Hôm 26/3,với 777/1.194 phiếu bầu nhận từ các thành viên Ủy ban Bầu cử Hồng Kông, bà Carrie Lam (Lâm Trịnh Nguyệt Nga), 59 tuổi, được chọn làm tân Đặc khu trưởng Hồng Kông, vượt qua 2 đối thủ là ông John Tsang (Tăng Tuấn Hoa) và ông Woo Kwok Hing (Hồ Quốc Hưng).
Bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga tại cuộc họp báo sau khi được bầu
làm đặc khu trưởng Hồng Kông hôm 26/03 (Ảnh: Reuters).
Việc bà Lâm trúng cử không gây nhiều ngạc nhiên ngay cả khi các cuộc thăm dò dư luận trước đó cho thấy ông Tăng mới là ứng viên nhận được nhiều sự ủng hộ của người dâ. Là nhân vật thân Trung Quốc, bà Lâm được dự báo sẽ chiến thắng dễ dàng bởi phần lớn thành viên Ủy ban Bầu cử Hồng Kông có lập trường ủng hộ Bắc Kinh.
Cũng không có gì khó hiểu khi bà Lâm, cựu Tổng Thư ký chính quyền Hồng Kông, tuyên bố sẽ ưu tiên giảm căng thẳng xã hội trong bài phát biểu sau khi giành chiến thắng. Bà này nói: “Hồng Kông, quê hương của chúng ta, đang phải hứng chịu sự chia rẽ nghiêm trọng. Ưu tiên của tôi sẽ là hàn gắn sự chia rẽ, xoa dịu sự thất vọng và đoàn kết xã hội để tiến lên phía trước” .
Nữ Đặc khu trưởng cho biết, bà hoan nghênh và khuyến khích người dân bày tỏ chính kiến, cũng như cam kết khai thác sức mạnh của giới trẻ. Bà cũng khẳng định sẽ duy trì “những giá trị cốt lõi” của Hồng Kông như tự do báo chí, tự do ngôn luận, tôn trọng nhân quyền và luật pháp. Bên cạnh đó, bà Lâm cũng cam kết thực thi các lời hứa trong quá trình tranh cử, như giảm thuế để thúc đẩy nghiên cứu và phát triển, giải quyết vấn đề giá nhà đất tăng cao bằng cách tăng nguồn cung đất đai và tăng chi tiêu giáo dục.
Khi nhậm chức đặc khu trưởng Hồng Kông vào ngày 1-7 tới, bà Lâm sẽ đối mặt không ít khó khăn, thách thức. Vì đây là lúc diễn ra làn sóng đòi dân chủ và phản đối sự can thiệp ngày càng tăng của Trung Quốc vào địa phương này. Ngay trong ngày bầu cử 26/3 đã xảy ra một số cuộc đụng độ giữa người biểu tình và cảnh sát diễn ra bên ngoài nơi bỏ phiếu. Những người biểu tình hô vang đòi hỏi về “một nền dân chủ thật sự”. Nhà hoạt động dân chủ Joshua Wong (Hoàng Chi Phong), một trong những người tham gia biểu tình, mô tả những gì diễn ra là “một sự lựa chọn chứ không phải bầu cử” và nhận định bà Lâm “sẽ là cơn ác mộng của chúng ta”!
Theo một số nhà phân tích Trung Quốc, bà Lâm còn gặp khó vì không nhận được sự ủng hộ của số đông dân chúng Hồng Kông. Một cuộc thăm dò gần đây của tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) cho hay, tân lãnh đạo Hồng Kông có tỉ lệ ủng hộ ở mức 29,5%, thấp hơn nhiều so với tỉ lệ 49,6% của ông Tăng. Bà Lâm cũng sẽ phải đối mặt với nhiều sức ép từ các nhà lập pháp ủng hộ dân chủ đang có số lượng gia tăng sau cuộc bầu cử năm ngoái.
Giới phân tích cho rằng, tân lãnh đạo Hồng Kông sẽ phải giải quyết 2 yêu cầu chính của người dân hiện nay: Cuộc sống tốt hơn và nhiều tự do chính trị hơn. Những vấn đề gai góc khác là đẩy mạnh tạo công ăn việc làm và thu hẹp khoảng cách về thu nhập. Hy vọng với kinh nghiệm làm việc nhiều năm trong chính quyền có thể giúp ích bà Lâm trong việc giải quyết những vấn đề này.
Theo tờ The Washington Post (Mỹ), chiến thắng của bà Lâm – một nhân vật được Trung Quốc ưa thích – có thể làm gia tăng nỗi lo Bắc Kinh tăng cường kiểm soát đặc khu Hồng Kông và gây khó khăn cho đòi hỏi về quyền phổ thông đầu phiếu. Nhiều người dân lo ngại bà Lâm sẽ tiếp tục những chính sách cứng rắn của người tiền nhiệm thân Bắc Kinh Lương Chấn Anh. Ông này từng ra lệnh bắn hơi cay vào người biểu tình đòi dân chủ vào năm 2014. Ông Lương cũng bị xem là không có hành động bảo vệ quyền tự trị cũng như các giá trị cốt lõi của Hồng Kông.
Một điều đáng quan tâm lúc này khi mà bà Lâm đã trúng cử: Phe cánh nào trong chính quyền Bắc Kinh đang kiểm soát giới lãnh đạo Hồng Kông trong bốn năm qua? Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và người tiền nhiệm của ông là Giang Trạch Dân đang cùng tham gia vào một cuộc chiến quyền lực. Ông Giang thì muốn nắm quyền kiểm soát toàn bộ như trước đây, còn ông Tập thì tìm cách giành lại quyền lực của ông trong nhiều lĩnh vực chính trị và kinh tế.
Lập trường cứng rắn của ông Tập là ông phải là người nắm quyền kiểm soát tuyệt đối chính trường Trung Quốc. Quan điểm này càng được củng cố trước thực tế là ông Tập nắm vai trò “chủ tịch” của nhiều tổ chức điều hành chính sách chủ chốt trong chính quyền Trung Quốc.
Tuy nhiên, ông Giang Trạch Dân cũng không chịu nằm im. Bởi ông vẫn có khả năng thao túng chính trường Trung Quốc, trở thành phe đối lập của ông Tập Cận Bình. Ở Trung Quốc, cuộc tranh giành quyền lực giữa chính quyền ông Tập và phe cánh ông Giang được thể hiện thông qua cuộc chiến chống tham nhũng của ông Tập, và nỗ lực trả đũa của các quan chức chưa bị thanh trừng thuộc phe ông Giang, trong đó có bộ máy tuyên truyền và an ninh quốc gia.
Hiện phe ông Giang đang dần suy yếu ở Trung Quốc đại lục. Trong số các quan chức nổi bật trong nhóm 200 quan chức cấp cao bị thanh trừng vì tội tham nhũng hầu hết là những người ủng hộ ông Giang. Trong khi đó, ông Tập gần đây đã khẳng định quyền kiểm soát tối cao đối với quân đội và bản thân ông cũng giữ vị trí lãnh đạo “hạt nhân”, hai bước quan trọng để quyết định quyền lực của một lãnh đạo Đảng.
Đối với Hồng Kông, dấu hiệu về sự thay đổi chính trị ở Bắc Kinh đã thể hiện rõ vào nửa cuối năm 2016. Vào tháng 8 năm ngoái, tờ báo Sing Pao đã bắt đầu tấn công các quan chức hàng đầu của Hồng Kông và Trung Quốc. Các quan chức này vốn có mối quan hệ mật thiết với ông Giang Trạch Dân. Tờ báo này đăng một loạt bài bình luận được giật tít đầy khiêu khích, kèm theo các hình ảnh minh họa mang tính kích động. Đây là một động thái khác thường của một trang tin ủng hộ Bắc Kinh.
Sau đó Văn phòng xử lý các vấn đề của Hồng Kông và Macao, cơ quan quản lý Hồng Kông của Bắc Kinh, đã bị các nhà điều tra chống tham nhũng chỉ trích là “buông lỏng quản lý” và không “tuân theo các chủ trương, chính sách của Đảng.”
Một bất ngờ khác, tháng 12/2016, Trưởng Đặc khu hành chính Hồng Kông Lương Chấn Anh tuyên bố ông sẽ không ra tranh cử nhiệm kỳ thứ 2. Hôm cuối tháng 1, giới truyền thông Hồng Kông đưa tin ông Trương Đức Giang, người giám sát Hồng Kông của chính quyền Bắc Kinh, tuyên bố rằng cựu Chánh thư ký Hồng Kông (bà Lâm) là sự lựa chọn của Bắc Kinh cho vị trí Trưởng Đặc khu. Ông Trương không bình luận gì về ba ứng cử viên khác.
Đến hôm nay, mọi việc đã rõ như bánh đúc bầy sàng. Trung Quốc vẫn theo cách của cha ông họ “ngồi trên đỉnh núi xem hổ”. Mọi việc diễn tra trúng ý họ thì khen là hay, là tốt, là dân chủ. Còn khi việc khó thành thì tìm cách trì hoãn. Với sự kiện bầu cử ở Hồng Kông đã cho Bắc Kinh một cái kết biết trước.
Xin các cử tri Hồng Kông chớ bận tâm. Hãy quay trở lại với ngôi nhà của mình. Đó mới là nơi an toàn nhất!