Một cuộc tấn công của Iran và các tổ chức Hồi giáo nhắm vào Israel nếu xảy ra tất yếu sẽ “kích hoạt” màn đáp trả của Israel và mức độ tham gia của Mỹ trong việc bảo vệ đồng minh sẽ ảnh hưởng lớn tới xung đột tại Trung Đông.
Hôm 2-8, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết sẽ điều thêm chiến đấu cơ và tàu chiến tới Trung Đông. Thông báo của Lầu Năm Góc khẳng định ông Austin đã ra lệnh chỉnh trang quân đội nhằm cải thiện năng lực tự vệ cho lực lượng Mỹ, tăng cường hỗ trợ quốc phòng cho đồng minh Israel và đảm bảo Mỹ sẵn sàng ứng phó những tình huống bất ngờ.
Mặt trận của Mỹ và Israel
Đó là những động thái nhằm tăng cường năng lực phòng thủ trước các mối đe dọa từ Iran và các nhóm thân Iran như tổ chức Hồi giáo Hamas của người Palestine và lực lượng Hezbollah ở Lebanon, vốn cáo buộc Israel đứng sau vụ ám sát thủ lĩnh Ismail Haniyeh của Hamas mới đây.
Mỹ và Israel đã chuẩn bị tinh thần cho một cuộc tấn công trả đũa của Iran. Khi sự kiện ông Haniyeh bị ám sát còn chưa lắng, hôm 3-8 Hamas cho biết một cuộc tấn công của Israel tại khu vực Bờ Tây đã giết chết ít nhất năm người Palestine, bao gồm một chỉ huy của Hamas.
Chỉ trong một tháng qua, Israel đã hoặc bị cáo buộc ám sát chỉ huy cấp cao Fuad Shukr của Hezbollah tại Beirut (Lebanon), lãnh đạo Hamas Haniyeh và chỉ huy quân sự Hamas Muhammad Deif tại Gaza.
Trang Axios dẫn lời các quan chức Mỹ tiết lộ Lầu Năm Góc đang tiến hành các bước phòng ngừa tương tự như hồi tháng 4, thời điểm họ dự báo Iran nã hơn 300 tên lửa và máy bay không người lái vào Israel. Nhưng lần này sẽ có một số khác biệt.
Trước hết, Mỹ và Israel đang đối diện kịch bản bị tổng tấn công. Hôm 1-8, lãnh đạo Hassan Nasrallah của Hezbollah tuyên bố sẽ trả thù Israel về vụ ám sát ông Shukr, đồng thời dự đoán sự tham gia của Iran và các tổ chức Hồi giáo Shia ở Iraq cũng như Houthi ở Yemen.
“Chúng tôi sẽ không nói về những mặt trận riêng lẻ nữa. Đây là một chiến dịch mở trên mọi mặt trận và không còn nghi ngờ gì nữa, cuộc chiến đã bước sang giai đoạn mới”, ông Nasrallah nói.
Thứ hai, áp lực sẽ dồn hẳn vào Mỹ và Israel. Hôm 1-8, người phát ngôn Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) Daniel Hagari nói các đối tác quốc tế của Israel đã tăng cường lực lượng trong khu vực nhằm giúp chống lại một cuộc tấn công tiềm tàng.
Tuy nhiên, khác với hồi tháng 4, lần này Washington được cho là sẽ khó huy động sự ủng hộ của liên minh quốc tế và khu vực, bởi vụ ám sát ông Haniyeh là câu chuyện liên quan tới cuộc chiến Israel – Hamas ở Dải Gaza, không phải Iran – Israel.
Chưa kể, việc Israel giết ông Haniyeh bị nhìn nhận như động thái cản trở thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza mà nhiều nước mong muốn. Thêm vào đó, khi chiến dịch Gaza của Israel đã bị lên án mạnh mẽ do gây ra thảm họa nhân đạo, khó có khả năng các nước như Saudi Arabia hay Jordan sẵn sàng tương trợ như trước.
Lựa chọn của Mỹ ở Trung Đông
Trong vài ngày qua, giới quan sát quốc tế lo ngại màn ăn miếng, trả miếng của Iran và Israel sẽ kích hoạt chiến tranh diện rộng tại Trung Đông. Quan trọng hơn, ngày càng nhiều ý kiến đoán rằng Mỹ sẽ bị kéo vào cuộc chiến này.
Thực tế, quan điểm của Mỹ hiện nay được nêu rất rõ dù không nhiều người hiểu thực sự Washington sẽ làm gì để đạt được mục tiêu: Mỹ chắc chắn ủng hộ và tìm cách bảo vệ Israel, nhưng mong muốn tìm giải pháp đối thoại để có thỏa thuận ngừng bắn.
Một số ý kiến khẳng định Mỹ và Israel không thể tìm thấy tiếng nói chung về tình hình Gaza. Chính quyền Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu luôn xem việc tiêu diệt Hamas, chiến thắng trên chiến trường là “chiến thắng”, còn Mỹ cho rằng chiến tranh là sai lầm, ảnh hưởng nhiều tới lợi ích của Mỹ ở Trung Đông. Chính điều này đã khiến quan hệ Mỹ – Israel nhiều lúc căng thẳng trong suốt gần 11 tháng chiến sự ở Gaza.
Thomas L. Friedman, tác giả nổi tiếng và là cây bút bình luận chính trị quốc tế của báo New York Times, cho rằng dù Israel có lý do để tấn công Hamas và các tổ chức Hồi giáo thân Iran, hàng loạt hành động ám sát như trên có lẽ không mang lại đáp án đúng.
Ông Friedman dẫn lại lập luận của John Arquilla, tác giả một cuốn sách về chiến tranh mạng, rằng trong các “mạng lưới” (kiểu Hamas hay Hezbollah), mọi người đều chỉ là vị trí số 2.
Nói cách khác, trước đây Israel từng giết thủ lĩnh số 1 và số 2 của Hamas, thì những nhân vật tiếp theo sẽ được đưa lên thay và người thay thế thường sẽ tệ hơn người tiền nhiệm.
Theo Friedman, cách duy nhất để loại trừ Hamas về mặt chính trị cũng như cô lập Iran là Israel phải hướng tới lựa chọn ôn hòa hơn: chấp nhận một giải pháp hai nhà nước với sự công nhận chính quyền Palestine – thực chất đây là điều Thủ tướng Israel Netanyahu hiểu rõ nhưng sẽ phớt lờ vì không thể thuyết phục phe cực hữu trong chính quyền.
T.P