Sự đe dọa của Trung Quốc đặt ra một tình huống đau đầu cho các nhà lãnh đạo Hà Nội, vì bất cứ cuộc tấn công nào nhắm vào các thực thể mà Việt Nam đang chiếm đóng tại biển Đông cũng dẫn đến một sự bùng nổ làn sóng chống Trung Quốc rộng lớn ở Việt Nam.
Mới đây Hà Nội đã yêu cầu công ty Repsol của Tây Ban Nha ngừng khoan thăm dò dầu khí tại lô 136-03 (Dự án Cá Rồng Đỏ) ngoài khơi phía đông nam của Việt Nam trước sức ép của Trung Quốc. BBC trích nguồn tin cho biết như vậy vào hôm 24/7.
Quyết định bất ngờ này của Việt Nam đưa ra chỉ vài ngày sau khi Repsol đã xác nhận tìm thấy một mỏ khí đốt quan trọng.
Trước đó, lãnh đạo của công ty Repsol đã được chính phủ Hà Nội thông báo từ là Trung Quốc đã đe dọa sẽ tấn công các căn cứ của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa nếu việc khoan thăm dò không chấm dứt.
Nhận xét về động thái mới từ phía Việt Nam, giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc cho biết: Sau sự việc Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương- 981 vào khu vực quần đảo Hoàng Sa hồi năm 2014, 61 quan chức Việt Nam đã nghỉ hưu kêu gọi lãnh đạo Việt Nam phải có hành động pháp lý chống lại Trung Quốc, tìm cách thoát Trung và từ bỏ chính sách 3 không (không liên minh với nước ngoài, không cho nước ngoài lập căn cứ trên đất Việt Nam và không sử dụng Việt Nam làm ảnh hưởng đến quyền lợi của nước thứ ba).
Thời gian gần đây căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc leo thang. Sự căng thẳng bắt nguồn từ việc Việt Nam cho công ty nước ngoài khoan thăm dò tại lô 136 -03, còn Trung Quốc gọi là lô Vạn An Bắc 21 nằm trong đường 9 đoạn mà Trung Quốc vẽ ra trên biển Đông.
Nếu Việt Nam ngừng vĩnh viễn việc khoan thăm dò thì điều này sẽ có ảnh hưởng lâu dài đối với các hợp đồng dầu khí hiện tại với các công ty nước ngoài. Trong đó điều quan trọng hơn cả là với an ninh năng lượng tương lai của Việt Nam.
Được biết Trung Quốc đã lập tức điều 40 tàu và máy bay đến khu vực này để tìm cách ngăn cản các hoạt động khai thác.
Việc Việt Nam yêu cầu công ty nước ngoài ngừng khai thác, theo giáo sư Carl Thayer, có ảnh hưởng xấu đến các hợp đồng dầu khí của Việt Nam với các công ty nước ngoài.
Ngừng khoan tham dò ở lô 136-03 chắc chắn sẽ gây hậu quả lâu dài. Các công ty dầu khí nước ngoài sẽ xem xét mối nguy này là nghiêm trọng và sẽ đòi hỏi Việt Nam phải bảo vệ hoặc không thì họ sẽ từ bỏ. Nếu Việt Nam ngừng vĩnh viễn việc khoan thăm dò thì sẽ có ảnh hưởng lâu dài đối với các hợp đồng dầu khí hiện tại với các công ty nước ngoài và điều quan trọng hơn cả là với an ninh năng lượng tương lai của Việt Nam.
Các nguồn tin cho hay, công ty Repsol của Tây Ban Nha đã đầu tư khoảng 300 triệu USD tại mỏ khí đốt 136-03.
Hồi tháng 1/2017, Việt Nam cũng ký hai thỏa thuận khai thác khí đốt với tập đoàn dầu khí Exxon Mobil của Mỹ tại lô 118 ở Mỏ Cá Voi Xanh. Dự kiến liên doanh trị giá 10 tỷ USD này sẽ đi vào hoạt động vào năm 2023 và sẽ đưa khí tự nhiên ngoài khơi tỉnh Quảng Nam ở khoảng cách 88 km vào bờ. Exxon Mobil cũng sẽ xây dựng đường ống dẫn khí vào bờ dài 88 km.
Tuy nhiên năm 2006, Việt Nam cũng đã ký thỏa thuận về lô dầu khí này với Exxon Mobil, nhưng đến năm 2007 thì phải ngưng lại trước sức ép của Trung Quốc.
Thế rồi sau nhiều năm được phía Việt Nam cùng chung sức và bảo vệ, Talisman – Exxon Mobil kiên trì khảo sát địa hình, khoan thăm dò dầu khí và cuối cùng đã phát hiện có dầu ở phía nam Lô 136/03 thuộc khu vực Tư Chính – Vũng Mây. Trữ lượng dầu hoàn toàn có đủ để khai thác thương mại. Điều đó khiến Trung Quốc tức tối, yêu cầu Việt Nam ngừng các hoạt động khai thác dầu tại lô 136/03.
Những tưởng Lô 136/03 hoàn toàn nằm trong Vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam thì Việt Nam khai thác là chuyện đương nhiên. Rồi mất bao nhiêu năm đầu tư tiền của công sức, lại có Mỹ đứng sau và nay đã tìm thấy dầu trong lúc nền kinh tế khó khăn, ngân sách ngày càng thâm thủng, thì lẽ nào Việt Nam phải chấp nhận ngừng các hoạt động khai thác ở đây?
Đòn hiểm Cá Rồng Đỏ buộc Exxon Mobil phải theo dõi vụ việc này rất cẩn thận để đánh giá những rủi ro cho các hoạt động của mình ở dự án Cá Voi Xanh. Đây là thỏa thuận khí tự nhiên lớn nhất của Việt Nam. Chính Phủ Việt Nam đã phê duyệt việc xây dựng nhà máy khí đốt trên bờ. Nếu Trung Quốc gây sức ép lên Exxon Mobil thì Mỹ có thể sẽ có nhiều lý do để can thiệp hơn là với trường hợp của Repsol.
Thế giới đang quan tâm theo dõi “vụ Cá Rồng Đỏ”. Theo các nhà phân tích, vào lúc này Trung Quốc mới chỉ gây sức ép về chính trị và ngoại giao lên Repsol và Việt Nam. Có thể Bắc Kinh sẽ có các hành động trừng phạt về kinh tế trước khi nước này tính đến chuyện đối đầu ở biển Đông.