Trong gần 200 năm, các cuộc bầu cử Mỹ luôn được tổ chức vào thứ Ba sau thứ Hai đầu tiên của tháng 11 với những lý do cực kỳ đặc biệt.
Hầu hết các quốc gia trên thế giới tổ chức bầu cử vào cuối tuần để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đi bỏ phiếu. Tuy nhiên, nước Mỹ lại là một ngoại lệ khi ngày bầu cử luôn diễn ra vào thứ ba ngay sau thứ hai đầu tiên của tháng 11.
Diễn ra vào một ngày duy nhất
Thực chất, việc tổ chức bầu cử vào mốc thời gian cố định như trên được Quốc hội Mỹ quy định trong một đạo luật thông qua năm 1845. Quyết định này nhằm mang lại sự đồng nhất cho công tác bầu cử trên tất cả các bang.
Trước khi đạo luật trên được thông qua, các bang tự quyết định ngày bầu cử của riêng mình. Điều này dẫn đến sự thiếu đồng nhất, thiếu công bằng lớn về thời gian cũng như kết quả bầu cử.
Các bang bỏ phiếu sớm có thể ảnh hưởng đến kết quả ở các bang bỏ phiếu muộn hơn, đồng thời tạo điều kiện để nạn gian lận và thao túng phiếu bầu hoành hành.
Chính vì thế, để đảm bảo bầu cử công bằng và được kiểm soát chặt chẽ hơn, Quốc hội Mỹ thông qua một đạo luật liên bang vào ngày 23-1-1845, quy định các cuộc bầu cử trên cả nước phải được diễn ra cùng một ngày.
Tại sao phải là thứ ba sau thứ hai đầu tiên của tháng 11?
Theo chuyên trang History.com, việc lựa chọn ngày này chịu tác động của lịch sử, văn hóa và xã hội của Mỹ vào thế kỷ 19.
Khi ấy, Mỹ còn là nước phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp và phần lớn cử tri là nông dân. Họ sống trên các nông trại ở xa địa điểm bỏ phiếu và thường phải tốn một ngày để đến nơi bầu cử.
Vì thế, việc chọn ngày bầu cử cần đảm bảo tạo thuận tiện cho đa số người dân, đồng thời không làm gián đoạn công việc đồng áng của họ.
Đầu tháng 11 được chọn làm thời điểm tổ chức bầu cử vì đây là thời điểm vừa kết thúc vụ thu hoạch, đa phần các nông dân đều rảnh rang.
Thông thường vào khoảng thời gian này tiết trời mùa đông cũng chưa quá lạnh lẽo, khắc nghiệt, thuận lợi để người dân đi bầu.
Ngay từ những ngày ấy, Mỹ đã là quốc gia có dân số đa phần là tín đồ công giáo. Do đó, ngày bầu cử không thể diễn ra vào chủ nhật để tạo điều kiện cho người dân đi lễ nhà thờ.
Trong khi đó, thứ tư lại là ngày họp chợ của nông dân, khiến việc tổ chức bầu cử vào ngày này cũng gây ra nhiều bất cập.
Trong bối cảnh đó, giới cầm quyền Mỹ khi ấy cân nhắc phương án một trong hai ngày đầu tuần. Lựa chọn ngày thứ ba cho phép người dân đi lễ chủ nhật, di chuyển đến điểm bỏ phiếu trong suốt thứ hai, bỏ phiếu vào thứ ba và về nhà kịp thứ tư để dự hội chợ.
Đồng thời, quy tắc “thứ ba sau ngày thứ hai đầu tiên” cũng đảm bảo ngày bầu cử không rơi vào ngày 1-11 – một ngày lễ tôn giáo lớn của Thiên Chúa giáo. Bên cạnh đó ngày đầu tháng cũng là ngày các thương nhân thường làm thống kê sổ sách của tháng trước.
Ngày nay, truyền thống lâu đời này vẫn được duy trì cho dù xã hội Mỹ đã có sự thay đổi toàn diện. Một phần vì mô hình chọn thời gian hiện tại chưa mang đến nhiều bất cập, phần khác vì việc thay đổi sẽ yêu cầu một đạo luật mới của Quốc hội, vốn tốn nhiều công sức và giấy mực không cần thiết.
Để giải quyết nhu cầu linh hoạt thời điểm bầu cử của cử tri, trong những kỳ bầu cử Mỹ gần đây, chính quyền liên bang và địa phương đã ngày một nới lỏng yêu cầu để người dân bầu cử sớm trực tiếp hoặc bỏ phiếu qua thư.
T.P