Chính phủ Nga đã chính thức công bố việc áp dụng các hạn chế tạm thời đối với việc xuất khẩu uranium làm giàu sang Mỹ. Quyết định này có hiệu lực vào ngày 15/11, làm nổi bật lên sự căng thẳng ngày càng tăng giữa Moscow và Washington trong lĩnh vực tài nguyên chiến lược và an ninh năng lượng.
Động thái trả đũa của Nga
Động thái của Nga, nhà cung cấp uranium làm giàu lớn nhất thế giới, là động thái trả đũa mang tính biểu tượng sau khi Mỹ cấm nhập khẩu uranium của Nga.
Theo văn phòng năng lượng hạt nhân Mỹ, Nga nắm giữ khoảng 44% công suất làm giàu uranium của thế giới và khoảng 35% lượng nhiên liệu hạt nhân nhập khẩu của Mỹ trước đây đến từ Nga.
Vào tháng 5/2024, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký ban hành luật cấm uranium làm giàu của Nga. Đạo luật này cũng cấm mọi cơ chế lách luật, chẳng hạn như các giao dịch hoán đổi liên quan đến uranium của Nga hoặc các phương pháp khác được thiết lập để “lách” các hạn chế. Lệnh cấm hoàn toàn đối với việc nhập khẩu các sản phẩm uranium của Nga sẽ có hiệu lực vào năm 2028.
Các biện pháp này là một phần trong chiến lược rộng lớn hơn của Mỹ nhằm giảm sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng của Nga, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân, một lĩnh vực mà Nga đóng vai trò quan trọng trên toàn cầu.
Tuy nhiên, quyết định của Moscow không chỉ mang tính trả đũa; nó phù hợp với chiến lược rộng lớn hơn nhằm đa dạng hóa xuất khẩu và tăng cường kiểm soát các nguồn tài nguyên quan trọng.
Các hạn chế tạm thời do Nga áp đặt áp dụng cho việc xuất khẩu uranium làm giàu sang Mỹ, bao gồm các hợp đồng thương mại nước ngoài với các thực thể thuộc thẩm quyền của Mỹ.
Các trường hợp ngoại lệ được thực hiện đối với các chuyến hàng theo giấy phép một lần do Cơ quan Kiểm soát Kỹ thuật và Xuất khẩu Liên bang cấp. Cơ chế này cho phép Nga duy trì sự linh hoạt trong chính sách xuất khẩu của mình, tạo không gian cho sự hợp tác có chọn lọc.
Theo dịch vụ báo chí của chính phủ Nga, các biện pháp này nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia và an ninh chiến lược. Chúng cũng nhấn mạnh sự sẵn sàng của Nga trong việc thực hiện các hành động quyết đoán để ứng phó với những thách thức bên ngoài do lệnh trừng phạt của Mỹ gây ra.
Rủi ro cho an ninh năng lượng Mỹ
Quyết định hạn chế xuất khẩu uranium của Nga cần được xem xét trong bối cảnh địa chính trị rộng hơn. Kể từ năm 2022, quan hệ giữa Moscow và Washington tiếp tục xấu đi do xung đột Ukraine, khủng hoảng năng lượng và cạnh tranh toàn cầu để kiểm soát các nguồn tài nguyên chiến lược.
Uranium là một thành phần quan trọng của hệ thống năng lượng toàn cầu. Nga, với năng lực làm giàu uranium đáng kể và ngành công nghiệp hạt nhân tiên tiến, chiếm một vị trí quan trọng trong lĩnh vực này. Ngược lại, Mỹ phụ thuộc rất nhiều vào việc nhập khẩu uranium để cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy điện hạt nhân của mình, khiến nước này dễ bị tổn thương trước những hạn chế như vậy.
Các hạn chế đối với xuất khẩu uranium đã làm giàu có thể làm phức tạp đáng kể chính sách năng lượng của Mỹ. Mặc dù Mỹ đã tích cực đa dạng hóa nguồn cung cấp nhiên liệu hạt nhân của mình trong những năm gần đây, uranium của Nga vẫn chiếm một phần đáng kể trong lượng nhập khẩu của nước này. Tính đến năm 2023, uranium của Nga chiếm khoảng 23% tổng lượng uranium nhập khẩu của Mỹ.
Đối với ngành công nghiệp hạt nhân của Mỹ, điều này có thể dẫn đến chi phí sản xuất điện cao hơn, nhu cầu tìm kiếm nhà cung cấp thay thế và thúc đẩy nhanh chóng phát triển năng lực làm giàu uranium trong nước.
Trong ngắn hạn, Mỹ có thể phải đối mặt với tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng, tạo thêm rủi ro mới cho an ninh năng lượng của mình.
Đối với Nga, việc áp dụng các hạn chế đối với xuất khẩu uranium sang Mỹ cũng mang lại một số rủi ro nhất định. Mặc dù thị trường Mỹ không chiếm tỷ trọng quan trọng trong doanh thu của ngành công nghiệp hạt nhân Nga, nhưng việc mất đi một phần thu nhập xuất khẩu có thể gây ra hậu quả kinh tế.
Tuy nhiên, Moscow có thể sẽ bù đắp những tổn thất này bằng cách mở rộng hợp tác với các quốc gia khác, đặc biệt là ở châu Á và Trung Đông, nơi vẫn có nhu cầu cao với uranium của Nga.
Hơn nữa, quyết định này cho phép Nga chứng minh khả năng tác động đến thị trường tài nguyên chiến lược toàn cầu, củng cố vị thế của mình trên trường địa chính trị quốc tế.
Các hạn chế đối với xuất khẩu uranium làm giàu đại diện cho một sự leo thang khác trong mối quan hệ căng thẳng giữa Nga và Mỹ. Động thái này không chỉ làm nổi bật sự cạnh tranh ngày càng gia tăng trong an ninh năng lượng mà còn làm nổi bật sự phụ thuộc lẫn nhau sâu sắc trong lĩnh vực tài nguyên chiến lược.
Đối với Mỹ, điều này có thể đóng vai trò là chất xúc tác để đẩy nhanh quá trình đa dạng hóa nguồn cung cấp uranium và phát triển sản xuất trong nước. Đối với Nga, đây là cơ hội để tăng cường quan hệ đối tác với các quốc gia khác và khẳng định vị thế là một bên chủ chốt trên thị trường nhiên liệu hạt nhân.
Vì vậy, việc áp dụng các hạn chế xuất khẩu uranium không chỉ là biện pháp trả đũa mà còn là động thái chiến lược có thể định hình tương lai của ngành năng lượng và quan hệ quốc tế trong nhiều năm tới.
T.P