Năm 2009, cô Bella Zhao đã đổi một ngôi nhà cũ ở nông thôn và một mảnh ruộng nhỏ để lấy 5 căn hộ và 2 cửa hàng kinh doanh tại một khu mới phát triển ở vùng Đông Bắc Trung Quốc. Lúc đó, cô Zhao nghĩ mình đã trúng số độc đắc. Nhưng vài năm sau, khi bất động sản Trung Quốc rơi vào khủng hoảng kéo dài, cô Zhao phát hiện rằng “tấm vé số” này đã không thể đổi ra tiền mặt được nữa, những căn hộ cô sở hữu dù có miễn phí tiền thuê cũng không ai ở.
The Wall Street Journal ngày 23/4 đưa tin, năm 2009, các nhà phát triển bất động sản do Tập đoàn Wanda của Trung Quốc dẫn đầu đã tới những ngôi làng dân cư thưa thớt, phủ đầy tuyết ở tỉnh Cát Lâm ở vùng Đông Bắc và muốn biến khu vực này thành khu nghỉ dưỡng cao cấp với các khu trượt tuyết, sân golf, khu săn bắn và khách sạn 5 sao. Tập đoàn Wanda có kế hoạch chi 2,8 tỷ USD. Những nhà phát triển này đã đề nghị đổi các căn hộ mới để lấy những ngôi nhà cũ của người dân địa phương.
Cô Bella Zhao, lúc đó mới mười mấy tuổi, đã đem ngôi nhà cũ được thừa kế của gia đình đi đổi lấy căn hộ mới.
Hiện tại, cả 5 căn hộ của cô Bella Zhao đều đang để trống và chỉ có một cửa hàng có khách thuê. Dự án phát triển đầy tham vọng một thời này đã bị đình trệ cách đây vài năm và sự bùng nổ du lịch được hứa hẹn cũng chưa bao giờ trở thành hiện thực. Cô Zhao cảm thấy vô cùng tuyệt vọng và đã đề xuất cho thuê căn hộ miễn phí với điều kiện người thuê đồng ý tự chi trả hóa đơn điện, nước… và phí quản lý.
“Nhưng không ai muốn sống ở đó, cho dù là miễn phí”, cô Zhao nói. “Mỗi một người sống trong thị trấn, họ đều có bất động sản của riêng mình”.
Ngành bất động sản đóng một vai trò to lớn trong nền kinh tế Trung Quốc, chiếm khoảng 60% đến 70% tài sản hộ gia đình ở nước này. Tuy nhiên, ngành này đã rơi vào khủng hoảng trong vài năm gần đây. Các chủ đầu tư nổi tiếng như Evergrande và Country Garden đều đã lần lượt vỡ nợ, vi phạm hợp đồng. Người mua nhà cảm thấy chán nản và doanh số bán bất động sản giảm mạnh.
Theo tạp chí tài chính và đầu tư Barron’s của Mỹ, hiện ở Trung Quốc có hàng triệu ngôi nhà đã hoàn công nhưng chưa bán được. Một quan chức trong cơ quan phụ trách quản lý xây dựng của Trung Quốc thậm chí còn cho biết, có thể có hơn một tỷ căn hộ như vậy.
Ông Joerg Wuttke, Chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh Châu Âu tại Trung Quốc, đã được hỏi trong một cuộc phỏng vấn với chương trình “60 Minutes” (60 Phút) của CBS vào tháng 2 năm nay để ước tính xem có bao nhiêu ngôi nhà bị bỏ trống ở Trung Quốc. Ông Wuttke trả lời: “Cả nước Đức có 82 triệu người, toàn bộ số người này có thể chuyển đến đây ở ngay lập tức, [ở Trung Quốc] có ít nhất 80 đến 90 triệu căn hộ trống và chưa hoàn công”.
Tháng 7 năm ngoái, tờ AFP từng đưa tin về khu biệt thự Guobin bị bỏ hoang ở gần thành phố Thẩm Dương, tỉnh Liêu Ninh thuộc vùng Đông Bắc Trung Quốc. Đây là nơi vốn được thiết kế để xây dựng những biệt thự sang trọng, nhưng hiện tại “cư dân” duy nhất ở đây là đàn bò và thi thoảng xuất hiện những nhà thám hiểm. Dự án này ban đầu do nhà phát triển bất động sản Thượng Hải Greenland Group quy hoạch và được động thổ vào năm 2010, nhưng đã bị bỏ hoang hai năm sau đó. Hiện nay, khu vực này vẫn đang bị bỏ hoang với những dãy nhà xây thô xám xịt.
Một nông dân họ Guo nói với AFP: “Trên thực tế, tất cả là do sự tham nhũng của chính quyền”. “Những ngôi nhà này vốn có thể được bán với giá hàng triệu USD, nhưng những người giàu chẳng mua một căn nào”.
Khu biệt thự Guobin chỉ là một trong số nhiều dự án bị bỏ hoang rải rác trên khắp Trung Quốc, một minh họa cho cuộc khủng hoảng bất động sản đang gia tăng ở nước này. AFP cho biết, những “thành phố ma” như khu biệt thự dở dang gần Thẩm Dương này giờ đây đã trở thành một phần cảnh quan của Trung Quốc.
Thị trường bất động sản Trung Quốc đã suy thoái trong nhiều năm qua. Ban đầu, giá nhà vẫn ổn định mặc dù doanh số bán giảm. Nhưng đến năm 2022, theo số liệu của Công Ty TNHH Đại lý Bất động sản Centaline có trụ sở tại Hong Kong, giá nhà tại một số thành phố phát triển nhất Trung Quốc đã bắt đầu giảm, giá trị vốn hóa thị trường bị bốc hơi 1/5.
Cô Bella Zhao, hiện 26 tuổi, nói với The Wall Street Journal: “Khi giá nhà đất bắt đầu giảm, tôi cảm thấy bất an, cảm giác như kế hoạch cuộc đời tôi đã bị đảo loạn”.
Doanh số bán nhà mới trong quý I năm nay của 100 nhà phát triển bất động sản lớn nhất Trung Quốc đã giảm 47,5% so với cùng kỳ năm ngoái và hiện đang rất gần mức thấp kỷ lục. Trong tháng 3, giá nhà ở thương mại tại các thành phố phát triển nhất Trung Quốc đã giảm 7,3% so với cùng kỳ năm ngoái, đây là mức giảm tồi tệ nhất kể từ khi chính quyền Trung Quốc bắt đầu công bố dữ liệu này vào năm 2011.
Những vấn đề này cũng khiến nhiều người trong tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc mất niềm tin vào thị trường bất động sản. Điều này đã gây ảnh hưởng hơn nữa đến nhu cầu của người dân và mang thêm rủi ro đến cho nền kinh tế Trung Quốc. Theo Bloomberg, có tới 70% tài sản hộ gia đình ở Trung Quốc được cất giữ trong bất động sản, “Giá nhà cứ giảm 5% thì tài sản nhà ở sẽ bị tổn thất 19 nghìn tỷ nhân dân tệ (2,7 nghìn tỷ USD)”.
Theo Barron’s, những nơi tồi tệ nhất là các thành phố cấp thấp hơn. Vấn đề lớn nhất họ gặp phải là tình trạng dư cung, tức là nhà có quá nhiều nhưng người mua tiềm năng lại rất ít.
Vào cuối năm 2020, thị trường bất động sản Trung Quốc đã bắt đầu thu hẹp, tình trạng này ở các đô thị loại III và IV còn xấu đi nhanh hơn. Hoạt động mua bán đã chậm lại trên toàn Trung Quốc và tình trạng dư cung bắt đầu gia tăng, nghiêm trọng nhất là ở các thành phố nhỏ hơn.
Các nhà phân tích của S&P Global Ratings – một công ty dịch vụ tài chính của Mỹ – cho biết trong một báo cáo gần đây rằng, họ dự kiến doanh số bán nhà tại các thành phố cấp thấp hơn ở Trung Quốc sẽ giảm thêm 9% trong năm 2024, ngay cả khi người bán giảm giá.
Tờ The Wall Street Journal cho hay, cô Bella Zhao đã rời quê hương và đến thành phố Trường Xuân (cũng thuộc tỉnh Cát Lâm) để tìm việc làm. Cô Zhao bày tỏ, nếu tôi có thể bán những căn hộ của mình, tôi không định tái đầu tư vào thị trường bất động sản Trung Quốc.
Cô Zhao nói: “Sẽ thật tuyệt nếu tôi có thể bán chúng và dùng số tiền đó để mua USD, trái phiếu kho bạc Mỹ hoặc Bitcoin”.
T.P