Bãi cạn Scarborough mà Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham vốn được Philipines tuyên bố chủ quyền. Thực tế hàng trăm năm qua Philippines vẫn đánh bắt hải sản ở đây và là nơi có nhiều nguồn lợi hải sản. Vừa qua có ngày ngư dân Philippines đã đánh bắt được hơn 140 tấn hải sản. Nhưng gần đây Trung Quốc ngang nhiên tuyên bố rằng đảo Hoàng Nham là lãnh thổ cố hữu của Trung Quốc.
Thời ông Dute làm tổng thống Philippines với chủ trương cải thiện quan hệ với Trung Quốc, thậm chí đã lờ đi phán quyết của Tòa Trọng tài quốc tế, không công nhận chủ quyền 80% diện tích Biển Đông của Trung Quốc. Chính vì thế Trung Quốc càng lấn tới, cho tàu hải quân, hải cảnh ngăn chặn không cho ngư dân Philippines vào đánh cá ở khu vực này.
Ông Marcos lên làm Tổng thống Philippines một mặt vẫn giữ quan hệ bình thường với Trung Quốc, mặt khác ông bày tỏ rằng, cứng rắn về việc kiên quyết ngăn chặn các hành động gây hấn của Trung Quốc. Nhà lãnh đạo Philippines thề rằng đất nước của ông sẽ không nhượng bộ dù chỉ “một tấc” lãnh thổ trên tuyến đường thủy chiến lược.
Khác với ông Dute, ông Marcos đã quay lại thân thiện với Mỹ. Dựa trên hiệp ước quốc phòng song phương từ năm 2014, Philippines cho phép Mỹ mở rộng hiện diện quân sự, không chỉ tăng quân, tăng vũ khí, phương tiện ở các căn cứ cũ mà còn cho Mỹ mở thêm căn cứ quân sự ở Philippines. Đầu năm nay Philippines và Mỹ còn tổ chức tập trận với quy mô lớn và hợp tác tuần tra chung trên Biển Đông.
Điều này đã làm Trung Quốc tức giận và có hành động quyết liệt hơn. Không chỉ cho tàu hải quân bám sát tàu Mỹ và Philippines khi họ tập trận chung Trung Quốc còn lấn tới bằng việc thả hàng rào dài 300 mét ở lối vào rạn san hô vòng Scarborough.
Dựa vào hậu thuẫn của Mỹ, Hải quân Philippines đã cho tàu dỡ bỏ hàng rào 300 mét của Trung Quốc và bảo vệ cho ngư dân vào đánh bắt hải sản ở khu vực này.
Trả lời báo chí trong cuộc họp báo ở tỉnh Susigao del Norte, Tổng thống Marcos đã nói: “Chúng tôi không muốn gây rắc rối nhưng điều chúng tôi sẽ làm là tiếp tục bảo vệ lãnh thổ trên biển của Philippines và quyền của ngư dân chúng tôi.
Dù Trung Quốc chưa có hành động làm lại hàng rào bị dỡ bỏ, nhưng người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Bân đã phát biểu tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh rằng bãi cạn Hoàng Nham là lãnh thổ cố hữu của Trung Quốc, Trung Quốc sẽ tiếp tục bảo vệ chủ quyền lãnh thổ cũng như các quyền về lợi ích hàng hải của đảo Hoàng Nham.
Bãi cạn Scarborough- Hoàng Nham đang là tâm điểm căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc. Liệu Trung Quốc có dám lấn tới khi mà Hải quân Philippines đang được lực lượng của Mỹ ở các căn cứ quân sự hậu thuẫn.
H.L