Dư luận về chuyến thăm Đài Loan của chủ tịch Hạ viện Mỹ, bà Nancy Pelosi, hồi tháng 8 năm ngoái chưa kịp lắng xuống hoàn toàn, thì mới đây, lại có thông tin về việc tân chủ tịch Hạ viện Mỹ – ông McCarthy – có thể tới thăm Đài Loan mùa xuân năm nay. Có người bình luận:“Bóng ma” Pelosi đang trở lại ám ảnh Trung Nam Hải.
“Bóng ma” bắt đầu lởn vởn xuất hiện với thông tin của trang Punchbowl News. Ngày 23/1, trang này dẫn lời một quan chức thạo tin cho biết: “Lầu Năm Góc đang chuẩn bị để ông McCarthy tới thăm đảo Đài Loan”. Quá trình thảo luận mới ở “giai đoạn khởi đầu” và các quan chức trong chính quyền Tổng thống Joe Biden kỳ vọng chuyến thăm diễn ra trong mùa xuân.
Kiểu đưa tin “nửa nạc nửa mỡ”: không ra ý khẳng định, đặt sự kiện trong khả năng của Punchbowl News có thể quy cho tội làm tin “thiếu chuyên nghiệp”? Nhưng cái “thiếu chuyên nghiệp” biết đâu lại là chủ ý: vừa để né trách nhiệm một khi sự kiện không diễn ra, vừa để khiêu khích Bắc Kinh?
Nhưng đâu cần khiêu khích? Chỉ bằng vài bốn dòng về khả năng thò chân đến Đài Loan của chủ tịch Hạ viện Mỹ, Trung Nam Hải đã bắt đầu nổi máu điên lên rồi.
Điên vì Đài Loan là câu chuyện nhạy cảm bậc nhất trong quan hệ Trung – Mỹ, là nguyên nhan khiến lâu nay hai cường quốc liên tục đôi chối, khẩu chiến. Điên vì Bắc Kinh cảm thấy như bị coi thường.
Bởi nếu thật là ông McCarthy sốt sắng tới Đài Loan vào mùa xuân năm nay, chẳng hóa ra những cảnh báo cả bằng lời nói (của ông Tập Cận Bình: Trung Quốc coi đó như “chạm lằn ranh đỏ”), và hành động (là những cuộc tập trận rầm rộ mô phỏng bao vây, cấm vận hòn đảo Đài Loan hồi tháng 8 năm ngoái) khi bà Pelosi tới thăm “tài nữ” Thái Anh Văn, là công cốc. Công cốc bởi tất cả chẳng hề khiến Mỹ bận tâm?
Đó là chưa kể, lối tiết lộ thông tin của “quan chức thạo tin” trên còn cho thấy sự khác nhau trong thái độ của Nhà trắng.
Lần trước, trước chất vấn của Trung Nam Hải, Lầu Năm góc và Nhà trắng thoái thác vai trò, trách nhiệm rằng: nhánh lập pháp “to quyền” lắm. Nhà trắng chẳng thể làm gì khác một khi người đứng đầu nhánh này đã quyết; trách nhiệm của Bộ quốc phòng chỉ là bảo vệ an toàn tuyệt đối cho chuyến công du của người đàn bà thép Pelosi mà thôi.
Còn lần này, với việc nêu rõ Nhà trắng “kỳ vọng” chuyến thăm diễn ra trong mùa xuân, cho thấy, Chính quyền cùng cá nhân ông Tổng thống Joe Biden như người a tòng, tỏ ra sốt sắng và hào hứng như thế nào về chuyến công du Đài Loan của ông McCarthy.
Phản ứng của Bắc Kinh theo “công thức” cũ, nghĩa là như với chuyến thăm của người tiền nhiệm ông McCarthy, là bà Pelosi.
Cụ thể, vài ngay sau khi có thông tin tân Chủ tịch Hạ viện McCarthy dự định đến Đài Loan, trong cuộc họp báo ngày 30/1, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh kêu gọi “các cá nhân ở Mỹ tuân thủ nguyên tắc ‘Một Trung Quốc’ và ba tuyên bố chung Mỹ – Trung, không có hành động gây tổn hại đến quan hệ song phương, làm xói mòn hòa bình và ổn định hai bờ eo biển Đài Loan”.
Tuyên bố kiểu ấy, Mỹ có mà nghe…khối?
Thêm một điều dư luận thắc mắc: dường như trái với thông lệ, người đại diện Bộ Ngoại giao Trung Quốc không nêu cụ thể Trung Quốc sẽ phản ứng thế nào, Mỹ sẽ gánh chịu hậu quả gì,… nếu chuyến thăm của ông McCarthy thực sự diễn ra?
Có lẽ, với chức phận một người phát ngôn ngoại giao, trong trường hợp này, bà Mao Ninh chỉ được phép nói đến thế? Còn lại, sau đó, hành động của Bắc Kinh và Trung Nam Hải sẽ phụ thuộc vào việc Washington sẽ có thêm những động thái gì tiếp theo trong câu chuyện này?
Chỉ có điều, phản ứng đến như chuyến thăm Đài Loan cách đây gần nửa năm của bà Pelosi coi như sát trần rồi. Cao hơn nữa, chỉ còn nước…”bắn hạ chuyên cơ” của ông McCarthy – như cựu tổng biên tập Thời báo Hoàn cầu từng đe dọa bà Pelosi, để rồi sau đó bị “Trung ương kiểm điểm”, phải tháo bài xuống.
Thời điểm hiện nay, Bắc Kinh chắc chắn chưa hành động dại dột như lời xui của ông nhà báo về vườn Hồ Tích Tiến vậy.
T.V