Việt Nam là một quốc gia có đường bờ biển dài hơn 3.000 km và nằm ở vị trí chiến lược trên Biển Đông. Biển Đông lại là một vùng biển giàu tài nguyên và có vai trò quan trọng trong giao thương quốc tế. Tuy nhiên, Biển Đông cũng là nơi có nhiều tranh chấp chủ quyền và an ninh giữa các nước ven biển. Do đó việc xây dựng và phát triển lực lượng tàu chiến là một trong những ưu tiên của Việt Nam trong chính sách quốc phòng an ninh.
Theo báo cáo của tổ chức hải quân quốc tế năm 2021 thì Việt Nam có tổng cộng 65 tàu chiến các loại, hải quân Việt Nam là một trong những lực lượng hải quân mạnh nhất khu vực Đông Nam Á, với khả năng bảo vệ chủ quyền biển đảo và tham gia các hoạt động hợp tác quốc tế. Hải quân Việt Nam sở hữu nhiều loại tàu chiến hiện đại và uy lực từ tàu ngầm, tàu hộ vệ, tàu tên lửa, tàu pháo đến tàu phóng lôi.
Tàu ngầm Kilo
Kilo 636 thuộc lớp tàu ngầm tấn công chạy bằng động cơ Diesel điện do Nga sản xuất có nhiệm vụ tác chiến chống hạm và chống ngầm. Đây là tàu ngầm thuộc thế hệ thứ ba rất hiện đại, hiện tại Việt Nam đang sở hữu 6 tàu Kilo và cả 6 tàu đều thuộc biên chế của lữ đoàn tàu ngầm 189. Kilo 636 là loại tàu ngầm tiên tiến nhất mà Việt Nam đang sở hữu, tàu vận hành tốt trong vùng Biển Đông, có khả năng di chuyển ở khu vực gần đáy biển tốt hơn các loại tàu ngầm tấn công khác, nhờ công nghệ hiện đại làm giảm đáng kể độ ồn, tàu Kilo có khả năng tàng hình trước các thiết bị định vị thủy âm hiện đại ẩn mình tốt hơn trong lòng biển để tiếp cận đội tàu nổi của địch và tấn công trước khi bị phát hiện. Nhờ vũ khí hiện đại và khả năng ẩn mình gần như hoàn hảo Kilo 636 được hải quân Mỹ mệnh danh là “hố đen” trong lòng đại dương.
Tàu ngầm Kilo 636 dài 74m, rộng 10m, lượng giãn nước 3.100 tấn, tốc độ 37km/h, lặn sâu tối đa 300m, hoạt động độc lập trong 45 ngày đêm, thủy thủ đoàn 52 người, tàu được trang bị sáu ống phóng ngư lôi đường kính 533mm, song vũ khí uy lực nhất là tổ hợp tên lửa đa năng Club S, tổ hợp này gồm ít nhất 5 mẫu tên lửa khác nhau với khả năng đối không, đối hạm, đối đất, tầm bắn lên đến 300 km.
Tàu hộ vệ Gepard
Tàu hộ vệ là một loại tàu chiến có kích thước trung bình có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau như: bảo vệ hạm đội, tuần tra biển, săn ngầm, chống không hoặc chống hạm. Tàu hộ vệ thường được trang bị các loại vũ khí như pháo, tên lửa ngư lôi hoặc máy bay trực thăng.
Hải quân Việt Nam có 4 tàu hộ vệ thuộc lớp Gepard 3.9 do Nga sản xuất. Đây là một trong những loại tàu hộ vệ hiện đại và mạnh nhất thế giới được biết đến với biệt danh “báo hoa mai” vì thiết kế tinh sảo và uy lực. Các tàu hộ vệ Gepard của Việt Nam được trang bị 8 tên lửa chống hạm KH-35 Uran với tầm bắn 130km, một hệ thống 20 tên lửa đối không SA-N- 4, một pháo hạng nặng AK- 176, hai súng máy 6 nòng 30mm, 4 ống phóng ngư lôi 533mm và một bệ phóng tên lửa RBU -6000 chống tàu ngầm và chở thêm một trực thăng săn ngầm KA-273. Các tàu hộ vệ Gepard 3.9 trong biên chế của hải quân Việt Nam lần lượt được đặt tên là 011 Đinh Tiên Hoàng, 012 Lý Thái Tổ, 015 Trần Hưng Đạo, 016 Quang Trung. Trong bốn tàu này thì 015 và 016 được đánh giá là có năng lực tác chiến toàn diện nhất vì được bổ xung thêm khả năng chống ngầm với các bệ phóng ngư lôi PTA53. Các tàu này được triển khai ở căn cứ Cam Ranh, thuộc vùng 4 hải quân.
Tàu tên lửa Tia chớp
Tàu tên lửa là một loại tàu chiến nhẹ và nhanh chuyên dùng để tấn công các mục tiêu mặt nước bằng các loại tên lửa chống hạm. Tàu tên lửa có vai trò quan trọng trong chiến tranh biển vì chúng có thể tiến hành các cuộc tấn công bất ngờ và phá hủy các đơn vị hải quân địch hoặc bảo vệ các mục tiêu chiến lược. Hải quân Việt Nam hiện có 13 tàu tên lửa thuộc lớp Molniya do Nga sản xuất và Việt Nam tự đóng hai chiếc. Đây là loại tàu chiến có thiết kế dựa trên lớp Tarantul của Nga nhưng được cải tiến để phù hợp với điều kiện biển Việt Nam. Các tàu tên lửa Monia của Việt Nam được trang bị 16 tên lửa chống hạm KH-35 Uran -E, một pháo hạng nặng AK-176, hai súng máy AK-630M và một hệ thống tên lửa vác vai. Các tàu tên lửa lớp Molniya trong biên chế hải quân Việt Nam được đặt tên theo các con số từ HQ-371 đến HQ-383, các tàu này được triển khai ở các căn cứ hải quân thuộc vùng 2, vùng 3 và vùng 4.
Tàu pháo
Tàu pháo là tàu chiến nhẹ và nhanh chuyên dùng để bảo vệ các mục tiêu quan trọng trên biển hoặc trên bờ biển bằng các loại pháo cỡ lớn. Tàu pháo có vai trò quan trọng trong chiến tranh biển vì chúng có thể tiến hành các cuộc bắn phá hoặc hỗ trợ hỏa lực cho các đơn vị khác. Hải quân Việt Nam hiện có sáu tàu thuộc lớp TT -400-TP, do Việt Nam tự đóng, đây là một loại tàu chiến được Việt Nam mua thiết kế và sau đó tự đóng, các tàu pháo TT-400-TP của Việt Nam được trang bị thứ vũ khí mạnh nhất của nó là pháo hạng nặng AK-176M với tầm bắn 15km, hai súng máy 6 nòng 30mm, 2 súng máy cỡ nòng 14,5mm và một hệ thống tên lửa vác vai. Các tàu pháp TT-400-TP trong biên chế hải quân Việt Nam được đặt tên theo các chữ số từ HQ-264 đến HQ-269 các tàu này được triển khai ở các căn cứ hải quân thuộc vùng 2 và vùng 4.
Tàu phóng lôi
Tàu phóng lôi là tàu chiến nhỏ nhẹ, có tốc độ cao sử dụng ngư lôi làm vũ khí chính để tấn công tiêu diệt tàu địch, tác chiến tàu phóng lôi mang đặc trưng là tấn công nhanh, sử dụng tốc độ để áp sát tàu địch, phóng ngư lôi và rút lui nhanh chóng. Tuy nhiên hiện nay tàu phóng lôi không còn tận dụng được những ưu thế đó nữa vì tàu địch có thể mang tên lửa chống tàu với tầm bắn đến hàng trăm km vượt xa tầm bắn của ngư lôi. Hải quân Việt Nam hiện có 4 tàu phóng ngư lôi do Nga sản xuất, các tàu phóng lôi Yoka của Việt Nam được trang bị 4 ống phóng ngư lôi 533mm, hai súng máy cỡ nòng 14,5mm và hai súng máy cỡ nòng 12,7mm, các tàu phóng lôi Yoka hiện trong biên chế hải quân Việt Nam được đặt theo tên các con số từ HQ 271 đến HQ 274, các tàu này được triển khai ở các căn cứ hải quân thuộc vùng 2 và vùng 3.
T.P