Theo thống kê của Bộ Y tế, tại Việt Nam, tỷ lệ mắc 10 rối loạn tâm thần thường gặp là 14,9% dân số, tương đương gần 15 triệu người, trong đó ở trẻ em là 12%, tương đương hơn 3 triệu trẻ.
Con số trên được PGS. TS. Lương Ngọc Khuê – Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh Bộ Y tế đưa ra tại Lễ mít tinh nhân kỷ niệm 30 năm Ngày sức khỏe tâm thần thế giới” (10/10/1992-10/10/2022) với chủ đề “Chăm sóc sức khỏe tâm thần cho mọi người là một ưu tiên hàng đầu” diễn ra vào chiều nay, 10/10.
Tại buổi mít tinh, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết đại dịch COVID-19 đã gây ra một cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần toàn cầu, làm trầm trọng thêm tình trạng căng thẳng cấp tính, mạn tính và phá hủy sức khỏe tâm thần của hàng triệu người.
Vào năm 2020, số người bị rối loạn lo âu và trầm cảm đã tăng lên đáng kể vì đại dịch COVID-19, ước tính khoảng hơn 25% trong năm đầu tiên của đại dịch và làm dấy lên lo ngại về tình trạng gia tăng các ca tự tử.
Trong khi các dịch vụ phòng ngừa và điều trị hiệu quả sẵn có tại các cơ sở, nhưng nhiều người bị rối loạn tâm thần không được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc hiệu quả, làm gia tăng khoảng trống điều trị cho các vấn đề sức khỏe tâm thần và chỉ khoảng 29% số người bị rối loạn tâm thần và chỉ 1/3 số người bị trầm cảm được chăm sóc sức khỏe tâm thần chính thức.
Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc 10 rối loạn tâm thần thường gặp là 14,9% dân số, tương đương khoảng 15 triệu người. Tuy nhiên đa số người dân cho rằng rối loạn tâm thần chỉ là tâm thần phân liệt (dân gian thường gọi là điên). Thực tế tỷ lệ tâm thần phân liệt là 0,47% dân số; trầm cảm, lo âu chiếm tỷ lệ cao, tới 5-6% dân số, còn lại là các rối loạn tâm thần khác như rối loạn cảm xúc lưỡng cực, rối loạn tâm thần liên quan tới sử dụng rượu bia, ma túy và các chất gây nghiện khác…
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, các vấn đề sức khỏe tâm thần cũng đã xảy ra ở trẻ em với tỷ lệ khoảng 12%, tương đương hơn 3 triệu trẻ em có nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần. Đặc biệt là ai cũng có thể mắc rối loạn tâm thần, ít nhất là ở một giai đoạn, thời điểm nào đó của cuộc đời.
“Đây là hậu quả trực tiếp của tình trạng đầu tư dưới mức cơ bản, bởi vì các quốc gia chi trung bình chỉ khoảng 2% ngân sách y tế cho sức khỏe tâm thần”- GS.TS. Trần Văn Thuấn nói.
Cũng theo GS.TS. Trần Văn Thuấn, trước những vấn đề sức khỏe tâm thần đang ngày trở nên nghiêm trọng ở Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022 – 2025, với một trong số các nội dung của mục tiêu chung là “tăng cường kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây bệnh, đẩy mạnh các biện pháp dự phòng, phát hiện sớm và quản lý điều trị các bệnh tâm thần phân liệt, động kinh, trầm cảm, sa sút trí tuệ và các rối loạn tâm thần khác nhằm góp phần bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe của nhân dân và phát triển kinh tế, xã hội của đất nước”.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế đang xây dựng riêng một đề án cho lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần là Đề án “Tăng cường năng lực hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần” để trình Chính phủ phê duyệt làm cơ sở triển khai công tác chăm sóc sức khỏe tâm thần trong giai đoạn sắp tới.
“Chăm sóc sức khỏe tâm thần” là vấn đề của toàn xã hội, không của riêng ai và không của riêng cấp bậc hành chính nào. Chính vì vậy phòng ngừa và nâng cao sức khỏe tâm thần là trách nhiệm của chính mỗi người dân, gia đình, cộng đồng, chính quyền và các ban, ngành đoàn thể từ trung ương đến địa phương cùng các tổ chức xã hội, thông qua các giải pháp như nâng cao nhận thức, thực hiện các hành vi lành mạnh ở mỗi cá nhân, bảo đảm an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, dự phòng và xử lý tốt các thiên tai, thảm họa… Khi đã gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần thì trách nhiệm chủ yếu của y tế và xã hội nhằm giảm nhẹ, tiến tới điều trị khỏi hoàn toàn cho người bệnh” – GS.TS. Trần Văn Thuấn chia sẻ thêm
Mít tinh hưởng ứng Ngày sức khỏe tâm thần thế giới 10/10 năm nay do Bộ Y tế phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới, Bệnh viện Tâm thần trung ương 1 tổ chức dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, đồng chủ trì là PGS.TS. Lương Ngọc Khuê – Phó Chủ tịch Hội đồng y khoa quốc gia, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh.
Ngày Sức khỏe tâm thần thế giới (WMHD), 10/10 hằng năm, khởi xướng vào năm 1992 bởi Richard Hunter – Phó Tổng thư ký của Liên đoàn Sức khỏe Tâm thần Thế giới (World Federation for Mental Health – WFMH), từ năm 1994, Liên đoàn Sức khoẻ tâm thần Thế giới công bố chủ đề cho Ngày sức khoẻ tâm thần hàng năm.
Ngày Sức khỏe tâm thần thế giới là một sự kiện toàn cầu nhằm giáo dục và nâng cao nhận thức của mọi người về tầm quan trọng của sức khỏe tâm thần (SKTT), huy động nguồn lực hỗ trợ những người có vấn đề về SKTT và tạo cơ hội cho tất cả những người tham gia công tác chăm sóc SKTT chia sẻ những gì cần phải làm để biến việc chăm sóc SKTT thành hiện thực cho mọi người trên toàn thế giới.
Liên đoàn Sức khỏe Tâm thần Thế giới công bố chủ đề của Ngày sức khỏe tâm thần thế giới 2022 “Chăm sóc sức khỏe tâm thần cho mọi người là một ưu tiên hàng đầu – Make mental health a global priority for all”.