Hai trong số những nền kinh tế lớn nhất thế giới đã rơi vào suy thoái kỹ thuật. Liệu Mỹ có phải nền kinh tế tiếp theo?
Thứ Năm tuần trước, Nhật Bản và Anh đều báo cáo GDP âm trong quý thứ hai liên tiếp, chính thức phù hợp với định nghĩa được thống nhất rộng rãi về suy thoái kinh tế. Liệu Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới, có phải hứng chịu tình trạng tương tự? Theo giới phân tích, điều này chưa thể xảy ra.
Paul Donovan, nhà kinh tế trưởng tại UBS Global Wealth Management, nhận định rằng sự suy thoái kinh tế của Nhật Bản có liên quan đến dân số ngày càng giảm của nước này.
Năm 2022, dân số của Nhật Bản giảm 800.000 người, đánh dấu năm giảm thứ 14 liên tiếp. Điều đó hạn chế khả năng phát triển của đất nước vì nó có nghĩa rằng Nhật Bản có “ít người sản xuất hơn và tiêu dùng cũng ít hơn”, ông Donovan nói.
Còn ở Anh, tăng trưởng dân số và tiền lương không đủ để ngăn chặn sự sụt giảm chi tiêu của người tiêu dùng, vốn là một trong những động lực chính của nền kinh tế nước này.
Tình hình kinh tế Mỹ
Ở Mỹ, điều ngược lại đã xảy ra. Trong 2 quý vừa qua, nền kinh tế lớn nhất thế giới đã có mức tăng trưởng GDP cao hơn nhiều so với dự đoán, phần lớn nhờ vào hoạt động chi tiêu tiêu dùng mạnh mẽ.
Nền kinh tế Mỹ có lợi thế hơn hầu hết các nền kinh tế tiên tiến nhờ khoản tiền kích thích giai đoạn đại dịch lên tới 5 nghìn tỉ USD, tiếp tục giúp củng cố tài chính hộ gia đình. Một lợi thế khác là Mỹ ít phụ thuộc hơn vào năng lượng của Nga, khiến nước này ít bị tổn thương hơn nhiều quốc gia khác trước sự tăng giá khí đốt sau khi chiến sự ở Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022.
Tuy nhiên, dữ liệu doanh số bán lẻ tháng 1 của Mỹ, công bố ngày15/2, lại thấp hơn nhiều so với dự kiến, cho thấy người Mỹ có thể đã bắt đầu thắt lưng buộc bụng hơn sau kỳ nghỉ lễ.
Tuy nhiên, thị trường lao động Mỹ vẫn mạnh mẽ, bằng chứng là tỷ lệ thất nghiệp trên toàn quốc vẫn ở mức dưới 4% trong 24 tháng liên tiếp.
Mỹ có trượt vào suy thoái trong năm 2024?
Nền kinh tế Mỹ có thể trượt vào suy thoái ngay ở thời điểm hiện tại mà người Mỹ không hề hay biết. Đó là bởi, nền kinh tế không được coi là đang suy thoái một cách chính thức cho đến khi một nhóm gồm 8 nhà kinh tế học nhận định như vậy.
Nhóm này, được gọi là Ủy ban Xác định Chu kỳ Kinh tế (BCDC) tại Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia (NBER), chịu trách nhiệm đánh giá thời điểm bắt đầu suy thoái dựa trên “sự suy giảm đáng kể trong hoạt động kinh tế, lan rộng khắp nền kinh tế và kéo dài hơn một vài tháng”.
Không có quy tắc cố định nào về việc tuyên bố suy thoái, nhưng nó có thể bao gồm các yếu tố như tỷ lệ thất nghiệp tăng đột biến, thu nhập giảm, chi tiêu giảm mạnh hoặc tốc độ tăng trưởng kinh tế âm.
Tuy nhiên, quan trọng là, 2 quý liên tiếp GDP âm không phải lúc nào cũng được coi là suy thoái. Mỹ từng trải qua tình trạng vào năm 2022 nhưng NBER vẫn không xác nhận chính thức rằng nước này đã trong tình trạng suy thoái.
Điều đó cho thấy, nguy cơ suy thoái kinh tế đã tăng cao kể từ khi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) bắt đầu chu kỳ thắt chặt vào tháng 3/2022, Chủ tịch Fed Jerome Powell nói với các phóng viên vào tháng 12. Tuy nhiên, ông nói, “có rất ít cơ sở để cho rằng nền kinh tế hiện đang suy thoái”.
Nhưng kể cả khi nền kinh tế Mỹ dường như đang khỏe mạnh hơn bao giờ hết, vẫn luôn có khả năng xảy ra suy thoái trong năm 2024, ông Powell nói thêm. Đó là bởi những cú sốc kinh tế không lường trước được – chẳng hạn như đại dịch toàn cầu – có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Tuy nhiên, Philipp Carlsson-Szlezak, nhà kinh tế trưởng toàn cầu của Tập đoàn tư vấn Boston, không cho rằng Mỹ sẽ bước vào suy thoái trong năm nay. Đúng hơn, “đây sẽ là một năm tăng trưởng chậm”, ông nói.
“Khả năng phục hồi của nền kinh tế Mỹ bắt nguồn từ những sức mạnh cơ bản”, quan trọng nhất trong số đó là thị trường lao động và tài chính cá nhân của người Mỹ, ông nói thêm.
Mặc dù không dự báo xảy ra suy thoái, nhưng vị chuyên gia cho rằng nguy cơ suy thoái ở Mỹ vẫn còn nếu Fed không cắt giảm lãi suất trong năm nay.
Carlsson-Szlezak cho biết, do hầu hết các nhà đầu tư đang kỳ vọng vào khả năng cắt giảm lãi suất nhiều lần trong năm 2024, nên nếu điều đó không xảy ra, nó có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho thị trường tài chính đến mức gây ra suy thoái kinh tế.
T.P