Nỗ lực gần đây của Trung Quốc nhằm đảm bảo kho dự trữ khoáng sản đất hiếm đã gặp trở ngại khi một đối thủ cạnh tranh bước vào để giành lấy thỏa thuận.
Vital Metals, một công ty khai thác khoáng sản có trụ sở tại Úc, mới đây đã công bố rằng các khoáng sản thu được từ Dự án Nechalacho có trụ sở tại Saskatchewan sẽ vẫn nằm trong biên giới Canada.
Ông Geordie Mark, giám đốc điều hành của Vital, nói với The Northern Miner : “Chúng tôi đã nhận được một trường hợp đang được Canada quan tâm nhiều hơn. Thỏa thuận này nêu bật giá trị chiến lược và tầm quan trọng của dự án đất hiếm Nechalacho cũng như ưu tiên chuỗi giá trị đất hiếm ở Canada”.
Theo Vital, địa điểm Nechalacho ở miền bắc Canada có thể chứa hơn 200 triệu tấn nguyên tố đất hiếm (REE), được sử dụng trong sản xuất năng lượng xanh và sản xuất vũ khí. Hiện tại, Trung Quốc đang thống trị ngành này mặc dù trữ lượng tự nhiên tương đối nhỏ, chiếm 75% thị trường toàn cầu với chỉ 35% trữ lượng REE toàn cầu.
Ông Jaya Nayar của Harvard Independent Review cho biết : “Trung Quốc chỉ có thể thiết lập sự thống trị như vậy đối với ngành REE một phần là do các quy định môi trường lỏng lẻo”.
Đó là bởi vì đất hiếm thực sự có thể tạo ra năng lượng xanh nhưng chỉ sau khi tạo ra chất thải độc hại gấp nhiều lần trọng lượng của chúng. Nhiều quốc gia phương Tây từ chối chấp nhận sự đánh đổi này trong biên giới của họ và áp đặt các quy định nặng nề đối với các nhà sản xuất REE trong nước, điều này tạo điều kiện cho các nhà xuất khẩu như Trung Quốc cạnh tranh bất chấp giá chào bán cao.
Thách thức từ Canada
Vậy điều gì đang thúc đẩy Canada cho phép khai thác REE và thu lợi nhuận bất chấp rủi ro về môi trường?
Câu trả lời nằm trong danh sách khoáng sản quan trọng của Canada, bao gồm REE và 33 thành phần/nhóm nguyên tố khác được coi là có ý nghĩa chiến lược và kinh tế.
Việc mở rộng danh sách gần đây đã bổ sung thêm sắt, phốt pho và silicon có độ tinh khiết cao, giống như REE và 20 nguyên tố khác trong danh sách, là những thành phần chính của quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.
Nếu các quốc gia khác noi gương Canada, giá các kim loại liên quan trong danh sách quan trọng đó, bao gồm coban, kim loại nhóm bạch kim, REE, silicon và đồng, có thể tăng đáng kể. Đó là sự đặt cược sớm của Canada bằng cách đảm bảo quyền tiếp cận các REE trong khi loại Trung Quốc ra khỏi thỏa thuận.
Thương vụ mua lại gần đây của Canada từ Vital cũng là một phần trong loạt thương vụ kinh tế và chính trị lớn hơn do Thủ tướng Justin Trudeau chỉ đạo, người đã nói với các phóng viên rằng sẽ không có sự hòa giải giữa Canada và Trung Quốc sau những cáo buộc can thiệp bầu cử.
Ở giai đoạn khai thác mỏ, Canada đang tự tiếp thị mình là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Trung Quốc, phô trương trữ lượng khoáng sản khổng lồ của mình như một nguồn thay thế cho các nước châu Âu đang cảnh giác, sợ phải phụ thuộc vào các nhà sản xuất Trung Quốc.
Sự thống trị của Trung Quốc sẽ không bị lung lay nếu bỏ lỡ một thỏa thuận với công ty Úc, mặc dù động thái này chắc chắn gửi đi một thông điệp nhằm làm trầm trọng thêm mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa Trung Quốc và phương Tây.
Như thể thách thức của họ chưa đủ rõ ràng, Canada gần đây đã cùng với Mỹ, Nhật Bản và Philippines tiến hành các cuộc tập trận quân sự ở Biển Đông. Căng thẳng giữa bốn nước đang gia tăng và kinh tế là chiến trường chính.
Với REE là trọng tâm chiến lược và các chính sách năng lượng xanh của phương Tây, các quốc gia có thể gây áp lực lên nhau bằng cách trừng phạt hoặc gây căng thẳng cho chuỗi cung ứng kim loại – một động thái mà các chiến lược gia của cả hai bên chắc chắn sẽ cân nhắc.
Với việc hai trong số những quốc gia nắm giữ trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới đang tranh giành kho dự trữ, áp lực buộc các quốc gia tiêu dùng phải chọn phe đang gia tăng và triệu chứng xung đột mới này trên thị trường kim loại có thể sẽ thúc đẩy giá REE và các kim loại liên quan tăng.
Không chỉ đất hiếm mới có lợi. Bạc, mặc dù không được coi là “quan trọng”, là một thành phần của xe điện và các công nghệ “xanh” khác mà các chính phủ (và các nhà đầu tư tư nhân) có thể sẽ “chộp” lấy trước dự đoán nguồn cung thắt chặt hơn. Căng thẳng đối với chuỗi cung ứng kim loại là một phần huyết mạch của vàng, cho thấy giá kim loại này cũng cao hơn.
T.P