Hàng loạt sắc phong được cho là của Việt Nam dưới triều Nguyễn bất ngờ xuất hiện trên một sàn đấu giá cổ vật ở Trung Quốc.
Báo VnExpress đưa tin, trang web hãng đấu giá Dương Minh Thượng Hải hiện thông tin các cổ vật sẽ được bán ở phiên đấu giá Xuân 2023. Theo hãng này, có 12 đạo sắc phong – chủ yếu của vua thời Nguyễn – sẽ được rao bán ở phiên ngày 22/4. Những thánh chỉ này in trên giấy vàng, họa tiết rồng, còn nguyên vẹn.
Trong số đó có sắc phong được cho là của vua Lê Hiển Tông dành cho hoàng đế triều đại trước, ban bố năm Cảnh Hưng thứ nhất (1740). Mức giá khởi điểm của sắc phong là 2.800 nhân dân tệ (9,5 triệu đồng). Bức thứ hai được cho là sắc phong thần ban hành năm Thiệu Trị thứ tư (1844), nói về công đức của thiền sư thời Lý Từ Đạo Hạnh, có giá khởi điểm 2.800 nhân dân tệ. Thánh chỉ khác được rao bán là của vua Thành Thái, ban bố năm 1889, sắc phong vị thần làng ở xã Dị Nậu, huyện Tam Nông, tỉnh Hưng Hóa (cũ).
Ngày 12/4, ông Hoàng Đạo Cương – Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch – cho biết, đã gửi văn bản đến Sở Văn hóa và Thể thao các tỉnh, thành phố Hà Nội, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hà Nam, Hải Dương, đề nghị phối hợp chặt chẽ với Cục trong quá trình xác minh tính xác thực của các sắc phong; xây dựng hồ sơ chứng minh nguồn gốc sắc phong từ các di tích, bảo tàng và các địa điểm liên quan ở địa phương.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó chủ tịch huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ cho hay, trước đây nhiều sắc phong của vua được cất giữ tại đền Quốc tế thuộc xã Dị Nậu đã bị lấy trộm. Một số sắc phong này có thông tin trùng với thông tin sắc phong được rao bán trên website ở Trung Quốc. “Huyện đã họp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phú Thọ để bàn cách tiếp cận thông tin về các sắc phong bị mất”, ông Mạnh Hùng nói.
Đền Quốc Tế nổi tiếng là đền giữ nhiều đạo sắc phong có giá trị nhất tỉnh Phú Thọ. Vào tháng 5/2021, kẻ gian đã đột nhập vào đền lấy mất 40 đạo sắc phong.
Sắc phong là văn bản truyền mệnh lệnh của vua, phong chức tước cho quý tộc, quan chức, khen thưởng những người có công hoặc phong thần và xếp hạng cho các vị thần được thờ trong các đình, đền, chùa… trong tín ngưỡng làng xã của người Việt.
Có hai loại sắc phong thường thấy, là sắc phong chức tước và sắc phong thần. Sắc phong chức tước được vua ban cho quan lại, công thần, quý tộc để phong chức tước. Loại này thường được các dòng họ, gia đình lưu giữ, ít phổ biến với công chúng.
Sắc phong thần được ban bố để phong tặng, xếp hạng, công nhận các vị thần được thờ cúng trong các đình, đền, miếu. Nhân vật được phong thần có thể là người có công với nước, thần linh trong tín ngưỡng dân gian. Các sắc phong thần là tư liệu nghiên cứu về nhân vật lịch sử, tín ngưỡng đương thời. Những di vật này còn thể hiện quyền uy tối thượng của hoàng đế, là cai quản cả đời sống kinh tế xã hội lẫn đời sống tâm linh.
Sắc phong thần là tài sản chung của làng, xã nên thường được lưu giữ, bảo tồn chung. Sắc phong thường được viết lên giấy hoặc vải màu vàng, in hình rồng, có đóng ấn của vua.
Theo TS Trần Đình Hằng – phân viện trưởng Phân viện Nghiên cứu văn hóa và nghệ thuật tại Huế, việc thất thoát hay mất trộm sắc phong nói riêng hay những thư tịch, văn bản Hán Nôm cổ nói chung đã diễn ra hơn 30 năm qua.
Theo ông Hằng, điều cần làm ngay lúc này đó là chính quyền các địa phương, các ngành văn hóa cần ngay một cơ chế để thực hiện thống kê, kiểm đếm những sắc phong, những văn bản cổ còn lưu giữ lại tại các làng mạc trên cả nước.
Theo website của nhà đấu giá, từ tháng 6/2016 đến nay, gần 100 đạo sắc phong của hoàng đế, chủ yếu thời Hậu Lê, Nguyễn, được đăng bán qua hãng Dương Minh Thượng Hải, mức giá phổ biến từ 3.000 tới 10.000 nhân dân tệ (từ 10,2 tới 34 triệu đồng). Nhiều thánh chỉ được đấu giá thành công gồm: Sắc phong thần ban bố năm 1917 của vua Khải Định, giá 8.000 nhân dân tệ (27,2 triệu đồng), Sắc phong Hùng uy tướng quân ban bố năm 1847 của vua Thiệu Trị, giá 10.350 tệ (hơn 35,2 triệu đồng). Một trong cổ vật được bán cao nhất là sắc phong thần cho xã ở phủ Quốc Oai, Sơn Tây, ban năm 1924 của vua Khải Định, giá 19.550 nhân dân tệ (hơn 66,6 triệu đồng).
Công ty đấu giá Dương Minh Thượng Hải được Cục Công thương thành phố Thượng Hải và Ủy ban Thương mại thành phố Thượng Hải phê chuẩn thành lập năm 2014. Sau đó, công ty này được Cục quản lý di sản văn hóa Trung Quốc cấp phép đấu giá các sản phẩm liên quan di sản. Các mặt hàng chủ yếu được đấu giá ở hãng này gồm tiền cổ, trái phiếu cổ, các tư liệu lịch sử.
Trao đổi thêm với Tuổi Trẻ, đại diện Cục Di sản văn hóa cho biết sắc phong trên 100 tuổi đều được tính là cổ vật, được quản lý theo Luật Di sản văn hóa. Tại Việt Nam, chỉ trừ một số sắc phong thời vua Bảo Đại là chưa đủ 100 năm tuổi.
T.P