Hội nghị Thượng đỉnh về Chủ quyền Kỹ thuật số của châu Âu tổ chức tại Berlin vào ngày 18/11/2025 đánh dấu một bước ngoặt trong chiến lược công nghệ của Liên minh châu Âu (EU) – Đó là nhận định của giới quan sát.
Hội nghị này quy tụ các nhà lãnh đạo và bộ trưởng công nghệ từ khắp lục địa, trong đó có Thủ tướng Đức Friedrich Merz, nhằm thảo luận cách bảo vệ chủ quyền kỹ thuật số và giảm phụ thuộc vào các tập đoàn công nghệ lớn ngoài châu Âu.
Tại sự kiện, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh: “Châu Âu không muốn trở thành khách hàng của các công ty công nghệ lớn từ Mỹ hoặc Trung Quốc. Chúng ta muốn tự thiết kế các giải pháp của riêng mình.” Ông cảnh báo rằng việc giao phó hạ tầng số và dữ liệu cho bên ngoài sẽ khiến châu Âu từ bỏ quyền kiểm soát chủ quyền kỹ thuật số. Nhà lãnh đạo Pháp còn “điểm mặt” “bảy ông trùm” — bao gồm Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia và Tesla – như minh chứng cho nguy cơ phụ thuộc quá mức vào các công ty nước ngoài.
Không chỉ đề cập tới vấn đề kinh tế, ông Macron còn nhấn mạnh khía cạnh an ninh. Hạ tầng số, dữ liệu và phần mềm hiện nay không chỉ là công cụ kinh doanh, mà còn là nguồn lực quyền lực. Nếu châu Âu để người khác kiểm soát, rủi ro gián đoạn dịch vụ, thao túng thông tin hoặc bị ép buộc tuân theo các quy định pháp lý nước ngoài là rất lớn. Quan điểm của ông Macron được Thủ tướng Đức Merz phụ họa với tuyên bố rằng: khẳng định “chủ quyền số” là vấn đề cấp bách. Ông nhấn mạnh rằng chi phí phụ thuộc vào hạ tầng do nước khác kiểm soát cao hơn nhiều so với việc tự xây dựng năng lực nội tại.
Hội nghị Berlin là một điểm khởi đầu quan trọng cho chiến lược chủ quyền số của EU. Nhiều nước châu Âu đã bắt đầu phát triển nền tảng đám mây nội khối, chip nội địa, và các sáng kiến mã nguồn mở để giảm sự phụ thuộc vào các tập đoàn công nghệ nước ngoài. Một trong những dự án nổi bật là GAIA X, hệ sinh thái đám mây châu Âu nhằm thúc đẩy minh bạch, kiểm soát dữ liệu và tự chủ về hạ tầng. Đây không chỉ là sáng kiến kỹ thuật mà còn là biểu tượng cho tham vọng châu Âu: không chỉ sử dụng công nghệ, mà phải chủ động thiết kế và quản lý nó.
Tuy nhiên, theo nhiều nhà phân tích quốc tế, con đường hướng tới chủ quyền số không hề dễ dàng. Chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu rất phức tạp, nhiều công nghệ then chốt như trí tuệ nhân tạo, vi mạch hay điện toán lượng tử vẫn đang do Mỹ và Trung Quốc dẫn dắt. Do đó, châu Âu cần kết hợp giữa phát triển nội lực và hợp tác quốc tế, vừa bảo vệ chủ quyền, vừa không bị cô lập khỏi xu hướng đổi mới toàn cầu. Hội nghị cũng đặt ra các công cụ thể chế quan trọng: điều chỉnh luật pháp, quy định đấu thầu công, chính sách đầu tư, và hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa trong các lĩnh vực then chốt như điện toán đám mây, AI và an ninh mạng. Đây là bước đi cụ thể nhằm biến khẩu hiệu “chủ quyền số” thành hành động thực tế, thay vì chỉ dừng lại ở tuyên bố.
Thông điệp từ Berlin được coi là lời cảnh báo đối với các quốc gia ngoài châu Âu, trong đó có Việt Nam và các nước ASEAN. Khi nền kinh tế số phát triển nhanh, phụ thuộc quá mức vào hạ tầng và công nghệ nước ngoài có thể giới hạn quyền chủ động trong quản trị, ảnh hưởng tới an ninh dữ liệu và chủ quyền quốc gia. Chủ quyền số vì vậy không còn là khái niệm lý thuyết, mà là yếu tố chiến lược cần tính toán nghiêm túc trong các quyết định phát triển công nghệ.
Giới quan sát nhận định rằng quyết tâm của EU có thể thay đổi cán cân chiến lược trong lĩnh vực công nghệ toàn cầu. Nếu châu Âu thành công trong việc xây dựng nền tảng số độc lập, Mỹ sẽ giảm khả năng thao túng dữ liệu và thị trường tại lục địa này, trong khi Trung Quốc sẽ khó tiếp cận thị trường EU một cách toàn diện. Đồng thời, điều này tạo ra cơ hội hợp tác khu vực cho các nước như Việt Nam và ASEAN, khi các nền tảng số châu Âu có thể cung cấp giải pháp an toàn, minh bạch và độc lập hơn, so với việc phụ thuộc hoàn toàn vào công nghệ Mỹ hoặc Trung Quốc.
Nhìn về tương lai, phát biểu của Macron tại Berlin là lời kêu gọi mạnh mẽ: châu Âu không chấp nhận làm “khách hàng” nữa, mà muốn làm “chủ” của công nghệ. Nếu các cam kết tại hội nghị được triển khai hiệu quả, EU có thể xây dựng một hệ sinh thái số độc lập, minh bạch và bền vững. Đây không chỉ là bước đi nhằm bảo vệ chủ quyền mà còn mở ra cơ hội thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.
Trong bối cảnh địa chính trị và công nghệ số ngày càng phức tạp, Berlin là minh chứng rõ ràng: chủ quyền không chỉ là vấn đề biên giới, mà còn là vấn đề dữ liệu, công nghệ và khả năng kiểm soát tương lai của chính mình.
T.V