Mỹ có thể phong tỏa các đảo nhân tạo trái phép của Trung Quốc trên Biển Đông hay cấm vận kinh tế mà vẫn hợp pháp.
Đá Vành Khăn đã bị Trung Quốc bồi lấp, xây đảo nhân tạo trái phép.
Tạp chí Forbes của Mỹ mới đây đăng tải bài bình luận đánh giá về các trường hợp hợp pháp mà Mỹ có thể vận dụng để can thiệp vào Biển Đông để đối trọng với Trung Quốc.
Theo đó, tại Mỹ, ngày càng có nhiều bàn luận về các lựa chọn quân sự chống lại Trung Quốc về các vấn đề quân sự, kinh tế, khoa học và chính phủ. Cuộc thảo luận này chủ yếu diễn ra sau những chiến thuật quân sự chiếm cứ lãnh thổ, lãnh hải trái phép của Trung Quốc ở Biển Đông, Biển Hoa Đông.
Forbes cho rằng, các hành động của Trung Quốc và đồng minh đe dọa đến sự ổn định quốc tế và các quy tắc của luật pháp quốc tế. Vì phương Tây nhìn nhận Trung Quốc đang ngày càng trở nên quyền lực và có lập trường công khai chống lại các giá trị phương Tây, Trung Quốc còn đe dọa đến các nguyên tắc văn minh nền tảng, được quy định trong hiến pháp các nước ở Mỹ và châu Âu.
Tạp chí Mỹ khẳng định, lý thuyết chiến tranh chỉ ra rằng các quốc gia có trách nhiệm bảo vệ lãnh thổ của nhân dân, tuân thủ luật pháp quốc tế và bảo vệ công lý. Các cuộc chiến tranh đều phải có nguyên nhân, và đó chỉ là biện pháp cuối cùng, và phải có chính nghĩa, có cơ hội thành công và có nguồn lực phù hợp để kết thúc.
Ví dụ: Từ năm 1995, Trung Quốc đã chiếm đóng Đá Vành Khăn mà Philippine cũng tuyên bố chủ quyền. Do đó, Philippine có quyền tự vệ, và có thể thực hiện tối đa khả năng của mình, kể cả yêu cầu thêm sự hỗ trợ từ Mỹ, đồng minh hiệp ước của nước phòng thủ chung năm 1951.
Bảo vệ đồng minh là tuân thủ theo luật pháp quốc tế, bảo vệ công lý và có ý định đúng đắn. Philippines đã kiện Trung Quốc ra Tòa trọng tài thường trực The Hague năm 2013, điều này phù hợp với quy trình giải quyết tranh chấp của UNCLOS.
Forbes phân tích, Trung Quốc không thể tuyên bố hành động phong tỏa, cách ly hoặc các biện pháp chống tiếp cận đến Đá Vành Khăn của Mỹ-Philippine là chiến tranh hay khơi mào chiến tranh. Thay vào đó, Trung Quốc đã vi phạm chiếm đóng trái phép Đá Vành Khăn năm 1995 và do đó một cuộc phong tỏa sẽ là nỗ lực thực thi luật pháp quốc tế hợp lý. Tòa trọng tài thường trực The Hague đã bác bỏ yêu sách chủ quyền phi lý về cái gọi là “đường chín đoạn” ngang ngược ở Biển Đông của Trung Quốc vào tháng 7/2016.
Rốt cuộc, Trung Quốc lại là nước duy nhất đi xâm chiếm ở đây. Việc Trung Quốc tiếp tục chiếm đóng phi pháp Đá Vành Khăn do đó trở thành nguyên nhân cho việc phong tỏa, điều được coi là hành vi gây ra chiến tranh. Philippine đã dùng tất cả các biện pháp thông qua các tòa án, giờ đây phải thực hiện trách nhiệm với người dân bằng cách theo đuổi các biện pháp khác, bao gồm cả việc thực thi Hiệp ước phòng thủ chung năm 1951 với đồng minh Mỹ.
Chiến dịch phong tỏa của Mỹ- Philippine sẽ là biện pháp tối thiểu, đáp ứng các trách nhiệm quốc gia và thực hiện các cam kết đồng minh.
Có lập luận cho rằng phong tỏa sẽ là hành vi gây chiến của Mỹ và Philippines và do đó là không hợp lý. Các biện pháp trừng phạt kinh tế chống lại Trung Quốc sẽ là các công cụ tối thiểu khác cần được thực hiện đồng thời và sẽ được biện minh bởi lập luận tương tự, Forbes nhấn mạnh.
Phong tỏa Trung Quốc sẽ gây chiến tranh, thậm chí chiến tranh hạt nhân?
Câu trả lời là không.
Forbes dẫn các lập luận cho rằng, chiến tranh là không thể tránh khỏi nhưng xác suất cuộc phong tỏa của Mỹ sẽ gây ra các cuộc đụng độ vũ trang là rất nhỏ. Dù cho có đụng độ vũ trang, khả năng leo thang lớn dẫn đến chiến tranh lớn hơn vẫn rất nhỏ.
Trung Quốc gần như liên tục có các tranh chấp biên giới thời hiện đại, nhưng chỉ một số tranh chấp mới phải sử dụng bạo lực. Các tranh chấp biên giới được quân sự hóa với Nga năm 1969 và láng giềng năm 1979 không tiến triển đến mức chiến tranh hạt nhân dù Nga và Trung quốc là hai cường quốc hạt nhân.
Nếu đụng độ quân sự diễn ra, Trung Quốc sẽ nhanh chóng tìm cách giảm căng thẳng vì công nghệ hạt nhân của Mỹ cao hơn và thống trị nấc leo thang căng thẳng.
Lý thuyết Herman Kahn về ưu thế leo thang dự đoán rằng trong chiến tranh, bên rõ ràng yếu hơn sẽ rút lui trước và rút lui sớm. Do đó khả năng cuộc phong tỏa (đảo nhân tạo Trung Quốc xây dựng phi pháp ở Biển Đông) dẫn đến chiến tranh là rất thấp và điều này thỏa mãn điều kiện rằng phương tiện tương ứng với kết thúc và sẽ có hội thành công.
Tất cả những điều kiện chính của lý thuyết này trong trường hợp Mỹ tiến hành phong tỏa đều đã được thỏa mãn.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang cố gắng xây dựng hình ảnh hùng mạnh hơn. Nhưng Mỹ và các nước đồng minh ở EU hiện nay mạnh hơn Trung Quốc về kinh tế, ngoại giao và quân sự. Rõ ràng Trung Quốc vẫn lạc hậu hơn về vũ khí hạt nhân, vì vậy Trung Quốc không muốn nguy cơ leo thang quân sự trên quy mô lớn. Điều này có thể thay đổi trong 5 đến 10 năm tới, và đó là lí do vì sao cần phải ngăn chặn tham vọng của Trung Quốc hiện nay thông qua các biện pháp hòa bình như trừng phạt kinh tế, và nếu cần thì phong tỏa hải quân, Forbes nhận xét.
Các nước châu Á sẽ ủng hộ kế hoạch của Mỹ
Tiến sĩ Gerrit van der Wees, từng là một nhà ngoại giao Hà Lan và là giáo sư tại Đại học Geogre Mason đã viết rằng: “Theo những trao đổi của tôi với các nhà ngoại giao ở các nước Đông Nam Á, tôi biết rằng họ quan ngại sâu sắc về các động thái của Trung Quốc và đang ngấm ngầm hoan nghênh sự hiện diện quân sự và các tuyên bố mạnh hơn của Mỹ trong khu vực”.
Theo Forbes, Trung Quốc đang hành động như một kẻ bắt nạt ở châu Á, vì thế khu vực này đang tìm kiếm sự hiện diện quân sự mạnh hơn của Mỹ và tìm đối trọng để chống lại tham vọng của Trung Quốc.
Tạp chí Mỹ cho rằng, Washington có thể chọn cách bắt đầu bằng các biện pháp trừng phạt kinh tế ít nguy hiểm và có sức thuyết phục hơn là cách làm chiến lược. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng cần phải được nhắc nhở rằng, nếu diễn ra việc phong tỏa chung của Mỹ ở một số đảo, đá nhân tạo trái phép mà Bắc Kinh cũng tuyên bố chủ quyền thì đó vẫn là điều hợp pháp.
Logic tương tự cũng có thể được áp dụng với các tranh chấp của Trung Quốc với Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ…. Do đó theo Forbes, cách tốt nhất với Trung Quốc là thực hiện các bước đi chủ động và đơn phương là lặng lẽ rút quân đội khỏi vùng đặc quyền kinh tế của các nước khác và để giảm căng thẳng trong khu vực. Đây là cơ hội để Trung Quốc giữ thể diện và giảm nguy cơ chiến tranh.
Cũng có thể thấy việc này phù hợp với quan điểm chiến lược của tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis về Biển Đông ở thời điểm này.
Ông Mattis nói trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Nhật Bản cho biết Mỹ ưu tiên chính sách ngoại giao ở Biển Đông và chưa cần phải “động binh” ở khu vực này.
Bộ trưởng Quốc phòng Mattis đổ lỗi cho Trung Quốc “đã chia rẽ niềm tin giữa các quốc gia trong khu vực”, nhưng cũng hạ giảm sự cần thiết phải có những hoạt động quân sự của Hoa Kỳ trong khu vực tranh chấp ở Biển Đông. Thay vào đó, ông kêu gọi mở ra các kênh trao đổi, giao tiếp.