Nhu cầu thịt lợn thường tăng cao trong các mùa lễ hội truyền thống của Trung Quốc, nhưng trước Tết nguyên đán năm nay, mọi chuyện lại khác.
Đối với các gia đình trên khắp Trung Quốc đang chuẩn bị đón Tết Nguyên đán, trong những ngày quan trọng nhất này, thịt lợn là thứ không thể thiếu. Là một thực phẩm đồng nghĩa với sự thịnh vượng và phong phú, thịt lợn được sử dụng trong vô số món ăn, nhất là dùng để chế biến các món ngon trong dịp lễ hội.
Tuy nhiên, tại chợ Xinmin ở Bắc Kinh, người bán hàng Wu Aizhen đang gặp khó khăn. Mặc dù giá thịt lợn đã giảm khoảng 1/5 so với một năm trước, nhưng lượng hàng bà bán ra vẫn thấp hơn 1/3 so với mùa lễ bình thường.
Nhu cầu thịt lợn đã chậm lại trong nhiều tháng qua ở Trung Quốc và vẫn tiếp tục yếu ngay cả khi nước này sắp bước vào mùa cao điểm. Theo Bloomberg, điều này đã cho thấy hoạt động tiêu dùng suy yếu và tình trạng dư cung ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, khi lương giảm, ảnh hưởng đến các hộ gia đình và đè nặng lên giá tiêu dùng.
“Năm nay rất khó tăng giá mặc dù đã gần đến Tết Nguyên đán”, bà Wu, người đã có gian hàng thịt lợn suốt hai thập kỷ, cho biết.
Cách đó hàng trăm km, ở miền đông Trung Quốc, ông chủ chuyên cung cấp thịt lợn Gong Cheng cũng đang gặp khó khăn. Trước đây, những người lao động nhập cư – những trụ cột của ngành dệt may và xây dựng địa phương – thường chi khoảng 1.000 NDT (140 USD) để mua thịt lợn làm xúc xích trong mùa lễ, ông nói. Bây giờ họ chỉ chi 300 NDT hoặc không chi gì cả, ông nói.
“Tiêu thụ thịt lợn rõ ràng đã không theo kịp nguồn cung kể từ khi Trung Quốc mở cửa trở lại vào năm ngoái, bất chấp lượng người đi ăn ngoài tăng đột biến”, Duncan Wrigley, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc tại công ty tư vấn Pantheon Macro Economics, cho biết.
Cắt giảm chi tiêu
Trung Quốc chiếm gần một nửa lượng tiêu thụ và sản xuất thịt lợn của toàn cầu, mỗi năm tiêu thụ lượng thịt nhiều gấp 5 lần so với Mỹ. Nhưng năm ngoái, mức tiêu thụ đã giảm 1 triệu tấn xuống còn khoảng 54 triệu tấn, theo công ty tư vấn Shanghai JCI. Mặc dù con số giảm không cao nhưng là sự sụt giảm đáng kể vào thời điểm mà các gia đình lẽ ra phải nối lại hoạt động chi tiêu và giải trí, đồng thời sản lượng cũng tăng đáng kể.
Điều này càng làm tăng thêm bức tranh giảm phát đáng lo ngại của Trung Quốc. Thực phẩm chiếm 1/5 chỉ số giá tiêu dùng và thịt lợn lại là một thành phần lớn trong đó. Giá tiêu dùng đã giảm trong tháng 12, cũng là tháng thứ ba liên tiếp và sự sụt giảm có vẻ sẽ kéo dài đến năm 2024.
Darin Friedrichs, đồng sáng lập và giám đốc nghiên cứu thị trường của Sitonia Consulting, công ty tập trung vào nông nghiệp Trung Quốc, cho biết việc cắt giảm chi tiêu đặc biệt đáng chú ý ở những người tiêu dùng có thu nhập thấp.
“Nếu nói về một người làm việc tại một ngân hàng nào đó ở Thượng Hải thì họ vẫn ổn, họ vẫn ra ngoài và tiêu tiền”, ông nói. “Nhưng có một bộ phận lớn của nền kinh tế, những người lao động nhập cư, những người lao động cổ xanh đang trong trạng thái không tốt và họ buộc phải cắt giảm chi tiêu rất nhiều”.
Tại một thành phố thuộc tỉnh Giang Tô giàu có ở bờ biển phía đông, Li Fumin, người quản lý hàng chục quán ăn tự phục vụ cung cấp bữa ăn cho hàng chục nghìn công nhân nhập cư, quan ngại rằng ông có thể phải đóng cửa các nhà hàng khi mọi người chuyển từ các món ăn như thịt lợn kho lấy các món khác rẻ hơn như rau củ.
“Mọi người đều khó kiếm tiền, vì vậy khách hàng rất tính toán khi nghĩ đến ăn thịt”, ông Li nói và thêm rằng ông đã ngừng tìm nguồn cung cấp loại thịt đắt tiền hơn như thịt bò và thịt cừu.
Sự suy giảm trong khẩu phần, cùng với những thay đổi trong thói quen ăn uống và giải trí, xuất hiện sau nhiều năm mở rộng và hiện đại hóa khi Trung Quốc tìm cách giải quyết tình trạng khan hiếm thực phẩm và cải thiện an ninh nguồn cung, bao gồm cả việc xây dựng các trang trại lợn cao tầng.
Dữ liệu công bố vào tháng trước cho thấy sản lượng thịt lợn của Trung Quốc trong năm 2023 tăng lên mức cao nhất trong 9 năm, trong khi chính phủ đã phải can thiệp 3 lần vào năm ngoái, mua thịt lợn làm kho dự trữ chiến lược nhằm hỗ trợ giá.
Doanh nghiệp chịu tổn thất
Even Pay, một nhà phân tích nông nghiệp tại Trivium China, một công ty tư vấn nghiên cứu chính sách, cho biết việc tiêu thụ thịt lợn giảm tạo ra một “vòng luẩn quẩn” khiến nguồn cung thậm chí còn tăng thêm trên thị trường.
“Ví dụ, các công ty chăn nuôi chờ bán lợn vào dịp Trung thu và nghỉ lễ tháng 10 vào mùa thu năm ngoái với hy vọng giá tăng cao hơn, nhưng cuối cùng lại cho lợn ăn lâu hơn và bán những con lợn béo hơn ra thị trường với giá thậm chí còn thấp hơn”, bà nói.
Đà giảm tiêu thụ có thể gây thiệt hại nặng nề nhất cho các nhà chăn nuôi quy mô nhỏ của Trung Quốc – các hộ chiếm tới 40% đàn lợn của cả nước – và đẩy nhanh quá trình hợp nhất của họ.
“Những tổn thất lớn mà tôi đang chứng kiến trong ngành chăn nuôi là điều mà tôi thấy lần đầu tiên trong suốt sự nghiệp của mình”, Dan Lu, một chuyên gia về chăn nuôi chọn lọc ở miền nam Trung Quốc, cho biết. Ông thêm rằng 7 trong số 10 hộ sản xuất nhỏ trong khu vực mà ông quản lý đã đóng cửa trang trại của họ.
Các nhà sản xuất lớn cũng không tránh khỏi tổn thất. Nhà chăn nuôi lợn hàng đầu, Tập đoàn Công nghệ sinh học Phúc Kiến Aonong, tuần trước cho biết rằng họ có thể hủy niêm yết trong vài năm nữa do tiếp tục thua lỗ do giá thịt lợn thấp. Có nhiều nhà sản xuất khác đã được mua lại hoặc bán doanh nghiệp để huy động tiền.
Điều an ủi là năm con rồng có thể mang lại đôi chút sự phục hồi, khi nguồn cung thịt lợn bắt đầu ổn định, bà Pay cho biết. Tuy nhiên, bà cho rằng điều đó phải vài tháng nữa mới có thể xảy ra và giá thịt lợn có thể sẽ không tăng ít nhất cho đến tháng 9.
T.P