Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) bổ sung nhiều quy định mới về thẩm quyền kiểm tra, thanh tra, điều tra, giám sát, trong đó đề xuất Ngân hàng Nhà nước được quyền ‘điều tra vi phạm pháp luật về ngân hàng’.
Đây là một trong những nội dung đáng chú ý trong dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào chiều 9/5.
Làm rõ căn cứ bổ sung thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước
Trình bày tờ trình của Chính phủ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc sửa luật này nhằm có quy định để kịp thời xử lý khi tổ chức tín dụng gặp rủi ro thanh khoản, cũng như có các biện pháp đặc biệt để xử lý tình huống người gửi tiền rút tiền hàng loạt, có cơ chế hiệu quả để cơ cấu lại ngân hàng được kiểm soát đặc biệt.
Dự thảo luật cũng quy định tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với kiểm tra, giám sát, cá thể hóa trách nhiệm cá nhân; bảo đảm công khai, minh bạch trong hoạt động ngân hàng.
Việc ban hành luật này nhằm sửa đổi, bổ sung các công cụ để bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng; tăng cường các biện pháp thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước, đồng thời có sự tham gia của Thanh tra Chính phủ để quản lý, kiểm soát hoạt động tín dụng, chống thao túng, lợi ích nhóm, sở hữu chéo.
Dự thảo luật bổ sung quy định mới về thẩm quyền kiểm tra, thanh tra, điều tra, giám sát. Trong đó, Ngân hàng Nhà nước được quyền “điều tra vi phạm pháp luật về ngân hàng” và “Thanh tra Chính phủ thực hiện thanh tra tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo quy định của pháp luật”.
Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị tiếp tục rà soát quy định cụ thể hơn và thể hiện rõ mục đích của dự án luật trong việc tăng cường chức năng kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động ngân hàng gắn với trách nhiệm cụ thể.
Ông Thanh cho biết, có ý kiến đề nghị làm rõ căn cứ bổ sung thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước về “điều tra vi phạm pháp luật về ngân hàng”.
Ủy ban Kinh tế đề nghị rà soát quyền, nghĩa vụ của đối tượng thanh tra, giám sát để tương ứng với thẩm quyền kiểm tra, thanh tra, điều tra, giám sát.
Can thiệp sớm khi ngân hàng bị rút tiền hàng loạt
Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) có quy định về việc tổ chức tín dụng được Ngân hàng Nhà nước can thiệp sớm và bổ sung thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước trong trường hợp can thiệp sớm.
Ngân hàng nào bị rút tiền hàng loạt dẫn đến mất khả năng chi trả, hoặc có lỗ lũy kế lớn hơn 20% vốn điều lệ và các quỹ dự trữ sẽ xếp vào diện được Ngân hàng Nhà nước can thiệp sớm.
Dự thảo luật đưa ra biện pháp “cho vay đặc biệt” với lãi suất 0%/năm đối với những trường hợp nêu trên.
Ngoài ra, dự thảo luật bổ sung thẩm quyền Ngân hàng Nhà nước trong việc hạn chế quyền quyết định hoạt động kinh doanh của người quản lý, người điều hành hoặc đình chỉ người quản lý, người điều hành của tổ chức tín dụng có hành vi vi phạm pháp luật.
Về nội dung này, Ủy ban Kinh tế đề nghị rà soát các trường hợp quy định của việc can thiệp sớm để phản ánh đúng bản chất.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho rằng, can thiệp sớm theo quy định của dự thảo luật thực chất là xử lý tổ chức tín dụng lâm vào tình trạng khó khăn, thậm chí đứng trước nguy cơ đổ vỡ chứ không phải từ những dấu hiệu cảnh báo khó khăn.
Các biện pháp can thiệp sớm chưa thấy rõ vai trò, trách nhiệm của cổ đông/thành viên góp vốn để khắc phục vấn đề trong khi sử dụng gián tiếp nhiều nguồn lực của Nhà nước. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục nghiên cứu, rà soát, chỉnh sửa đồng bộ giữa các biện pháp.
Về “khoản vay đặc biệt”, Ủy ban Kinh tế cho rằng đây là biện pháp cần thiết, nhưng dự thảo luật chưa quy định cụ thể thời gian áp dụng biện pháp can thiệp sớm nên khó xác định được thời gian của khoản vay này.
Vì vậy, đề nghị cần làm rõ cơ sở, sự cần thiết, đánh giá tác động kỹ lưỡng việc sửa đổi quy định về lãi suất cho vay đặc biệt là 0%. Nhiều ý kiến cũng lưu ý, cần làm rõ trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước và các bên liên quan trong trường hợp không thu hồi được khoản vay đặc biệt.
Riêng trường hợp ngân hàng bị rút tiền hàng loạt, Ủy ban Kinh tế nhận định, các biện pháp nêu tại dự thảo luật chỉ bao gồm các biện pháp hỗ trợ từ bên ngoài (chủ yếu từ Ngân hàng Nhà nước) mà chưa có những biện pháp tự thân của tổ chức tín dụng.
Theo cơ quan thẩm tra, việc dự thảo luật quy định về ngân hàng được phép sử dụng khoản dự phòng rủi ro để xử lý đối với khoản phải thu nhưng không thu hồi được, phát sinh từ các biện pháp hỗ trợ tổ chức tín dụng có thể dẫn đến tâm lý ỷ lại, làm hạn chế động lực phải khắc phục ngay khó khăn trước mắt cũng như có những giải pháp ổn định trong lâu dài của tổ chức tín dụng.
Vì vậy, Ủy ban Kinh tế đề nghị nghiên cứu, rà soát, chỉnh sửa nội dung này và làm rõ trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước đối với việc triển khai các phương án với tổ chức tín dụng được can thiệp sớm.
T.P