Dầu thô đã không còn là một nhân tố chủ lực trong khi ngành du lịch đang trở thành một xu hướng góp phần cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam.
Khối Nghiên cứu Kinh tế Toàn cầu HSBC vừa có báo cáo Triển vọng Kinh tế Thị trường Việt Nam tháng 11/2017. Theo phân tích của HSBC, hiện nay với Việt Nam, dầu thô đã không còn là một nhân tố chủ lực trong khi ngành du lịch đang trở thành một xu hướng góp phần cho tăng trưởng kinh tế.
Chính phủ đang có mục tiêu thu hút nhiều du khách tới Việt Nam trong bối cảnh sản xuất dầu mỏ giảm sút. HSBC cho rằng đây là một chính sách bền vững hơn khi sản xuất dầu mỏ của Việt Nam đang co lại và ngành dịch vụ đang phát triển tốt. Điều này cũng hỗ trợ cho tài khoản vãng lai của Việt Nam vốn phần lớn bù đắp cho sự sụt giảm trong xuất khẩu dầu mỏ và sản xuất các mặt hàng điện tử chuyên dành xuất khẩu của Việt Nam. Hơn nữa, HSBC khá lạc quan với ngành du lịch của Việt Nam sau khi thực hiện những cải cách gần đây và kỳ vọng số lượng du khách đến Việt Nam sẽ vượt qua con số 10 triệu khách mỗi năm trong tương lai gần nếu như các chương trình miễn thị thực nhập cảnh vẫn tiếp tục được thực hiện và môi trường kinh tế và chính trị của các nước thuận lợi.
Dầu thô thất thu
Sản xuất dầu mỏ của Việt Nam đã có thời điểm đạt đỉnh điểm vào năm 2000 và tiếp tục là yếu tố thúc đẩy tăng trưởng từ năm 2000 đến năm 2010 (cùng với sản xuất dệt may, giày dép và nông nghiệp). Tuy nhiên, sản xuất các nhiên liệu hóa thạch đã sụt giảm vài năm gần đây.
Sản lượng khai khoáng các nhiên liệu hóa thạch đã giảm rõ rệt trong hai năm vừa qua do các mỏ dầu có năng suất thấp và thiếu hiệu quả dẫn đến đóng góp của ngành này vào GDP đã chuyển sang âm trong suốt thời gian qua.
HSBC nhận định, tình hình năm nay (2017) cũng không mấy khả quan hơn. Sản lượng dầu mỏ của Việt Nam tính đến tháng Chín vừa qua ước tính khoảng 1,06 triệu tấn (khoảng 259.000 thùng một ngày). Sản lượng này đã giảm 9,9% so với cùng kỳ năm trước và 11% nếu tính từ đầu năm đến nay.
May mắn là “đóng một cánh cửa này sẽ mở ra một cánh cửa khác”: Việt Nam chuyển hướng sang các mặt hàng điện tử khá thuận lợi và trở thành một nhân tố đáng tin cậy cho tăng trưởng trong vài năm gần đây. Du lịch cũng đã đóng góp lợi ích cho ngành dịch vụ và với sự phát triển liên tục đã góp phần giúp Việt Nam có nhiều nguồn lực tăng trưởng đa dạng hơn.
Trong khi đó, ngành xuất khẩu, ít nhất cho đến thời điểm hiện tại, vẫn rất khả quan. Tháng Mười đánh dấu tháng thứ ba liên tiếp xuất khẩu có mức tăng trưởng trên 20% nhờ vào các lô hàng xuất khẩu điện thoại tăng 76,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên chỉ số PMI đã giảm khi những doanh nghiệp tham gia khảo sát đã báo cáo nhu cầu có nhiều tín hiệu giảm sút nhẹ. Điều này khẳng định nhận định của chúng tôi là tăng trưởng của quý IV.2017 sẽ vẫn cao nhưng có chậm lại đôi chút mặc dù ngành xuất khẩu và sản xuất có giảm tốc nhẹ.
Ngành du lịch lên ngôi
Ngành du lịch Việt Nam dường như đang tiếp tục phát triển khi Chính phủ gần đây áp dụng các biện pháp tự do hóa. Năm 2016, Chính phủ giới thiệu chương trình miễn thị thực cho năm quốc gia ở châu Âu (Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha và Anh) thu hút lượng du khách từ châu Âu vào Việt Nam từ đầu năm đến nay tăng 21% so với năm trước. Chương trình này cũng đã được gia hạn đến năm 2018 thu hút lượng khách rất lớn du lịch tới Việt Nam trong tương lai. Ngoài ra, gần 70% lượng khách du lịch đến Việt Nam là từ các quốc gia châu Á khác, đứng đầu là Trung Quốc và Hàn Quốc. Con số này đã tăng đáng kể trong vài năm gần đây.
Từ hồi đầu năm, Việt Nam đã áp dụng quy trình cấp visa đơn giản cho công dân Trung Quốc bao gồm thủ tục xin thị thực trực tuyến cho du khách Trung Quốc du lịch ngắn ngày và ba ngày miễn thị thực cho du khách Trung Quốc nhập cảnh từ cửa khẩu Quảng Ninh. Kết quả là Việt Nam đã chào đón lượng du khách kỷ lục hơn 10 triệu người trong năm 2016 và con số này sẽ dễ dàng được vượt qua trong năm 2017.
Ngược lại với ngành khai khoáng, ngành công nghiệp không khói cũng đã tạo ra một bước ngoặc đáng kể cho nền kinh tế Việt Nam trong năm nay. Theo báo cáo của Tổng cục Du lịch Việt Nam, doanh thu ngành du lịch đạt được gần 16,5 tỷ USD trong chín tháng đầu năm nay, tăng 26,5% so với năm 2016. Các ngành dịch vụ của Việt Nam cũng đã đã hưởng lợi với tăng trưởng đạt mức nhanh nhất kể từ năm 2013. Đặc biệt ngành du lịch đã hỗ trợ cho các ngành vận tải và nhà ở khi ngành vận tải có mức tăng trưởng nhanh nhất trong bốn năm qua.
Tăng trưởng ngành dịch vụ cũng đã hỗ trợ tài khoản vãng lai của Việt Nam vốn đã có thâm hụt tăng lên trong thương mại dịch vụ nhiều năm. Điều này rất quan trọng khi áp lực tài khoản vãng lai ngày càng giảm do nhập khẩu hàng hóa ngày càng nhiều cho các mặt hàng dầu thô, thiết bị điện tử và máy móc.
Có lẽ quan trọng hơn nữa là ngành du lịch Việt Nam chủ yếu được thúc đẩy nhờ vào hoạt đồng đầu tư. Hàn Quốc là quốc gia có lượng vốn đầu tư FDI lớn nhất đổ vào Việt Nam, chủ yếu là ở ngành sản xuất, trong khi các doanh nghiệp Trung Quốc lại quan tâm đến lĩnh vực bất động sản sau khi Việt Nam đã nới lỏng quyền sở hữu nhà cho người nước ngoài hồi năm 2015. Trong một báo cáo gần đây, nhóm nghiên cứu về tiêu dùng và bán lẻ toàn cầu của HSBC đã dự báo lượng khách du lịch của Trung Quốc đến Việt Nam tiếp tục tăng và tới năm 2018 sẽ vượt qua con số 9 triệu du khách. Điều này có nghĩa là ngành du lịch không chỉ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong thời gian gần đây mà còn góp phần hỗ trợ quan trọng cho sản lượng tương lai.