Hôm chủ nhật, 19/3, Tổng thống Philippines Duterte đã nói một câu khiến cả thế giới sững sờ: “Chúng ta không đủ sức ngăn cản Trung Cộng bành trướng!” Vị tổng thống này thường phát biểu cứng rắn, vậy mà đành thốt lên như vậy khi nói đến kế hoạch Trung Quốc sắp cho xây trạm hải giám ngay trên bãi đá Panatag tại biển Đông thuộc chủ quyền của Phi.
Panatag Shoal còn được gọi là Hoàng Nham (Scarborough). Bãi đá Hoàng Nham, cách đảo lớn Luzon của Phi 124 hải lý và cách đảo Hải Nam của Trung Cộng 550 hải lý. Đây là bãi đá gồm những cù lao đá nhọn chĩa lên mặt biển khi thủy trên lên cao. Dù chẳng có gì là quan trọng, nhưng khi Bắc Kinh chơi đòn cù nhầy, và tổng thống Duterte đã tỏ ra bất lực thì bãi đá này chính là nơi mà Mỹ cần phải can thiệp, kể cả dùng sức mạnh quân sự để ngăn chặn thói lấy thịt đè người của Bắc Kinh.
Cách đây một tuần, nhật báo Hainan đã trích lời của bí thư thành phố Sansha là Xiao Jie, tiết lộ rằng Trung Quốc sẽ chính thức cho xây các trạm hải giám trên các quần đảo do họ kiểm soát trái phép vào năm nay. Trong đó có 5 trạm ở quần đảo Hoàng Sa và một ở bãi đá Hoàng Nham.
Trung Quốc cưỡng chiếm Hoàng Nham của Phi vào năm 2012, bao vây nơi này với nhiều chiến hạm và đuổi ngư dân nước này ra khỏi nơi sinh sống của họ. Về sau này, họ được trở lại đánh cá nhưng Trung Quốc vẫn kiểm soát chặt các bãi đá ở đây.
Sở dĩ Trung Quốc buộc phải cho ngư dân Phi trở lại chài lưới cốt làm dịu bớt áp lực từ phán quyết của toàn trọng tài quốc tế tại Lahaye vào 12 /7/2016. Tòa đã chính thức tuyên bố Trung quốc vi phạm quyền đánh cá của Phi tại vùng biển nơi bãi đá Hoàng Nham. Tòa cũng khẳng định sự tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc tại Hoàng Nham là phi lý và vô căn cứ. Bởi bãi đá Hoàng Nham nằm ngoài 200 dặm hải lý đặc quyền kinh tế EEZ của Trung Quốc (EEZ là khu kinh tế hải duyên 200 dặm, tính từ bờ mà trong phạm vi này, quốc gia có chủ quyền sẽ có toàn quyền đánh cá và khai thác quặng mỏ).
Kể từ khi cưỡng chiếm Hoàng Nham, Trung Quốc đã nhiều lần lấn chiếm ra chung quanh bằng cách cho phun cát để mở rộng diện tích các mỏm đá như đã từng làm trước đây tại các đảo thuộc quần đảo Trường Sa. Bắc Kinh cho xây dựng đài giám hải ở bãi đá Hoàng Nham chính là công khai khẳng định chủ quyền tại nơi này.
Tháng 3/2016, tổng thống Mỹ Obama đã lên tiếng cảnh cáo Tập Cận Bình, yêu cầu Trung Quốc phải chấm dứt ngay mọi hành động xây dựng mở rộng nối liền các bãi đá ở Hoàng Nham, cũng như các hành động nạo vét phun cát tại nơi này. Để xoa dịu tình hình, Trung Quốc đành cho rút các tàu bơm cát. Nay khi Obama rời khỏi Tòa Bạch Ốc, Bắc Kinh lại toan tính tái giở trò xâm, có thể để dò xét phản ứng của tổng thống Trump.
Trước đó, tháng 6/2012, Obama đã dàn xếp để hai nước Trung Quốc và Phi cùng rút hải quân của mình ra khỏi nơi này. Phi đã làm theo lời hứa còn Bắc Kinh thì không, khiến nơi này vẫn bị kiểm soát chặt bởi Hải quân Trung Quốc. Mỹ lúc đó đã quyết định không tấn công cho Trung Cộng để dằn mặt thái độ hiếu chiến của nước này. Obama cho rằng vấn đề tranh chấp quá nhỏ nhoi không đáng ra tay. Đây rõ ràng là một sự lầm lẫn rất tai hại của Cựu tổng thống Mỹ.
Năm 2012, chỉ sau vài tháng chiếm bãi đá Hoàng Nham, Trung Quốc nhanh chóng xâm nhập vào phạm vi quần đảo Senkaku đang do Nhật kiểm soát.
Lần giở trò này nếu Trung Quốc nuốt trôi Hoàng Nham thì họ hoàn toàn khống chế toàn bộ vùng biển Đông Nam rộng lớn từ Hải Nam đến Hoàng Nham. Theo lời của thứ trưởng bộ Tư Pháp Antonio Carpio của Phi vào tuần trước:“ Có được trạm hải giám tại bãi đá Hoàng Nham sẽ giúp Trung Quốc có khả năng phủ sóng radar toàn bộ vùng biển Đông Nam rộng lớn này. Từ đó, họ có đủ khả năng thiết lập vùng cấm bay và có khả năng phản kích nếu ai vi phạm lệnh cấm bay tại vùng biển này.”
Lần này, nếu Mỹ lại mắc sai lầm, Bắc Kinh sẽ tiếp tục gia tăng bành trướng và buộc Nhật phải rút khỏi vùng biển Okinawa cũng như toàn bộ vùng biển thuộc quần đảo Ryukyu. Trung Quốc từ lâu vẫn khẳng định những vùng biển này là thuộc chủ quyền của mình.
Tham vọng bành trướng lãnh hải của Trung Quốc hiện nay là sự tái diễn của những gì xảy ra vào những năm 1930, khi đế quốc Nhật Bản muốn thôn tính Trung Hoa ở châu Á và Đức Quốc Xã muốn nuốt chửng các quốc gia lân cận ở châu Âu. Nói như vậy không phải chụp mũ Trung Quốc là một nước đế quốc như Nhật hay Quốc xã như Đức vào những năm 1930, mà chỉ nhấn mạnh chiều hướng cuồng vọng bành trướng lãnh thổ của Trung Quốc ngày hôm nay giống hệt như đã từng xảy ra trước đó trong lịch sử để rồi dẫn đến Thế chiến thứ II -1945.
Có sự liên hệ này bởi chúng ta không được phép quên bài học lịch sử cổ điển là khi Đức Quốc Xã xé bỏ hiệp ước Versailles tái võ trang hay thậm chí, ngay cả khi Đức Quốc Xã chiếm từ từ các quốc gia lân bang như Áo hay Tiệp chẳng hạn, đồng Minh và hai nước Anh, Pháp cần phải phản ứng đánh lại Đức Quốc Xã để Đức Quốc Xã phải chùn bước ngay từ đầu, thay vì cứ hòa hoãn mãi để đến khi Ba Lan bị tấn công mới tuyên chiến, lúc bấy giờ thì đã quá muộn. Đức đã quá lớn mạnh. Thế chiến thứ II vì thế mà xảy ra. Và Anh, Pháp bị thảm bại tại chiến trường Pháp ngay sau đó,. Đây là cái giá quá đắt phải trả cho sự sai lầm do trì hoãn trừng phạt Đức ngay từ đầu.
Tuy nhiên, hình như Mỹ lại quên đi bài học lịch sử tối quan trọng này?
Một viên chức quân sự cao cấp của Mỹ tuyên bố trên tờ Washington Post năm 2012 là: “Tôi nghĩ chúng ta không việc gì phải đi đổ máu chỉ vì một vài con cá hay chì vì một vài mỏm đá ở bãi đá Hoang Nham cả!”Viên chức này còn khẳng định tiếp, “bảo vệ đồng minh không có nghĩa là cho phép đồng minh đẩy chúng ta vào chiến tranh chỉ vì một vài mỏm đá, và tôi nghĩ rằng mọi người đồng ý về việc này.”
Theo như Tuyên bố này thì Mỹ đã thật sự không coi trọng sự cam kết đồng minh Mỹ-Phi, nhưng điều đó không có nghĩa là Mỹ muốn né tránh đối đầu với Trung Quốc. Họ chỉ tìm cách trì hoãn sự đối đầu này mà thôi.
Mặc cho Mỹ chần chừ, Trung Quốc cứ lấn lướt, không giấu tham vọng bành trướng lãnh hải của mình. Cho nên nhất định Trung Quốc cần phải bị nện tơi bời để buộc phải từ bỏ tham vọng bành trướng. Nơi ra đòn chính là bãi đá Hoàng Nham! Và bây giờ là lúc Mỹ cần phải ra đòn