Thời báo Hoàn Cầu dẫn tuyên bố của Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Russell cho rằng, tham vấn song phương không phải là biện pháp tốt nhất để hóa giải tranh chấp khu vực Biển Đông hiện nay.
Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russell
Ông Daniel Russell cũng thừa nhận, một số nước muốn áp dụng lập trường chính trị mang tính tuyệt đối, nhấn mạnh quyền sở hữu của mình là “không thể tranh cãi” – ám chỉ Trung Quốc. Và cho tới nay, Trung Quốc vẫn luôn nhấn mạnh tới đàm phán song phương để giải quyết tranh chấp biển đảo với Philippines và các nước hữu quan.
Những cảnh báo
Ngày 5-8, tại Kuala Lumpur, đã diễn ra các Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN+1 với 10 nước đối tác. ASEAN cùng các nước đối tác đều bày tỏ lo ngại về diễn biến trên Biển Đông. Trước đó (4-8), Ngoại trưởng Australia Julie Bishop cho biết, bà sẽ nêu những quan ngại về tình trạng căng thẳng gia tăng tại các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông tại các Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN ở Malaysia, bất chấp sự phản đối của Trung Quốc.
Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Minoru Kiuchi đã bày tỏ lo ngại sâu sắc về các hành động đơn phương làm thay đổi nguyên trạng và gia tăng căng thẳng ở Biển Đông mà Trung Quốc đang tiến hành. Ngoại trưởng của hơn 20 quốc gia tham dự Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) sẽ ra tuyên bố bày tỏ quan ngại sâu sắc về những hoạt động bồi lấp và xây dựng đảo quy mô lớn của Trung Quốc ở Biển Đông.
Mặc dù trong nội dung không đề cập trực tiếp tới Trung Quốc, song các Ngoại trưởng “bày tỏ quan ngại về hoạt động lấn biển và các dự án xây dựng” trên Biển Đông.
Phát biểu khai mạc Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 48 (AMM-48) tại Kuala Lumpur, Ngoại trưởng Malaysia Anifah Aman cho rằng, ASEAN cần đóng vai trò đảm bảo đạt được một giải pháp hòa bình cho vấn đề tranh chấp ở Biển Đông.
Ông Anifah Aman cũng cho biết, tại phiên họp toàn thể của AMM-48, các Ngoại trưởng ASEAN đã thảo luận một cách bao quát; đồng thời tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định, cũng như tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông.
Ngoại trưởng Anifah Aman cũng đề nghị ASEAN phải giữ vai trò quan trọng hơn trong hòa giải tranh chấp lãnh thổ, đồng thời cho biết, ASEAN đang nghiên cứu khả năng thiết lập các biện pháp ngăn chặn để bảo đảm bất đồng không bùng nổ thành xung đột khu vực. Được biết, ASEAN nhất trí tăng cường đoàn kết và trách nhiệm trong vấn đề Biển Đông.
Giới chuyên môn cảnh báo, nếu không có một đối trọng đủ mạnh để khiến Trung Quốc phải thận trọng, đảm bảo sự ổn định và tự do hàng hải, Bắc Kinh sẽ dần trở thành bá quyền trong khu vực sau khi quân sự hóa Biển Đông.
Theo nhận định của học giả Peter Dutton đến từ Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ, Bắc Kinh sẽ tiếp tục triển khai các lực lượng tuần tra bờ biển, cũng như các lực lượng bán quân sự khác tới vây quanh các bãi đá và đảo nhân tạo, nhằm thách thức các bên hữu quan, trong đó có Mỹ.
Phó giáo sư Andrew Erickson đến từ Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ cho rằng, hoạt động xây đảo nhân tạo của Trung Quốc nhằm tăng cường sự hiện diện trên Biển Đông, cùng những tuyên bố chính thức kèm theo, là minh chứng cho những quan ngại của quốc tế, một khi Bắc Kinh đủ mạnh, họ sẽ có những hành động quyết liệt và nguy hiểm hơn.
 |
| Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân |
Tìm cách dọa láng giềng
Ngày 3-8, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân tuyên bố, Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 48 (AMM-48) không nên thảo luận vấn đề Biển Đông! Bởi theo ông Lưu Chấn Dân, AMM-48 nên tránh các vấn đề nhạy cảm vì đây không phải là diễn đàn phù hợp thảo luận chủ đề này!?
Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc còn nhấn mạnh, nếu Mỹ nêu vấn đề này ra thảo luận, Bắc Kinh sẽ phản đối. Trung Quốc hy vọng Mỹ sẽ không làm như vậy. Ông Lưu Chấn Dân đưa ra tuyên bố kể trên sau khi quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định, Biển Đông sẽ là “vấn đề trọng tâm” ở AMM-48 tại Kuala Lumpur.
Đồng thời nhấn mạnh, AMM-48 là cơ hội để ASEAN và các nước bày tỏ trực tiếp mối lo ngại đối với Trung Quốc. Washington cho rằng, ASEAN và Mỹ đều quan ngại về quy mô, tốc độ và ý đồ của hoạt động bồi đắp mà Trung Quốc đang thực hiện tại Biển Đông.
Cũng trong ngày 3-8, tờ The Philippine Star đưa tin, trước thềm hội nghị AMM-48, Trung Quốc hứa sẽ có những tiến triển trong Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC). Và trước khi hội nghị AMM-48 khai mạc, Ngoại trưởng Malaysia Anifah Aman tuyên bố, đàm phán giữa ASEAN và Trung Quốc về COC đã có những bước tiến quan trọng.
Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân cũng cho rằng, đàm phán về COC đã bước sang giai đoạn mới. Trong khi đó, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario lại khẳng định, Trung Quốc luôn tìm cách cản trở COC. Và điều này nhận được sự đồng tình của giới phân tích – Trung Quốc không có ý định ký COC với ASEAN bởi Bắc Kinh muốn thực hiện mưu đồ độc chiếm Biển Đông.
Học giả Donald Emmerson đến từ Đại học Stanford cho rằng, Trung Quốc sẽ không ký COC, mà nếu có ký thì Bắc Kinh cũng không tôn trọng bởi việc thực thi COC sẽ ngăn chặn Trung Quốc làm những điều họ muốn.
Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner khẳng định, căng thẳng tại Biển Đông sẽ được thảo luận như một vấn đề an ninh khu vực. Vấn đề Biển Đông tuy không được Malaysia đưa vào chương trình nghị sự chính thức, nhưng vẫn được thảo luận trong bối cảnh căng thẳng leo thang bởi hành vi phá vỡ hiện trạng, gây hấn của Trung Quốc.
Theo nhận định của Giáo sư Gregory Poling, chuyên gia về Đông Nam Á ở Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS), Trung Quốc muốn gạt bỏ mọi chỉ trích liên quan tới Biển Đông, và sẽ không bất ngờ nếu Ngoại trưởng John Kerry công bố chương trình giúp ASEAN do Washington tài trợ, nhằm làm đối trọng với Bắc Kinh.
 |
| Người phát ngôn Mỹ mô phỏng máy bay chiến đấu J-11 Trung Quốc đánh chặn máy bay săn ngầm P-8A Hải quân Mỹ |
Chiến lược nguy hiểm
Dư luận quan tâm tới bài viết “Ý đồ bá quyền của Trung Quốc” của nhà kinh tế học Pháp Antoine Brunet trên tờ Le Figaro (Pháp) vì cho rằng, chiến tranh thế giới trong tương lai có thể triển khai nhằm vào Trung Quốc. Bởi theo tác giả, với tư cách siêu cường đang trỗi dậy, Trung Quốc không chấp nhận bị siêu cường đang suy thoái là Mỹ kiểm soát.
Trong khi đó, Trung Quốc đã hình thành thế cân bằng địa – chính trị với Mỹ. Ngày 3-8, trang mạng quân sự sina.com của Trung Quốc đã dẫn tuyên bố của Tư lệnh Bộ Tư lệnh Chiến lược Quân đội Mỹ Cecil Hanny: vũ khí công nghệ mang tính tấn công tốc độ cao do Nga và Trung Quốc đang nghiên cứu phát triển đã tạo ra mối đe dọa mới đối với Mỹ.
Theo tờ Washington Free Beacon, Trung Quốc đã tiến hành 4 lần thử thiết bị bay siêu thanh với tốc độ trên 11.000 km/giờ và Nga cũng đang phát triển vũ khí siêu thanh tương tự. Ngày 30-7, phát biểu tại phiên điều trần trước Ủy ban Các lực lượng vũ trang của Quốc hội Mỹ, Tướng John Richardson cho rằng, có rất nhiều hành động của Trung Quốc trong lĩnh vực quân sự mang tính thù địch.
Ngày 3-8, tờ The Japan Times đưa tin, Trung Quốc có kế hoạch mở rộng khả năng giám sát bầu trời và tấn công đến Tây Thái Bình Dương, bao gồm các vùng trời lân cận Nhật Bản. Cũng trong ngày 3-8, Hãng Kyodo News nhấn mạnh tới 9 loại vũ khí chiến lược được Trung Quốc đưa ra nhằm chống lại chiến lược “xoay trục” sang châu Á của Mỹ.
Theo tạp chí Kanwa Defense Review, chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 J-20 có thể được Trung Quốc hoàn thành trong năm 2017. Bởi Bắc Kinh đã sản xuất tổng cộng 4 nguyên mẫu của J-20 với các số seri đánh theo năm chế tạo 2011, 2012, 2013 và 2015.
Ngoài J-20, Trung Quốc còn phát triển J-31, làm nhiệm vụ hỗ trợ, ương tự như sự phối hợp giữa F-22 và F-35 của Mỹ. Giới quân sự cho rằng, tính năng của J-31 sẽ nhanh chóng đuổi kịp, thậm chí vượt qua máy bay chiến đấu F-15 và F/A-18, thậm chí có thể cạnh tranh với chiến đấu cơ tàng hình F-22 và F-35.
Cùng ngày 3-8, tờ Thời báo Hoàn Cầu cho rằng, Trung Quốc quyết tâm sản xuất máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 nội địa có thể sánh ngang với máy bay chiến đấu F-22 và F-35 của Mỹ. Tới khi đó, máy bay chiến đấu thế hệ mới của Trung Quốc có thể tạo ảnh hưởng quan trọng đối với năng lực bảo vệ và là thách thức cho đối phương.
Ngày 3-8, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế (CSIS) cho biết, Trung Quốc sắp hoàn tất đường băng dài 3.000m ở bãi đá Chữ Thập và có thể sớm xây đường băng tương tự ở bãi đá Subi thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
CSIS cảnh báo, những đường băng này sẽ giúp Trung Quốc tuần tra Biển Đông, tấn công các nước có tuyên bố chủ quyền, thậm chí các cơ sở của Mỹ. Còn tờ Straits Times dẫn lời nhà phân tích địa – chính trị Victor Robert Lee cho rằng, đường băng trên bãi đá Su Bi có thể dài 3.000m và rộng 250m, đủ tiếp nhận máy bay ném bom B-52.
Cũng trong ngày 3-8, tờ Sankei Shimbun cho rằng, nếu giếng dầu của Trung Quốc ở biển Hoa Đông được chuyển sang mục đích quân sự, thì Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở vùng biển này sẽ thực sự phát huy tác dụng. Và khi đó việc triển khai của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản và quân đội Mỹ sẽ bị kiềm chế rất lớn. Nếu Trung Quốc kiểm soát eo biển Đài Loan, ảnh hưởng đối với Nhật Bản sẽ khôn lường.