Các thương hiệu ô tô Trung Quốc sản xuất số lượng xe nhiều gấp đôi nhu cầu tiêu dùng của địa phương khiến nhiều hãng vội vã tìm đường xuất khẩu.
Trên khắp Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô hiện có khả năng sản xuất khoảng 40 triệu xe mỗi năm, nhưng người tiêu dùng nước này chỉ mua khoảng 22 triệu xe/năm. Bất chấp sự chênh lệch, chính phủ Trung Quốc vẫn tiếp tục có những biện pháp hỗ trợ tăng trưởng cho ngành công nghiệp sản xuất ô tô nội địa.
Vấn đề khủng hoảng dư thừa trong sản xuất ô tô tại Trung Quốc đã gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh của cả những thương hiệu lâu đời lẫn các hãng xe đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ mới. Các dây chuyền sản xuất dành cho xe đốt trong đang cho ra đời những sản phẩm ngày càng không được ưa chuộng trên thị trường.
Trong khi đó, các phương tiện sử dụng năng lượng mới như xe điện và PHEV cũng đang phải đối mặt với những khó khăn từ nhiều yếu tố.
Theo tờ Wall Street Journal, năm ngoái, 123 thương hiệu ô tô tại Trung Quốc đã phân phối ít nhất một mẫu xe điện tại thị trường nội địa. Ngay cả những công ty non trẻ như Zhido từng đi vào ngõ cụt năm 2019 cũng đang được các nhà đầu tư hồi sinh từ cõi chết để sản xuất ô tô. Điều đó đã đẩy các hãng xe điện vào một cuộc chiến hạ giá đầy khốc liệt nhằm giữ vững lợi thế cạnh tranh.
Trước tình hình ấy, không có gì đáng ngạc nhiên khi nhiều nhà sản xuất ô tô đã bắt đầu đổ xô đi tìm kiếm các thị trường mới bên ngoài quốc gia tỷ dân. Chỉ trong khoảng 3 năm từ 2020 – 2023, xuất khẩu ô tô của Trung Quốc đã tăng gấp 5 lần và cột mốc này đạt được phần lớn là nhờ thị trường Nga, nơi các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc trở thành lựa chọn hàng đầu sau khi quốc gia này xung đột với Ukraine dẫn đến các lệnh cấm vận thương mại từ Mỹ và các đồng minh.
Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cũng muốn bán xe điện của họ ra nước ngoài khiến các đối thủ cạnh tranh phương Tây cũng như các chính phủ lo ngại. Tại Mỹ, Nhà Trắng đang dự tính mở rộng thuế quan để bảo vệ sản xuất trong nước trong khi Liên minh châu Âu đang điều tra các khoản trợ cấp xe điện của Trung Quốc và có thể cân nhắc các biện pháp tương tự.
Vậy tại sao Trung Quốc lại trợ cấp cho cho một ngành công nghiệp vốn đã phải đối mặt với tình trạng sản xuất dư thừa? Câu trả lời là bởi chính phủ nước này muốn đẩy mạnh vị thế của mình trên thị trường ô tô thế giới cũng như đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế và duy trì việc làm cho người dân trong bối cảnh kinh tế đang có nhiều thách thức khó lường.
Nhờ có sự hỗ trợ của chính phủ, ngay cả những nhà sản xuất ô tô thua lỗ vẫn có thể tiếp tục sản xuất thêm nhiều ô tô. Nhưng thực tế chỉ có 4 trong số 123 nhà sản xuất ô tô sản xuất xe điện của quốc gia đã bán được hơn 400.000 xe trong năm 2023 (con số này được xem như cột mốc để một nhà sản xuất ô tô có thể hòa vốn ở Trung Quốc). Cụ thể, bốn công ty bao gồm BYD, Tesla, Aion và Wuling.
Thực trạng này đã khiến một số quan chức Trung Quốc bày tỏ mong muốn điều chỉnh lại hoạt động của ngành công nghiệp mũi nhọn này nhưng hiện vẫn chưa có bất kỳ động thái chính thức nào từ chính phủ đi ngược lại kế hoạch mở rộng sản xuất ô tô.
T.P