USD vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong dự trữ ngoại hối và thanh toán toàn cầu, song vị thế này đang bị thách thức bởi sự trỗi dậy của các tài sản thay thế như vàng và tiền kỹ thuật số.
Nơi trú ẩn khi USD suy yếu
Phát biểu tại tọa đàm “Sức hút của các lớp tài sản”, ông Trịnh Hà, chuyên gia chiến lược tại Exness Investment Bank, nhận định sức mạnh của đồng USD đang có dấu hiệu suy yếu do nợ công Mỹ leo thang và niềm tin vào đồng bạc xanh sụt giảm.
Sau gần một thế kỷ duy trì vị thế thống trị, USD vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong dự trữ ngoại hối và thanh toán toàn cầu, song vị thế này đang bị thách thức bởi sự trỗi dậy của các tài sản thay thế như vàng và tiền kỹ thuật số.
Theo ông Trịnh Hà, một trong những rủi ro lớn nhất đối với USD đến từ nợ công Mỹ, khi tỷ lệ nợ công/GDP đã vượt 114,8%, mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, gây ra lo ngại trong giới đầu tư toàn cầu.
Tình trạng bội chi ngân sách kéo dài hơn 10 năm, trung bình hơn 5% GDP, cùng chi thường xuyên, đặc biệt là chi quốc phòng, dự kiến chiếm tới 81% tổng chi ngân sách vào năm 2055, đang khiến gánh nặng nợ nần ngày càng phình to. Nếu xu hướng này tiếp diễn, nợ công Mỹ có thể chạm 190% GDP vào năm 2055, đặt ra lo ngại về khả năng duy trì niềm tin của nhà đầu tư đối với đồng USD.
Cùng lúc đó, thị trường lao động Mỹ bắt đầu yếu dần đi. Số việc làm mới (NFP) giảm liên tiếp và các đợt điều chỉnh mạnh làm dấy lên lo ngại về nguy cơ suy thoái nhẹ. Bên cạnh đó, tỷ lệ dự trữ toàn cầu bằng USD đang giảm, trong khi xu hướng tăng tích trữ vàng của các ngân hàng trung ương lại gia tăng mạnh.
Theo thống kê, trong 3 năm gần đây, lượng vàng mua ròng của các ngân hàng trung ương vượt 1.000 tấn mỗi năm, cao gấp gần ba lần mức trung bình 300–400 tấn những năm trước. Riêng 9 tháng năm 2025, con số này đã đạt hơn 730 tấn và được dự báo sẽ vượt mốc 1.000 tấn vào cuối năm.
Đáng chú ý, các quốc gia BRICS, đặc biệt là Trung Quốc, đang đi đầu trong xu hướng này. Dù tỷ trọng vàng trong dự trữ quốc gia của Trung Quốc mới ở mức 7,7%, song tỷ lệ nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ (UST) đã giảm xuống chỉ còn hơn 20%, mức thấp nhất trong 16 năm.
Vàng đang trở lại vai trò là nơi trú ẩn an toàn trong bối cảnh USD suy yếu, dù nguồn cung hạn chế khiến kim loại quý này khó thể thay thế hoàn toàn đồng bạc xanh. Ông Trịnh Hà dự báo vàng có thể lên tới 5.000 USD năm 2026.
Tuy vậy, ông cũng lưu ý, xét trên cả giai đoạn dài, S&P 500 vẫn có tỷ suất sinh lời cao hơn vàng. Hai lớp tài sản này thường diễn biến ngược chiều, nên trong thời gian tới, vàng có thể tiếp tục tăng hoặc thị trường chứng khoán sẽ điều chỉnh giảm.
“Nói chung, vàng vẫn là tài sản trú ẩn, còn chứng khoán vẫn là lớp tài sản rủi ro. Nhìn dài hạn, vàng có thể chưa đến đỉnh, nhưng đang nằm trong vùng giá trung bình dài hạn 5-10 năm. Vì vậy, nếu nhà đầu tư đổ xô mua vàng quá nhiều giai đoạn này sẽ có thể gặp rủi ro, chủ yếu là rủi ro cơ hội, chứ không phải rủi ro do giá vàng sụt giảm”, ông Trịnh Hà nhận định.
Mặt khác, dù vàng được đánh giá là kênh thu hút lớn để tránh rủi ro, nhưng sự chế về nguồn cung vẫn là rào cản lớn nhất đối với kênh tài sản này.
Cùng quan điểm, TS Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn cầu, cũng cho rằng giá vàng thế giới có thể đạt 5.000 USD/ounce. Theo ông, hiện tại “không nhìn thấy một lực nào có thể kéo giá vàng xuống trong thời gian 12 tháng tới”.
Ông Hiếu cho rằng căng thẳng địa chính trị toàn cầu từ Ukraine, Trung Đông tới dải Gaza, cùng nguy cơ thương chiến Mỹ – Trung bùng phát trở lại là những nhân tố thúc đẩy giá vàng đi lên. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng giá vàng trong nước còn phụ thuộc vào nguồn cung nội địa, tức khả năng đáp ứng nhu cầu của người dân Việt Nam trong thời gian tới.
Kỷ nguyên tiền kỹ thuật số mở ra trật tự tài chính mới
Một thách thức khác được ông Trịnh Hà đề cập khi nói về sự suy yếu của đồng USD là các lớp tài sản mới đến từ kỷ nguyên tiền tệ kỹ thuật số. Theo đó, cánh cửa cho một trật tự tài chính mới đang được mở ra, nơi vai trò thống trị của USD có thể bị lung lay.
Theo CME Group, tính đến giữa năm 2025, có 134 quốc gia đang trong giai đoạn thử nghiệm hoặc vận hành tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC). Dù phần lớn mới ở quy mô nội địa, nhưng tốc độ phát triển nhanh, chi phí thấp và tính tức thời của hệ thống này đang thách thức vai trò trung tâm của USD trong thanh toán quốc tế.
Không chỉ CBDC, stablecoin, đặc biệt là các đồng tiền được neo giá theo USD, cũng đang gia tăng ảnh hưởng. Theo DefiLlama, tổng giá trị stablecoin lưu hành đã vượt 300 tỷ USD, trong đó hơn 99% được neo theo USD. Con số này có thể đạt 2.000 tỷ USD vào năm 2028, với tổng giá trị giao dịch hằng năm khoảng 28 tỷ USD, tương đương 3% giá trị giao dịch xuyên biên giới hiện nay và có thể vượt kênh thanh toán truyền thống trong thập kỷ tới.
Tuy nhiên, ông Trịnh Hà cho rằng dù các loại tài sản kỹ thuật số như CBDC hay stablecoin đang trỗi dậy, chúng vẫn cần được bảo chứng bằng USD, yếu tố giúp đồng bạc xanh duy trì vị thế trong thời gian tới. Thậm chí, dự trữ bằng USD có thể sẽ tăng trở lại thay vì đi xuống như thời gian qua.
“USD đang bị thách thức khiến giao dịch bằng USD và dự trữ USD giảm, nhưng các loại hình tài sản mới sẽ giúp USD giữ vững vị thế mạnh mẽ hơn nữa thời gian tới. Những biến động của kinh tế Mỹ vẫn chi phối mạnh mẽ kinh tế toàn cầu và chúng ta cần quan sát kỹ kinh tế Mỹ để nhận diện rõ cơ hội và thách thức với nền kinh tế trong nước”, ông Trịnh Hà khuyến nghị.
T.P