Chiến tranh thương mại của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nhắm vào Trung Quốc đã tăng lên một mức với vòng hai của đợt thuế 25% đánh vào hàng nhập từ Trung Quốc bắt đầu có hiệu lực.
Tổng cộng trị giá 16 tỷ USD, đợt thuế nhập này đẩy nhanh cuộc tranh chiến thương mại bắt đầu từ tháng 7.
Mỹ nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc nhiều hơn là xuất sang nước này.
Có những lo ngại rằng gia tăng thuế quan có thể gây thêm thiệt hại cho các công ty và người tiêu dùng. Hàng hóa bị ảnh hưởng lần này gồm xe máy và ăng ten.
Trung Quốc ngay lập tức áp thuế trả đũa với cùng giá trị lên hàng hóa Mỹ.
Tại sao cuộc chiến xảy ra?
Tổng thống Trump đã kêu ca về thương mại không công bằng thậm chí trước khi ông trở thành tổng thống.
Trong chiến dịch tranh cử năm 2016, ông nói Trung Quốc can dự vào việc “cưỡng bức” nền kinh tế Mỹ.
Ông ra lệnh điều tra các chính sách thương mại của Trung Quốc hồi tháng 8/2017 và đã áp đặt thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc kể từ tháng Một năm nay.
Sự quyết đoán của ông là Trung Quốc – và các quốc gia khác – đang lợi dụng các công ty Mỹ bằng cách bán hàng của họ quá rẻ.
Ở Trung Quốc, chi phí sản xuất thấp và tỷ giá đồng nhân dân tệ thấp đã kiềm chế cạnh tranh giá cả. Hệ quả là, hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc vào Mỹ vượt xa số lượng hàng hóa nhập từ các nước khác.
Tổng thống Trump cho rằng bằng cách áp thêm thuế – hoặc thuế quan – ông sẽ làm cho các công ty Mỹ kinh doanh thuận lợi hơn, hàng hóa của họ sẽ trở nên rẻ hơn ở Mỹ.
Cũng như Trung Quốc, chính sách thương mại dân túy Nước Mỹ trên hết (America First) của ông Trump đã chứng kiến thuế quan áp đặt lên Mexico, Canada và EU để khuyến khích người tiêu dùng mua hàng hóa Mỹ.
Tất cả các quốc gia này đều có biện pháp trả đũa.
Bản quyền hình ảnh Getty Images Image caption Tổng thống Trump áp thuế lần hai lên hàng hóa Trung Quốc
Hàng hóa nào bị áp thuế?
Mỹ đã áp dụng thuế quan mới với một loạt hàng hóa trong danh mục 279 sản phẩm, bao gồm giường và cũi trẻ em, thuốc thú y, chất bán dẫn, nhựa, hóa chất và thiết bị đường sắt, tôm và các sản phẩm tôm, túi xách và tủ lạnh.
Danh sách 333 danh mục sản phẩm của Hoa Kỳ bị Trung Quốc áp thuế bao gồm than, phế liệu đồng, nhiên liệu, xe buýt và thiết bị y tế.
Các mặt hàng trước đây bị ảnh hưởng bao gồm thép, đậu nành, trái cây, rượu vang, rượu whisky, xe máy Harley Davidson nổi tiếng và hàng hóa kích cỡ lớn.
Tác động ở Mỹ là gì?
Mặc dù ông Trump nói rằng hành động của ông nhằm bảo vệ ngành công nghiệp và kinh doanh Mỹ, hàng chục công ty và tập đoàn công nghiệp Hoa Kỳ đã làm chứng trước Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ rằng các doanh nghiệp của họ đang bị tổn hại.
TQ ‘sẽ bảo vệ lợi ích quốc gia’
Thuế của EU lên hàng hóa Mỹ có hiệu lực
Trump tuyên chiến thương mại với Trung Quốc
Các nhà sản xuất ô tô lớn gần đây đã cảnh báo rằng những thay đổi về chính sách thương mại đã gây hại đến hiệu suất của họ.
Nhu cầu đối với hàng hóa của họ ở Trung Quốc đã giảm khi các sản phẩm của Mỹ được sản xuất đắt do thuế quan bổ sung, đó là điều thuế quan đã gây ra.
Và thậm chí còn có cảnh báo rằng thuế quan đối với cũi trẻ em có thể gây hại cho sức khỏe. “Việc tăng thuế lên các sản phẩm giường cho trẻ em sẽ trực tiếp thúc đẩy gia tăng nguy cơ an toàn cho trẻ em”, Sam Shamie, của công ty Delta Enterprise Corporation tuyên bố.
Kenneth O’Brien thuộc Tập đoàn Shippers Gemini đặc biệt lên tiếng phản đối thuế quan lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, ông nói “sẽ dẫn đến việc phá hủy các công việc của Mỹ và nguy cơ phá sản các doanh nghiệp nhỏ của Mỹ”.
Cùng với hàng hóa Trung Quốc trở lên đắt hơn cho người tiêu dùng Mỹ, giá một số mặt hàng Mỹ cũng có thể tăng lên.
Nhiều doanh nghiệp có sản phẩm bị áp thuế trả thù cảnh báo họ sẽ không thể chịu một loại thuế khác mà không tăng giá cho người tiêu dùng Mỹ.
Tuy nhiên, một số doanh nghiệp hoan nghênh động thái này.
Liên minh tôm miền Nam rất vui vì không phải cạnh tranh với các sản phẩm tôm của Trung Quốc. Họ cũng nói rằng đây là một nguy cơ sức khỏe cho công chúng Mỹ, do đó, có thêm một lợi ích bổ đối với thuế quan ở đây.
Tác động ở Trung Quốc là gì?
Trung Quốc đổ lỗi cho Mỹ và cáo buộc nước này “đơn phương” gia tăng căng thẳng giữa hai nền kinh tế khổng lồ.
Khác biệt chính là hàng hóa Trung Quốc được mua rất rộng rãi ở Mỹ, cũng như các nơi trên thế giới. Lý do chính là Trung Quốc còn được gọi là công xưởng của thế giới.
Danh sách hàng hóa của Mỹ bị đánh thuế ở Trung Quốc thường là mặt hàng xa xỉ phẩm, đắt tiền và ít cần thiết.
Do đó, hàng hóa để Trung Quốc áp thuế trả đũa thường ít hơn, giảm thiểu tác động trước mắt.
Nhưng cũng có những cách khác để Trung Quốc có thể đáp trả. Iris Pang, nhà kinh tế học Trung Quốc tại ING Wholesale Banking ở Hong Kong nói rằng nó có thể khó khăn hơn cho các doanh nghiệp Mỹ làm ăn ở Trung Quốc, bằng cách tăng chi phí và thủ tục hành chính.
Các quốc gia khác thì sao?
Karishma Vaswani, phóng viên kinh doanh châu Á của BBC chỉ ra rằng những gì gây tổn hại cho Bắc Kinh cũng có thể làm tổn hại các nước khác.
Nhiều hàng hóa được lắp ráp cuối cùng ở Trung Quốc thực sự đến từ các quốc gia Đông Nam Á khác như Malaysia và Indonesia, và đi qua Singapore để có một vài sản phẩm khác bổ sung vào.
Tháng trước, Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết việc leo thang ‘ăn miếng trả miếng’ có thể làm giảm 0,5% tăng trưởng toàn cầu vào năm 2020.
Các nhà kinh tế nói rằng điều đó có nghĩa là một số quốc gia khu vực Châu Á-Thái Bình Dương có thể thấy cùng một tỷ lệ phần trăm suy giảm tăng trưởng kinh tế.
Nhưng, bà Karishma Waswani cũng nói, nếu chiến tranh thương mại tiếp tục, triển vọng có thể tồi tệ hơn nhiều.
Image caption Biểu đồ thương mại của Mỹ với Trung Quốc
Bước tiếp theo là gì?
Các quan chức Hoa Kỳ và Trung Quốc có các cuộc đàm phán cấp thấp ở Washington, nhưng không có nhiều hy vọng rằng chúng có thể chấm dứt tranh chấp.
Hoa Kỳ đe dọa sẽ áp thuế lần ba lên thêm 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, có thể là trong tháng 9 này.
Những sản phẩm này có thể bị đánh thuế 25% – gấp đôi so với kế hoạch ban đầu là 10%.
Trung Quốc cho biết họ sẽ đáp trả với mức thuế khác trị giá 60 tỷ USD lên hàng hóa Mỹ.
Trong khi đó, Trung Quốc có kế hoạch đệ đơn khiếu nại mới chống lại thuế quan này của Mỹ lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cơ quan xét xử các tranh chấp thương mại toàn cầu.
Bộ Thương mại Trung Quốc cảnh báo về “cuộc phản công” sau khi Washington áp thuế, nói rằng họ “nghi ngờ rõ ràng” Mỹ vi phạm các quy định của WTO.
Nước này đệ đơn khiếu nại ban đầu lên WTO hồi tháng Bảy khi ông Trump áp đặt thuế quan lần một.
Cuối cùng, tất cả hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc sang Hoa Kỳ có thể phải chịu thuế quan.
Hồi tháng 7, Tổng thống nói rằng ông đã sẵn sàng đánh thuế tổng trị giá 500 tỷ USD lên hàng hóa Trung Quốc nhập vào Mỹ.
Trung Quốc đã trả đũa với hai lần áp thuế quan của Mỹ và không có lý do gì để nghĩ rằng họ sẽ không đáp trả y hệt.