Trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ cách đây 2 năm mọi người đã nói rằng; phải giữ ông Trump để đối phó với Trung Quốc, còn nếu cho ông Biden lên thì ông ấy sẽ chẳng làm được gì. Trung Quốc sẽ tự do vươn mình thành bá chủ thế giới. Tuy nhiên, gần đây ông Biden đã giáng một đòn trừng phạt nặng nề vào Trung Quốc, hơn rất nhiều so với những gì ông Trump đã làm, điều đó sẽ khiến nhiều người phải nghĩ lại về ông Biden. Vậy ông Biden đã làm được gì khiến Trung Quốc chao đảo?
Nếu ngôi làng của bạn đang cạnh tranh gay gắt và có thể dẫn đến chiến tranh với ngôi làng bên thì bạn có bao giờ nghĩ rằng mình nên bán những thứ vũ khí hiện đại cho ngôi làng bên để kiếm thật nhiều tiền hay không? Chắc chắn là chỉ có ngu mới làm như vậy, vì sau này ngôi làng bên sẽ dùng chính những thứ vũ khí ấy để đánh bại ngôi làng của bạn. Thế nhưng, nếu không bán vũ khí mà lại bán cho ngôi làng bên những công nghệ, linh kiện máy móc để họ tự sản xuất ra những thứ vũ khí có thể đánh bại ngôi làng của bạn thì có nên bán hay không? Chắc là cũng không nên, nhưng nếu đã lỡ bán rồi thì sao? Thì phải ngăn chặn và đó chính là tình huống mà Hoa Kỳ đang đối mặt.
Giờ đây, chúng ta thấy Trung Quốc đã phát triển một cách đáng sợ, họ có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao bậc nhất thế giới, họ có những công ty đang cạnh tranh ngang ngửa với những gã khổng lồ của Mỹ như Xiaomi với Apple, Tiktok với Facebook và Youtube, nhưng không chỉ có vậy, Trung Quốc cũng phát triển mạnh trong lĩnh vực quân sự, hàng không vũ trụ hay năng lượng, họ thậm chí còn phát triển mặt trời nhân tạo của riêng mình và những chuyển biến quá nhanh này khiến Mỹ đánh giá rằng nó đang đe dọa đến an ninh của nước Mỹ và chúng ta không hiểu tại sao Mỹ đã thực hiện nhiều hành động để ngăn chặn những điều này càng sớm càng tốt, nước Mỹ đang làm như thế nào? Câu trả lời là chính là những con chip xử lý. Con chip là cái quan trọng nhất để các siêu máy tính của Trung Quốc có thể hoạt động phục vụ cho nghiên cứu về hạt nhân, hàng không vũ trụ hay ứng dụng trong cuộc sống như trí tuệ nhân tạo, xe tự lái, big data, siêu máy tính là một thiết bị quan trọng cho tính toán quy mô siêu lớn và phức tạp và để phản ánh khả năng chiến lược của một quốc gia trong lĩnh vực máy tính. Để phát triển được siêu máy tính và những thiết bị thông minh và hiện đại khác thì thứ mà Trung Quốc cần là những con chip có hiệu năng cao và Mỹ hiện tại đang là quốc gia nắm trong tay những công nghệ, máy móc để sản xuất những con chip hiệu năng cao này. Các đồng minh của họ như Nhật, Hà Lan những quốc gia đã tham gia thỏa thuận sẽ cùng Mỹ hạn chế những tiến bộ của Trung Quốc trong ngành công nghiệp Chip. Vì vậy, Mỹ có đủ khả năng để ngăn không cho Trung Quốc mua hoặc xa hơn là tự sản xuất con chip hiệu năng cao. Từ đó, ngăn chặn khả năng Trung Quốc vượt mặt Mỹ trong ngành công nghiệp máy tính và xa hơn là ứng dụng cho quân đội Trung Quốc, Mỹ đã làm những việc cụ thể để đạt được mục đích của mình như sau; Tháng 8/2022, Mỹ đã đưa 7 thực thể là những viện nghiên cứu thuộc Tập đoàn Khoa học Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc, học viện công nghệ không gian Trung Quốc, Tập đoàn điện tử Trung Quốc vào danh sách đen, theo bộ trưởng thương mại Mỹ những thực thể này đã mua thiết bị của Mỹ để hiện đại hóa quân đội Trung Quốc, vậy nên tất cả các doanh nghiệp Mỹ sẽ bị cấm bán thiết bị hoặc cung cấp dịch vụ cho những đối tượng này, trừ một số trường hợp được cấp phép.
Tháng 10/2022, Mỹ lại tiếp tục có hành động khác mà người ta gọi đó là đòn giáng nặng nề dành cho Trung Quốc kể từ sau khi Tổng thống Biden lên nắm quyền. Cụ thể, Mỹ đưa ra lệnh trừng phạt bán dẫn bao gồm;
- Hạn chế các công ty Mỹ xuất khẩu các công cụ sản xuất chip quan trọng sang Trung Quốc, hạn chế các công dân và công ty của Mỹ cung cấp bất kỳ hình thức hỗ trợ nào cho các nhà máy sản xuất chất bán dẫn của Trung Quốc, một số chuyên gia người Mỹ tại Trung Quốc đã bị yêu cầu tạm dừng công việc và đứng trước hai lựa chọn hoặc là mất việc, hoặc là từ bỏ quốc tịch Mỹ.
- Các chính phủ nước ngoài cũng không được bán hoặc hỗ trợ Trung Quốc sản xuất chip công ty chip Hà Lan cho biết nhân viên của họ tại Mỹ đã bị yêu cầu dừng hợp tác với Trung Quốc.
- Các siêu máy tính và trung tâm siêu dữ liệu của Trung Quốc sẽ bị hạn chế xuất khẩu nghiêm nghặt.
- Mỹ kiểm soát chặt chẽ việc sản xuất các dòng chip 14,16,28 Nanomet của Trung Quốc.
Vậy chuyện gì xảy ra khi lệnh cấm của Mỹ bị vi phạm thì hãy xem trường hợp gần đây, Công ty chip viết tắt là IMTC đã được cho là vi phạm quy định về hạn chế xuất khẩu của Mỹ khi cung cấp chip nhớ NAND dùng trong điện thoại thông minh cho công ty viễn thống Huawai và Mỹ đang cân nhắc việc đưa công ty này vào danh sách đen tức là không được trao đổi, mua bán với các công ty của Mỹ nữa.
Đối mặt với tình trạng này, Trung Quốc đã đệ đơn kiện Mỹ lên tổ chức thương mại thế giới, bộ thương mại của Trung Quốc cáo buộc Mỹ đã lạm dụng các biện pháp hạn chế xuất khẩu và cản trở thương mại quốc tế bình thường về con chip và các sản phẩm khác. Bộ Thương mại Trung Quốc nói vụ kiện tại WTO là một cách để giải quyết các mối quan ngại của Trung Quốc bằng con đường luật pháp, vậy thì vụ kiện này có mang lại kết quả có hậu cho Trung Quốc hay không, câu trả lời là khó, mặc dù trước đây Tổng thống Trump đã áp thuế lên mặt hàng thép và nhôm của Trung Quốc, Trung Quốc cũng kiện lên WTO và được WTO phán là Trung Quốc thắng kiện và điều đó có thể lặp lại một lần nữa với mặt hàng là chip. Tuy nhiên, thường thì mỗi vụ kiện ở WTO phải mất vài năm mới có thể giải quyết xong và đến lúc đó thì dù có thắng Trung Quốc cũng đã thiệt hại kha khá rồi. Chưa kể, WTO cũng có các điều khoản trong quy tắc cho phép các quốc gia được áp đặt hạn chế vì lợi ích an ninh của mình.
Hiện nay, các công ty chip đã có ý định chuyển ra khỏi Trung Quốc mà các quốc gia tiềm năng khác có thể là Việt Nam hoặc Ấn Độ , như vậy Việt Nam sẽ được lợi nhờ lệnh cấm của Mỹ với Trung Quốc.
T.P