Giới chuyên gia nhận định Trung Quốc sẽ không lùi bước trên Biển Đông, do đó căng thẳng ở vùng biển chiến lược này có thể ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn trong năm 2019.
Pha áp sát của tàu chiến Trung Quốc với tàu khu trục USS Decatur của hải quân Mỹ trên Biển Đông hồi tháng 9
Theo luật hàng hải quốc tế, tàu khu trục USS Decatur của hải quân Mỹ hoàn toàn được phép di chuyển gần những đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp ở quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam) trên Biển Đông. Tuy nhiên, tàu chiến Lanzhou của Trung Quốc lại có pha áp sát nguy hiểm buộc tàu hải quân Mỹ phải thay đổi lộ trình để tránh va chạm.
Cụ thể, vào ngày 30/9, tàu khu trục lớp Luyang của Trung Quốc đã xua đuổi và áp sát nguy hiểm tàu khu trục USS Decatur. Theo đó, tàu chiến Mỹ xuất hiện gần một số đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp trái phép trong khu vực quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam) và tiến hành tuần tra trong vòng 10 tiếng đồng hồ.
Hải quân Mỹ khẳng định, tàu khu trục Trung Quốc có hành động gây mất an toàn khi hoạt động chỉ cách tàu khu trục của Mỹ có 41 m. Hành động của tàu Luyang buộc tàu USS Decatur phải thay đổi hành trình di chuyển để tránh va chạm.
Kể từ năm 2016, tàu chiến của hải quân Mỹ và Trung Quốc đã 18 lần đối mặt nhau trên Biển Đông và Washington đều khẳng định hành động của Bắc Kinh là “thiếu chuyên nghiệp và mất an toàn”.
Theo CNN, giới chuyên gia nhận định tình hình ở Biển Đông mà cụ thể là quan hệ giữa Mỹ – Trung trên vùng biển chiến lược này sẽ không được cải thiện trong năm 2019 mà thậm chí còn ngày một xấu hơn.
Trung Quốc sẽ không lùi bước
Trung Quốc đã đơn phương tuyên bố chủ quyền trên phần lớn diện tích Biển Đông. Trong những năm gần đây, bất chấp sự phản đối của các nước có cùng tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, Trung Quốc đã đẩy mạnh chương trình cải tạo, xây dựng đảo nhân tạo và quân sự hóa trái phép trên vùng biển chiến lược.
“Trung Quốc sẽ không từ bỏ những nỗ lực kiểm soát toàn bộ khu vực Biển Đông. Điều Trung Quốc muốn làm là biến Biển Đông thành cái hồ của nước này”, CNN dẫn lời ông Malcom Davis, nhà phân tích năng lực và chiến lược quốc phòng tại Viện Chính sách chiến lược Australia ở Canberra.
Trên thực tế, Mỹ cũng sẽ không để Trung Quốc lộng hành trên Biển Đông, một trong những tuyến đường biển có giá trị thương mại lớn nhất trên thế giới.
Theo Washington, hoạt động bồi đắp và quân sự hóa trên các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép ở Biển Đông đã đưa hàng ngàn tỷ USD của các ngành thương mại, du lịch và viễn thông nằm trong sự kiểm soát của Bắc Kinh.
“Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ không lùi bước trước sức ép từ phía Trung Quốc. Làm như vậy sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới uy tín của Mỹ đồng thời khuyến khích Trung Quốc ngày càng hung hăng và táo tợn”, ông Davis nói.
Cũng theo ông Davis, khả năng các tàu chiến của hải quân Mỹ sẽ tiếp tục tiến hành hoạt động “tuần tra đảm bảo tự do hàng hải” gần các đảo đang xảy ra tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.
Bên cạnh đó, các đồng minh của Mỹ như Nhật Bản, Anh, Canada và Pháp cũng đã điều động hoặc có kế hoạch điều tàu chiến đi qua Biển Đông, dù không tiến lại gần các đảo mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền như hải quân Mỹ đã làm.
Đẩy mạnh quân sự hóa
Không ít nhà bình luận Trung Quốc cho rằng, hải quân nước này cần mạnh tay hơn với các tàu chiến Mỹ di chuyển trên Biển Đông.
“Nếu một tàu chiến Mỹ tiến vào vùng lãnh thổ của Trung Quốc trái phép một lần nữa, Trung Quốc cần điều động 2 tàu chiến. Một chiếc sẽ ngăn tàu Mỹ và chiếc còn lại đâm sau đó đánh chìm tàu chiến Mỹ”, ông Dai Xu, Chủ tịch Viện An ninh và Hợp tác hàng hải của Trung Quốc chia sẻ trong một bài báo đăng trên trang web tiếng Anh của quân đội Trung Quốc.
Nhiều nhà phân tích cho rằng, nhận định của ông Dai không đại diện cho quan điểm chính thức từ phía quân đội Trung Quốc. Song theo cựu thuyền trưởng hải quân Mỹ Carl Schuster, những lời bình luận cá nhân của ông Dai xuất hiện trên trang web của quân đội Trung Quốc đã cho thấy sự ủng hộ phần nào của quân đội nước này với tư tưởng của ông Dai.
“Mục tiêu của Trung Quốc là xem liệu Mỹ có lùi bước để tránh nguy cơ va chạm như hồi tháng Chín hay không”, ông Schuster chia sẻ.
Còn theo nhà phân tích Davis, năm 2019 sẽ có thể là năm chứng kiến Trung Quốc triển khai thêm nhiều loại vũ khí mới ra các đảo nhân tạo mà nước này xây dựng trái phép ở bãi Vành Khăn và bãi Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa (của Việt Nam).
Hồi tháng Năm, Trung Quốc đã cho các oanh tạc cơ H-6K hạ cánh xuống đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa (của Việt Nam). Đây cũng là lần đầu tiên các máy bay ném bom của Trung Quốc hạ cánh xuống một hòn đảo trên Biển Đông.
Điều đáng nói, nếu Trung Quốc cho các oanh tạc cơ H-6K hạ cánh xuống các đường băng trên bãi Vành Khăn và bãi Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa, thì Australia và đảo Guam của Mỹ cũng sẽ nằm trong tầm tấn công của Trung Quốc.
Ngoài ra, Trung Quốc còn có thể triển khai tăng cường các tên lửa chống hạm hoặc tên lửa đất đối không ra quần đảo Trường Sa nhằm tăng khả năng tấn công mọi mục tiêu di chuyển trên hoặc ngoài Biển Đông.
Căng thẳng leo thang
Theo ông Davis, ngoài việc tăng cường quân sự hóa trên các đảo mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền, Bắc Kinh cũng sẽ ra tuyên bố các vùng biển xung quanh những hòn đảo này thuộc chủ quyền của Trung Quốc.
Giới chuyên gia cảnh báo, khả năng Trung Quốc đang chơi một trò chơi mạo hiểm và có thể đối mặt với những phản ứng bất ngờ từ phía Mỹ.
“Chiến thuật bên miệng hố chiến tranh có thể mang lại nhiều lợi ích chiến lược cho Bắc Kinh, nếu chiến lược này thành công song rủi ro cũng vô cùng lớn và hậu quả có thể rất thảm khốc”, chuyên gia nghiên cứu châu Á tại Viện Rand Corporation, ông Timothy Heath nhận định.
Bên cạnh đó, thái độ thù địch của Trung Quốc còn gây ảnh hưởng lớn tới quan hệ của Bắc Kinh với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cũng như dự thảo khung đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Ông Isaac Kardon thuộc Trường Chiến tranh Hải quân Mỹ ở Rhode Island cho rằng, bất cứ tranh chấp chủ quyền nào giữa Trung Quốc với các nước có cùng tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông cũng có thể trở thành một cuộc xung đột mở rộng khi có sự can thiệp từ các nước bên ngoài.
Còn trong tuyên bố hồi tháng Sáu, nhà lãnh đạo Tập Cận Bình khẳng định Trung Quốc sẽ không thay đổi quan điểm ở Biển Đông.
“Quan điểm của chúng tôi là kiên định và rõ ràng trong vấn đề chủ quyền và hợp nhất lãnh thổ. Chúng tôi không để mất bất cứ phần đất lãnh thổ nào mà tổ tiên để lại và cũng không cần thứ gì từ bên ngoài”, ông Tập nhấn mạnh.