Tình trạng phát triển không bền vững đe dọa sức khỏe và quần thể cá đa dạng của sông Mê Kông, với 1/5 số loài cá đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, theo báo cáo mới của các nhóm bảo tồn.
Trong báo cáo “Những loài cá bị lãng quên của sông Mê Kông” được công bố ngày 4.3, các nhà bảo tồn cho biết khoảng 19% trong số 1.148 loài cá trở lên ở sông Mê Kông đang có nguy cơ tuyệt chủng. Họ cũng cho rằng tỷ lệ này có thể cao hơn vì đến nay vẫn có quá ít thông tin về 38% số loài để có thể đánh giá tình trạng của chúng, theo Reuters.
Trong số những loài đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, 18 loài được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) liệt vào danh sách “cực kỳ nguy cấp”, bao gồm 2 trong số những loài cá da trơn lớn nhất thế giới, loài cá chép lớn nhất thế giới và loài cá đuối nước ngọt khổng lồ.
“Một số loài cá lớn nhất và hiếm nhất trên trái đất đều xuất hiện ở sông Mê Kông”, Reuters dẫn lời nhà sinh vật học chuyên về cá Zeb Hogan, người đứng đầu tổ chức Wonders of the Mekong (Kỳ quan sông Mê Kông), một trong các nhóm tham gia biên soạn báo cáo.
Sông Mê Kông dài gần 5.000 km, khởi nguồn từ cao nguyên Thanh Tạng và đổ ra Biển Đông. Đây là huyết mạch giao thương quan trọng cũng như là nguồn sinh kế chính của hàng chục triệu người ở Trung Quốc, Lào, Myanmar, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, những nơi dòng sông chảy qua.
Theo báo cáo được biên soạn bởi Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) cùng 25 nhóm bảo tồn toàn cầu, mối đe dọa đối với các loài cá ở sông Mê Kông bao gồm: tình trạng mất môi trường sống, hoạt động chuyển đổi đất ngập nước thành đất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản, nạn khai thác cát tràn lan, sự của du nhập các loài xâm lấn, tình trạng biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, cũng như sự tồn tại của các đập thủy điện chia cắt dòng chính và các phụ lưu sông.
“Mối đe dọa lớn nhất hiện nay, cũng là mối đe dọa tiếp tục có xu hướng gia tăng, là việc phát triển thủy điện”, ông Hogan bình luận.
Nhà khoa học cho biết những con đập đã làm thay đổi dòng chảy của con sông có độ đa dạng sinh học lớn thứ ba trên thế giới, làm thay đổi chất lượng nước và ngăn chặn các loài cá di cư.
Theo Reuters, các đập thủy điện do Trung Quốc xây dựng ở thượng nguồn sông Mê Kông (Trung Quốc gọi là sông Lan Thương) đã chặn lại hầu hết phù sa cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho đất trồng trọt ở hạ lưu dòng sông.
Báo cáo nói trên cũng cho hay tình trạng suy giảm nguồn cá ở sông Mê Kông – khu vực vốn chiếm hơn 15% sản lượng đánh bắt nội địa của thế giới và tạo ra hơn 11 tỉ USD hàng năm – có thể gây tổn hại đến an ninh lương thực của ít nhất 40 triệu người ở khu vực hạ lưu sông Mê Kông.
Theo ông Hogan, vẫn “chưa quá muộn” để các nước ở hạ lưu sông Mê Kông hợp tác với nhau nhằm đảo ngược những tác động bất lợi đối với quần thể cá.
“Nếu chúng ta hành động, hành động tập thể để phát triển dòng sông một cách bền vững, thì vẫn còn hy vọng”, vị chuyên gia nói.
T.P