Thủ tướng Campuchia có thể chơi bài ngửa với phe đối lập

Những động thái quân sự của Thủ tướng Hun Sen có thể buộc phe đối lập Campuchia phải tung ra quân bài cuối cùng để tranh giành quyền lực

Suốt tuần qua, lực lượng quân sự thuộc đơn vị cảnh vệ của Thủ tướng Campuchia Hun Sen đều được huy động bằng xe tải đến vây quanh trụ sở đảng Cứu nguy Dân tộc (CNRP) đối lập ở thủ đô Phnom Penh, nơi quyền chủ tịch đảng Kem Sokha đang ẩn náu để tránh bị bắt giữ. 

Giới phân tích cho rằng với việc điều động lực lượng quân đội và phương tiện vũ trang bao vây trụ sở CNRP, ông Hun Sen đang chơi một ván bài mạo hiểm, buộc cả hai phe đều phải ngửa ra những con bài cuối cùng, có thể đẩy Campuchia vào tình trạng bất ổn trầm trọng.

Ông Kem Sokha đã phải ẩn náu trong trụ sở đảng từ hồi tháng 5, sau khi bị cáo buộc có hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động mại dâm. Hồi tuần trước, ông bị kết án vắng mặt 5 tháng tù vì không xuất hiện trước tòa.

Lực lượng đang lùng bắt ông này chính là đơn vị cảnh vệ 3000 quân của Thủ tướng Hun Sen. Đây là đơn vị có quyền lực rất lớn ở Campuchia, có ảnh hưởng bao trùm đối với các thể chế khác, trong đó có cả tòa án và các cơ quan công quyền. Hồi tháng 5, 3 thành viên đơn vị này đã bị kết án tù một năm vì tấn công hai nghị sĩ đối lập bị họ lôi ra khỏi xe, theo SMH.

Trong đêm thứ hai và thứ ba vừa rồi, lực lượng này còn huy động cả xuồng tuần tra vũ trang lượn lờ ở khúc sông sau trụ sở CNRP, trong khi trực thăng quân sự quần thảo trên bầu trời, trong một động thái được đánh giá là nhằm “dằn mặt” đảng đối lập.

Lực lượng của ông Hun Sen được huy động sau khi CNRP ra tuyên bố hôm 12/9 rằng sẽ tổ chức một cuộc biểu tình phi bạo lực quy mô lớn nhằm “đòi trả lại không khí chính trị bình thường để đảm bảo bầu cử tự do, công bằng thông qua giải pháp chính trị chung”. Campuchia dự kiến tổ chức tổng tuyển cử vào tháng 7/2018.

“Chúng ta không thể gục ngã, để họ trói tay trói chân, bịt mồm bịt miệng đến khi chúng ta chết. Con giun xéo lắm cũng quằn”, ông Kem Sokha tuyên bố trên tờ Phnom Penh Post. Đáp lại, ông Hun Sen khẳng định CNRP đang đe dọa sự ổn định của đất nước. “Chính phủ muốn cảnh báo bất cứ ai phạm sai lầm, đừng tiếp tục sai lầm nữa, nếu không sẽ phải hứng chịu hậu quả xấu”, ông nói.

Tuyên bố của ông Hun Sen nhận được sự ủng hộ rộng rãi của các tướng lĩnh quân đội, những người cam kết sẽ tuân thủ mệnh lệnh của ông và sẵn sàng đập tan cuộc biểu tình quy mô lớn mà CNRP đang lên kế hoạch tổ chức.

Trung tướng Prum Din, tư lệnh Biệt khu Quân đội Hoàng gia Campuchia, tuyên bố binh sĩ của ông sẽ “loại bỏ tất cả các nhà hoạt động tìm cách hủy hoại sự ổn định”, và sẽ đối đầu với cuộc tuần hành do CNRP tổ chức.

Bộ Tư lệnh Lục quân Campuchia ra tuyên bố tương tự, khẳng định sẽ ngăn chặn các cuộc biểu tình phi pháp “bằng bất cứ giá nào”. Một loạt tướng lĩnh phụ trách các đơn vị trọng yếu khác của quân đội cũng đưa ra cam kết như vậy.

Trung tướng Bun Seng, tư lệnh Quân khu 5 kiêm phó tổng tư lệnh quân đội Campuchia, đã cho binh sĩ tổ chức diễn tập bắn đạn thật ngay cạnh sở chỉ huy ở Battambang ngày hôm qua.

Nguy cơ bất ổn

Theo bình luận viên Chheang Vannarith của KhmerTimes, tuyên bố của đảng đối lập và các hành động của Thủ tướng Hun Sen cùng giới tướng lĩnh quân sự đang đẩy tương lai của Campuchia vào tình thế bấp bênh, và bất ổn nghiêm trọng có thể bùng nổ bất cứ lúc nào nếu hai bên không nhanh chóng đạt được giải pháp chính trị mang tính đột phá trên cơ sở đôi bên cùng có lợi.

Tình thế hiện nay là kết quả của một năm căng thẳng về chính trị giữa đảng Nhân dân Campuchia (CPP) cầm quyền và đảng CNRP đối lập, và trong thời điểm nhạy cảm này, lãnh đạo hai bên cần phải lựa chọn giữa đàm phán hòa bình hoặc sử dụng vũ lực và biểu tình.

Vannarith cho rằng một khi bị gây sức ép quá lớn từ các cuộc vây bắt của binh lính, CNRP chỉ còn một quân bài cuối cùng, đó là kêu gọi các cuộc biểu tình lớn, chiến lược mà họ từng áp dụng trong cuộc tổng tuyển cử năm 2013 để đòi chia sẻ quyền lực.

Trong cuộc chiến này, CNRP sẽ khai thác tối đa các phương tiện truyền thông để thu hút sự chú ý và hậu thuẫn của cộng đồng quốc tế. Các cuộc biểu tình cũng sẽ được tính toán cẩn thận về quy mô và thời điểm để phát huy hiệu quả gây tiếng vang cao nhất.

Theo giới phân tích chính trị, sự ủng hộ của dân chúng cộng với sức ép ngoại giao quốc tế chính là hai công cụ chính của phe đối lập Campuchia để tranh giành quyền lực. Trong thực tế, truyền thông quốc tế vài tháng qua đã chú ý hơn rất nhiều tới những rối ren chính trị hiện nay ở Campuchia.

Mỹ, EU, Anh và Nhật Bản cũng đã bày tỏ sự ủng hộ đối với phe đối lập, và ngày càng chỉ trích chính phủ Campuchia quyết liệt hơn đối với những vấn đề liên quan đến nhân quyền và dân chủ. CNRP đã tìm cách thuyết phục Washington và đồng minh gây sức ép hơn nữa đối với Phnom Penh.

Bình luận viên Mech Dara của tờ Phnom Penh Post cho rằng đảng CPP cầm quyền ý thức rất rõ điểm mạnh, điểm yếu cũng như những động thái tiếp theo của CNRP, và những quyết định gần đây của Thủ tướng Hun Sen chính là nhằm “đánh phủ đầu” ý đồ của phe đối lập. Dara dự đoán rằng trong tương lai, các biện pháp ngăn chặn và phòng ngừa sẽ được thực hiện, nhằm dập tắt những cuộc biểu tình ngay khi chúng vừa nhen nhóm.

Chính phủ Campuchia sẽ sử dụng mọi biện pháp, phương tiện cần thiết, kể cả vũ lực, để duy trì hiện trạng, đồng thời áp dụng chiến lược “chia để trị” nhằm gây chia rẽ và suy yếu đối thủ, ông Dara nhận định. Về đối ngoại, CPP có thể tăng cường quan hệ chiến lược và kinh tế với Trung Quốc để chống lại sức ép ngày càng tăng từ Mỹ và đồng minh.

Tuy nhiên, ông Vannarith nhận định đây sẽ là tình cảnh “lưỡng bại câu thương” đối với nền chính trị Campuchia, khi sẽ không có ai giành chiến thắng trong cuộc giằng co khốc liệt này. Một vòng xoáy bạo lực và trả thù chính trị sẽ tiếp diễn, ám ảnh đất nước Campuchia.

“Campuchia đã chịu đựng quá đủ rồi. Thế hệ trẻ đang nuôi hoài bão lớn, và vai trò quan trọng nhất của các lãnh đạo chính trị là tạo ra cơ hội cho mọi người phát huy tiềm năng và mơ ước. Chỉ có sự lãnh đạo đầy trách nhiệm và chiến lược đôi bên cùng có lợi mới có thể cứu Campuchia khỏi bất ổn và hỗn loạn”, Vannarith nhấn mạnh.