Cạnh tranh giữa các nhà xuất khẩu dự kiến sẽ tăng cường ở Trung Quốc, thị trường sầu riêng lớn nhất thế giới, vì sản lượng sầu riêng toàn cầu được dự đoán sẽ tăng tới 10% vào năm 2030 và người tiêu dùng Trung Quốc thì đang săn lùng nhiều loại sầu riêng hơn với giá thành rẻ hơn.
Giá thành cao
Theo dự báo của USD Analytics vào tháng 10/2023, thị trường sầu riêng toàn cầu dự kiến sẽ tăng trưởng 7,51% từ năm 2023 đến năm 2030. Research and Markets thì nhận định tốc độ tăng trưởng kép hàng năm là 9,77% vào năm 2030 trong một báo cáo vào tháng trước.
Sầu riêng đã trở thành loại trái cây nhiệt đới được tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc yêu thích, đôi khi được dùng như một món quà quý cho các cặp đôi mới cưới hay mẹ chồng tương lai. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc, Trung Quốc chiếm 95% lượng tiêu thụ sầu riêng toàn cầu.
Tuy nhiên, năng lực sản xuất và sản lượng sầu riêng của nước này kém phát triển so với các nước Đông Nam Á.
Ông Zhao Xijun, giáo sư tài chính tại Đại học Renmin ở Bắc Kinh, cho biết thị trường Trung Quốc có nhiều dư địa để phát triển và nguồn cung sẽ giúp giá thấp hơn, điều mà người tiêu dùng nước này sẽ hoan nghênh.
“Hiện tại, giá sầu riêng khá đắt nên thị trường chưa bão hòa. Nếu Trung Quốc nhập khẩu nhiều hơn, giá chắc chắn sẽ giảm”, ông Zhao cho hay.
Một số người tiêu dùng Trung Quốc cho biết sầu riêng, đã trở nên phổ biến đến mức được một số nơi gọi là “vua của các loại trái cây”, có chất lượng khác nhau tùy theo từng lần mua ở. Loại trái cây hiện có giá giao động từ 100 đến 200 nhân dân tệ (14 đến 28 USD) một quả.
Zhao Yu, một chuyên gia tài chính 37 tuổi ở Thượng Hải, trả trung bình 28 nhân dân tệ cho mỗi nửa kg sầu riêng. Cô đã phải trả tới 400 nhân dân tệ cho một hộp khi cô mua số lượng lớn để cô có thể thử nhiều hương vị khác nhau. Cô cho rằng giá “không rẻ” và muốn có nhiều nguồn cung cấp hơn.
Một người tiêu dùng ở Bắc Kinh có tên Wang Hui thì đánh giá rằng giá sầu riêng “khá cao và chất lượng không ổn định”. Người đàn ông 44 tuổi này sẽ rất vui nếu có thêm sầu riêng từ Malaysia hoặc Philippines để lựa chọn.
Cuộc đua giành thị phần
Ông Zhao Xijun cho biết Trung Quốc có thể dễ dàng tiếp nhận nhiều chuyến hàng hơn từ Việt Nam, Malaysia và Philippines. Cả ba nước đều đặt mục tiêu chiếm 68% thị phần Trung Quốc của Thái Lan.
Malaysia, hiện chỉ được phép bán sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc, đang hướng tới một thỏa thuận trong năm nay để bắt đầu vận chuyển trái cây tươi.
Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp dựa trên nông nghiệp Malaysia cho biết năm ngoái họ có thể xuất khẩu 22.000 tấn sầu riêng sang Trung Quốc vào năm 2030, tăng so với 236 tấn vào năm 2018.
Việc Việt Nam được phép bán sầu riêng tươi vào Trung Quốc năm 2021 đã giúp nước ta giành được 31,82% thị phần tại thị trường tỷ dân này vào năm ngoái. Trung Quốc đã nhập khẩu tổng cộng 1,4 triệu tấn vào năm 2023.
Tại Philippines, các cơ quan chính quyền quốc gia và địa phương đang nỗ lực mở rộng sản xuất từ khoảng 1.200ha lên 3.000ha trên đảo Mindanao phía nam, Bà Faye Oguio, chuyên gia về sầu riêng ở thành phố Davao của Philippines, cho biết. Sầu riêng Philippines chỉ chiếm chưa đến 1% tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc vào năm 2023.
Bà Oguio cho biết chính phủ quốc gia này đang cung cấp cây giống, thiết bị và công nghệ cho người trồng trọt. Trong khi đó, thành phố đang kiểm tra các nhà đóng gói địa phương có đủ điều kiện để vận chuyển sầu riêng tươi sang Trung Quốc hay không, bà nói thêm.
“Chính phủ đang nỗ lực xuyên suốt chuỗi giá trị để tận dụng lợi thế của một thị trường rất lớn. Hạn chế của chúng tôi hiện nay là năng suất thấp. Về mặt công nghệ, chúng tôi còn rất trẻ và diện tích cũng nhỏ so với Malaysia hay Thái Lan”, bà Oguio nhận định thêm.
Ông Zhao Xijun cho biết các thành phố ở phía bắc Trung Quốc có thể tiếp nhận nhiều hàng nhập khẩu sầu riêng hơn và cả nước vẫn chưa mở rộng sang lĩnh vực đồ ăn nhẹ và đồ uống làm từ sầu riêng.
Ông nói thêm, thị hiếu tiêu dùng khác nhau sẽ mở ra thị trường cho các loại sầu riêng mới, đồng nghĩa với việc có nhiều cơ hội cho nhập khẩu từ các khu vực khác của Đông Nam Á.
Ông Victor Gao, phó chủ tịch Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa ở Bắc Kinh cho biết, sự phổ biến của thương mại điện tử và giao hàng tận nhà ở Trung Quốc sẽ làm tăng lượng tiêu thụ sầu riêng trên toàn quốc và giúp giá giảm.
T.P