Vụ máy bay chở thủ lĩnh Wagner Yevgeny Prigozhin bị nổ tung, khiến tất cả những người trên máy bay tử nạn đang gây nhiều phản ứng trái chiều. Máy bay gặp sự cố hay có kẻ nào đã khủng bố? Và ai là kẻ khủng bố?
Hôm 23/8 các hãng thông tấn Nga loan tin: Ông Yevgeny Prigozhin, lãnh đạo công ty lính đánh thuê Wagner – thủ lĩnh “vụ binh biến” bất thành cách đây hai tháng – có mặt trong một chuyến bay tư nhân bị rớt tại tỉnh Tver, tây bắc Moscow. Toàn bộ 10 người trên chuyến bay, bao gồm hành khách và tổ lái đều chung số phận.
Ông chủ Wagner đã đi trên chiếc máy bay Embraer-135 và gặp tai nạn khi đang trên đường bay từ Moscow đến Saint-Petersburg. Một nhóm điều tra của Nga đã tức tốc đến hiện trường gần làng Kujenkino, tỉnh Tver, cách Moscow khoảng 200 km để xác định nguyên nhân tai nạn. Người phụ trách nhóm cứu nạn cho hãng tin Nga RIA Novosti biết đã xác định được tám thi thể.
Tại hiện trường, theo các nhân chứng, người dân Kuzhenkino cho biết, họ nghe thấy một tiếng nổ lớn và sau đó nhìn thấy chiếc máy bay lao thẳng xuống đất. Theo dữ liệu theo dõi chuyến bay, máy bay không có dấu hiệu trục trặc nào cho đến khi bất ngờ lao xuống đất trong 30 giây cuối cùng.
Về phản ứng trên các mạng xã hội Nga, tuyên bố sớm nhất của giới chức Nga đến từ tỉnh trưởng do Nga bổ nhiệm ở vùng Zaporijja, miền nam Ukraina: “Yevgeny Prigozhin và Dmitry Utkin đã ở trên Thiên đường”. Tin không rõ sắc thái này được viết trên kênh Telegram chính thức của tỉnh trưởng Vladimir Rogov.
Ở chiều ngược lại, một trong những kênh Telegram thân cận với công ty Wagner đã đăng tải thông tin mang màu sắc ca ngợi, xót thương: “Thủ lĩnh của nhóm Wagner, Anh hùng của nước Nga là một người yêu nước thật sự. Evgeny Viktorovich Prigozhin đã chết bởi hành động xấu xa của những kẻ phản bội nước Nga. Nhưng ngay cả ở Địa ngục, ông ấy vẫn sẽ là người giỏi nhất!”.
Những người thân cận với điện Kremlin thì chĩa mũi nhọn vào Kiev. Họ bày tỏ quan điểm, thái độ rất nhanh chóng trên mạng Telegram, coi Ukraine đích thị là thủ phạm. Kiev phải chịu trách nhiệm về vụ tai nạn nghiêm trọng này.
Sau khi biết tin xảy ra vụ tai nạn, Tổng thống Nga Vladimir Putin ca ngợi Yevgeny Prigozhin là một doanh nhân tài năng (!). Putin gửi lời chia buồn chân thành tới gia đình của những người thiệt mạng trong vụ tai nạn máy bay xảy ra. Ông Putin nói thêm trong các bình luận trên truyền hình rằng, cần phải chờ kết quả điều tra chính thức và không nên sốt ruột vì việc kiểm tra sẽ phải mất một thời gian.
Cái chết bất ngờ của Prigozhin khiến dư luận đặt ra nhiều câu hỏi. Các “sát thủ” của Nga hay Ukraine đã tiêu diệt Prigozhin? Theo truyền thông Nga, giới quan sát tại Pháp đã nêu ra một số kịch bản: một tai nạn bình thường; hành động trả đũa nhắm vào ông chủ Wagner của các đối thủ trong Quân đội Nga; một vụ ám sát do chính điện Kremlin chỉ đạo nhằm loại bỏ kẻ đã dám thách thức tổng thống Nga?
Ngoài ra còn một giả thiết khác: Prigozhin chủ trương biến mất không để lại dấu vết. Hẳn độc giả còn nhớ, tháng 10/2019, ông Yevgeny Prigozhin từng được loan báo là đã “chết ở Congo” cũng trong một tai nạn máy bay để rồi sau đó lại xuất hiện. Liệu sự kiện lần này có lặp lại?
Trên các trang mạng xã hội có nhiều bình luận mang tính khuynh hướng, không đi vào chi tiết cụ thể. Rằng, sự kiện này là bài học cho tương lai. Đó là, “làm bất cứ việc gì cũng phải tới nơi tới chốn, nửa nạc nửa mỡ là toi mạng”; “Đã binh biến thì phải đi tới đích, đừng có nửa chừng đổi ý, bây giờ trả giá quá đắt, ông trùm mất mạng, và bao nhiêu người khác chịu hậu quả”. Tóm lại, cái chết của ông trùm đánh thuê gây binh biến là cái chết lãng xẹt.
Trước đây người dân Nga đã tiên đoán ngày tàn của Prigozhin không quá ba tháng sau vụ binh biến. Lúc xảy ra sự cố, cô tiếp viên hốt hoảng báo rằng máy bay có vấn đề cần sửa chữa. Nhiều người cho rằng “đối tượng khủng bố” đã đặt bom trong thùng rượu và máy bay nổ tung trước khi chúi đầu.
Nhưng tất cả đã quá muộn.
Dẫu sao thì “cái chết được báo trước”của thủ lĩnh Wagner cùng những người đồng hành cũng thêm một lời cảnh báo cần sớm chấm dứt cuộc xung đột vô nghĩa Nga- Ukraine đã kéo dài một năm rưỡi. Đến hiện tại, khi chuẩn bị cho các mục tiêu vào mùa thu tới, Tổng thống Ukraine Zelensky và đội ngũ trợ lý đã bắt đầu nghĩ tới cách chấm dứt chiến sự bằng các điều khoản chấp nhận được với cả Nga lẫn Ukraine.
Trong trường hợp xảy ra kịch bản có lợi cho Kiev, quân đội Ukraine sẽ phải nhanh chóng đưa được quân và vũ khí tới sát ranh giới giữa Ukraine hiện nay và bán đảo Crimea – nơi đặt đại bản doanh Hạm đội Biển Đen của Nga – biến bán đảo này thành “con tin” để Ukraine mặc cả trên bàn đàm phán.
Nhưng đó là chuyện bàn sau.
Biên bản về một cái chết cần được điều tra làm rõ. Nhưng điều này thật khó. Vì phía sau một vụ khủng bố là những tính toán khôn khéo và kỹ lưỡng. Chiến tranh là thế, tàn bạo, phi lý và ngu ngốc. Rốt cuộc Prigozhin chỉ là một con bài, là một quân cờ tàn khi thế cờ đã được giải. Mặc dù trước đó người ta tung hô, vẫy hoa như một anh hùng.
H.Đ