Quan hệ Trung Quốc-Philippines lúc lạnh lúc nóng trong mấy thập kỷ vừa qua. Khi Trung Quốc công bố bản đồ chín đoạn hình lưỡi bò chiếm tới 80% diện tích Biển Đông, trong đó bao gồm nhiều vùng thuộc lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế của Philippines thì Philippines đã có phản ứng quyết liệt.
Philippines đã kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài Quốc tế và thắng kiện. Tòa Trọng tài đã phủ nhận toàn bộ yêu sách phi lý của Trung Quốc. Trung Quốc không những phớt lờ phán quyết của Tòa Trọng tài mà còn gia tăng sự hiện diện trên vùng biển của Philippines, đặc biệt là cản trở việc tiếp tế cho lực lượng Philippines đang đóng giữ ở Bãi Cỏ Mây (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam).
Sau khi đắc cử Tổng thống Philippines ông Duterte đã có thái độ thân thiện với Trung Quốc và tuyên bố căng thẳng với Mỹ. Sau chiến tranh thế giới II, Philippines đã cho Mỹ xây dựng căn cứ quân sự, đây cũng là hành động nhờ vào lực lượng của Mỹ để bảo vệ cho Philippines. Còn Mỹ cũng nhờ căn cứ quân sự này mà có thể khống chế một vùng quan trọng ở Thái Bình Dương để đối phó với Trung Quốc. Ông Duterte đã từng dọa không cho Mỹ đồn trú.
Còn với Trung Quốc là thị trường nông sản quan trọng của Philippines thì ông Donte chủ trương thân thiện. Cũng chính vì thế Trung Quốc tạm thời không gây hấn và mở cửa thị trường cho nông sản của Philippines.
Ông Duterte thất sủng, Tổng thống mới của Philippines, ông Ferdinand Marcos Jr lại chủ trương thân thiện trở lại với Mỹ. Philippines không những cho phép lực lượng Mỹ tiếp tục đồn trú mà còn tiếp cận thêm căn cứ quân sự của nước này. Trung Quốc lập tức chỉ trích việc làm trên và cho rằng nó sẽ gây mất ổn định và gia tăng ở khu vực.
Đầu năm 2022, Ông Marcos thăm Nhật Bản 5 ngày để thúc đẩy hợp tác an ninh và bày tỏ khả năng ký với Nhật Bản một thỏa thuận các lực lượng hai bên viếng thăm nhau nhằm tăng cường an ninh khu vực.
Để giảm bớt căng thẳng với Trung Quốc, tháng 1 năm 2023 Tổng thống Marcos cũng đã thăm Trung Quốc. Trung Quốc khẳng định sẵn sàng quản lý các vấn đề trên Biển Đông một cách chân thành.
Tuy nhiên, việc ông Marcos tỏ ra thân thiện, và hợp tác với Mỹ và Nhật Bản để bảo vệ an ninh trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Trung đang gia tăng căng thẳng đã làm cho Trung Quốc có hành động đe dọa với Philippines.
Ngày 13-2-2023 tàu hải cảnh Trung Quốc đã chĩa Laser “cấp độ quân sự” để cản trở một tàu của Philippines thực hiện nhiệm vụ tiếp tế cho lực lượng đồn trú trên một đảo san hô thuộc Biển Đông, gây mù tạm thời cho thủy thủ đoàn và có “những thao tác nguy hiểm”.
Philippines đã phản đối gay gắt hành động của Trung Quốc. Đồng thời Tư lệnh lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines tuyên bố sẽ tăng cường hiện diện trên Biển Đông để bảo vệ ngư dân và chủ quyền trên biển.
H.B