gia vào cuộc cách mạng số 4.0”. Giấc mơ làm được con chíp bán ra thế giới có thể được hình thành từ thời ông Trần Đại Nghĩa nghiên cứu những năm 1975, nhưng chúng ta không làm được vì không có điều kiện. Nay việc Samsung nói sẽ làm chíp bán dẫn tại Việt Nam là quá tốt, đó là cơ hội của Việt Nam.
GS-TS Đặng Lương Mô
Ông Đỗ Khoa Tân nhấn mạnh: Việt Nam đã thành lập các trung tâm vi mạch, có khoa đào tạo vi mạch ở trường đại học nhưng hầu như chỉ mới dừng lại ở lĩnh vực thiết kế. Còn việc đầu tư lớn để sản xuất hàng loạt sẽ rất khó. Việt Nam có thể nhanh chân để thu hút các tập đoàn mở rộng đầu tư trong ngành công nghệ cao này. Để làm được điều đó thì tập trung đào tạo nguồn nhân lực. Nhưng nếu chỉ đào tạo độc lập thì với ngành này sinh viên ra trường cũng sẽ không thể tìm việc làm bởi số lượng các nhà máy sản xuất cũng chưa nhiều. Các trường đại học, trung tâm đào tạo cần phải có sự liên kết chặt chẽ với các tập đoàn để đào tạo theo đơn đặt hàng về những nội dung phù hợp với mục tiêu, dự án của doanh nghiệp. Hiện nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực vi mạch của Việt Nam cũng được đánh giá cao nhưng vẫn còn thiếu nhiều so với nhu cầu của nhiều tập đoàn khi có kế hoạch mở rộng sản xuất.
Theo GS-TS Đặng Lương Mô, nhà khoa học về vi mạch tại Nhật, nguồn nhân lực thiết kế, làm được chíp tại Việt Nam đông lắm rồi, hoạt động rất mạnh, khoảng 40 – 50 doanh nghiệp, nhân sự cũng hàng ngàn kỹ sư giỏi. Tuy nhiên, quan trọng nhất đối với ngành này là chế tạo, đòi hỏi nguồn vốn đầu tư rất lớn từ hàng tỉ đến hàng chục tỉ USD.
Ông nói: “Rất nhiều công ty, người Việt đã được đào tạo và giỏi trong thiết kế vi mạch, công nghệ không tồi. Tay nghề không thua ai, đã và đang thiết kế vi mạch cho những công ty điện tử lớn tại Mỹ, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thụy Sĩ, Thụy Điển… nhưng để có một nền công nghiệp chíp bài bản, phải có nhà máy đầu tư và thị trường. Ngành công nghiệp chế tạo chíp của ta chậm so với các nước do thiếu nhà đầu tư còn thị trường nội địa không thiếu. Hiện dân số của ta đông… Việt Nam lại đang đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng thành phố văn minh… việc đầu tư không lo thiếu thị trường”.
T.P