Năm 2015, Bộ Tài chính từng đề xuất ngưỡng nợ thuế áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh đối với tổ chức sản xuất, kinh doanh từ 1 tỷ đồng trở lên và cá nhân từ 50 triệu đồng trở lên. Tuy nhiên, đến nay, quy định này vẫn chưa được áp dụng.
Như đã đề cập ở bài trước, thời gian gần đây, nhiều cơ quan thuế các tỉnh, thành đã có văn bản đề nghị Cục Quản lý Xuất Nhập Cảnh, Bộ Công an tạm hoãn xuất cảnh đối với nhiều giám đốc, người đại diện pháp luật của các doanh nghiệp nợ thuế. Nhiều chuyên gia cho rằng, quy định này cần thiết song cần nâng mức nợ thuế lên, thay vì chỉ vài trăm nghìn hay vài triệu đồng như hiện nay.
Theo số liệu của Bộ Tài chính, hiện số lượng người nộp thuế nợ thuế dưới 1 triệu đồng rất lớn, đa số lại kéo dài. Với các trường hợp tạm hoãn xuất cảnh, cơ quan thuế thực hiện rà soát, đối chiếu, xác định chính xác nghĩa vụ nộp thuế của người nộp thuế thuộc trường hợp bị tạm hoãn xuất cảnh trước khi thực hiện gửi thông báo đề nghị tạm hoãn xuất cảnh đến cơ quan quản lý xuất nhập cảnh và người nộp thuế để người nộp thuế hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế trước khi xuất cảnh.
Theo quy định về tạm hoãn xuất cảnh thực hiện theo quy định tại Luật quản lý thuế số 38/2019/QH14, người nộp thuế thuộc trường hợp đang bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế thì bị tạm hoãn xuất cảnh theo quy định của pháp luật về xuất cảnh, nhập cảnh. Cơ quan quản lý thuế có trách nhiệm thông báo cho cơ quan quản lý xuất cảnh, nhập cảnh về cá nhân, người nộp thuế.
Trước khi có thông báo cho cơ quan quản lý xuất cảnh, cơ quan thuế đã có thông báo nợ thuế, tiến hành các biện pháp cưỡng chế. Theo quy định, chỉ cần nợ thuế cho dù số nợ ít hay nhiều vẫn bị tạm hoãn xuất cảnh. Có những trường hợp, giám đốc doanh nghiệp ra tới sân bay mới biết thông tin cá nhân mình bị tạm hoãn xuất cảnh vì nợ thuế dù rất thấp. Việc này ảnh hưởng không chỉ tới tiến độ công việc, cơ hội kinh doanh mà còn ảnh hưởng tới danh dự của người đó.
Đánh đồng nợ thuế – không hợp lý
Trao đổi với phóng viên Báo Điện tử VOV, luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, trọng tài viên kiêm thành viên Hội đồng khoa học pháp lý, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) cho rằng, cơ quan thuế phải làm cách nào đó để người thi hành quyết định biết được mình đang nợ thuế, đến thời hạn nào không thi hành sẽ bị cấm xuất cảnh. Việc thông báo nên thực hiện nhiều lần, chẳng hạn đến lần thứ 3 mà không thực hiện mới cấm xuất cảnh.
“Việc thông báo nhắc nhở này phải có người tiếp nhận chứ không phải thông báo công khai trên phương tiện truyền thông như “bêu” tội phạm. Việc “bêu” tên chỉ là giải pháp cuối cùng. Trên thực tế, quá trình thực thi sẽ có những vướng mắc nhất định, giống như câu chuyện hoàn thuế cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp chậm được hoàn thuế nhưng chưa thấy cơ quan thực thi nào bị xử lý”, luật sư Trương Thanh Đức thẳng thắn.
Chia sẻ với một số báo chí, Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa, Phó giám đốc Trung tâm trợ giúp pháp lý doanh nghiệp vừa và nhỏ, Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) cho rằng, những giám đốc, đại diện của các doanh nghiệp chắc chắn biết quy định nợ thuế ra sao sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh. Do đó, nếu nợ thuế chỉ với 1 triệu đồng hay vài chục triệu đồng mà bị tạm hoãn xuất cảnh thì chắc chắn họ sẽ tìm cách nộp sớm.
“Nên chăng trước khi áp dụng chế tài cấm xuất cảnh, cơ quan thuế cần bảo đảm đã gửi thông báo đến doanh nghiệp và doanh nghiệp đã nhận được hoặc đã có đại diện doanh nghiệp đến làm việc với cơ quan thuế về nội dung nợ thuế”, ông Nghĩa nêu ý kiến, đồng thời cho rằng, cơ quan thuế cần rà soát lại doanh nghiệp đã nhận được thông báo cưỡng chế nợ thuế cũng như thông báo tạm hoãn xuất cảnh hay chưa, tránh để doanh nghiệp bị ảnh hưởng quyền lợi không đáng có.
Nên phân loại tiêu chí đối với người nợ thuế
Là một người có nhiều năm kinh nghiệm trong việc nghiên cứu về cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư (CIEM) cho rằng, cơ quan thuế đưa ra lệnh hoãn xuất cảnh đối với đại diện doanh nghiệp có nợ thuế trong thời gian ngắn vô hình chung nhìn nhận doanh nghiệp thực thi không đúng pháp luật, điều này gây ảnh hưởng rất lớn đến uy tín, thương hiệu của doanh nghiệp.
Đặc biệt, sau những năm dịch Covid-19 và những biến động thị trường, việc doanh nghiệp duy trì được đến nay là một nỗ lực. Do đó, việc đưa ra biện pháp tạm hoãn xuất cảnh đối với chủ doanh nghiệp còn nợ thuế gây ra tâm lý nặng nề, làm giảm động lực kinh doanh của doanh nghiệp. Bà Thảo cho rằng, ngành Thuế nên có phân loại tiêu chí đối với người nợ thuế là bao nhiêu tiền và trong bao nhiều lần thông báo nộp thuế thì mới áp dụng biện pháp này.
“Trong nhiều trường hợp doanh nghiệp chậm nộp thuế là do vô tình không nắm được thông tin. Cơ quan thuế có thể giúp cho doanh nghiệp tuân thủ tốt hơn nếu như áp dụng các biện pháp khác như thông báo, nhắc nhở để doanh nghiệp tuân thủ tốt hơn”, TS. Nguyễn Minh Thảo nêu ý kiến.
T.P