Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad đã có chuyến thăm Philippines để hội đàm với Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte gặp tại Manila hôm 7/3. Đây là chuyến thăm đầu tiên của ông Mahathir Mohamad tới Philippines kể từ sau khi ông đắc cử Thủ tướng Malaysia hồi tháng 5/2018.Biển Đông và Trung Quốc là một trong những nội dung chính được đề cập trong chuyến thăm này.
Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad hội đàm với Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte hôm 7/3. Nguồn:Reuters
Cam kết giữ Biển Đông là “vùng biển mở”
Biển Đông và Trung Quốc là một trong những nội dung chính trong chuyến thăm Philippines của Thủ tướng Mahathir Mohamad. Sau cuộc hội đàm giữa Thủ tướng Malaysia và Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, hai bên đãra Tuyên bố chung, trong đó cam kết giữ Biển Đông là “vùng biển mở”, đồng thời cảnh báo Manila về nợ nần với Bắc Kinh. “Chúng tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do đi lại và bay qua Biển Đông, cũng như giải quyết hòa bình các tranh chấp”, tờ Phil Star của Philippines trích nội dung Tuyên bố chung. “Chúng tôi cam kết hợp tác trong các nền tảng đa phương và khu vực, đặc biệt trong ASEAN để thúc đẩy luật pháp ở Đông Nam Á và hơn thế nữa. Điều đó, không bao gồm việc sử dụng vũ lực và đe dọa, tuân theo các nguyên tắc luật pháp quốc tế được công nhận rộng rãi”, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte nói.
Từ nhiều năm nay, Trung Quốc đã đòi hỏi chủ quyền đối với hầu hết Biển Đông và tìm mọi cách để đạt được điều này. Tuy nhiên, Trung Quốc chưa bao giờ đưa ra một biện giải có tính pháp lý cho yêu sách lãnh thổ của mình, ngược lại đã liên tục mở rộng đảo nhân tạo và quân sự hóa phi pháp, khiến cho tình hình khu vực trở nên phức tạp. Mặc dù ASEAN và các nước đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ các hành động của Trung Quốc thời gian qua, song Trung Quốc vẫn tiếp tục hành động bất chấp luật pháp quốc tế.
Cảnh báo bẫy nợ từ các khoản đầu tư, viện trợ của TQ
Trước đó, ông Mahathir cũng yêu cầu Trung Quốc làm rõ “cái gọi là quyền sở hữu” trên Biển Đông. “Tôi nghĩ dù tuyên bố của Trung Quốc là gì, điều quan trọng là Biển Đông phải là khu vực mở cho việc đi lại. Không nên có sự hạn chế, trừng phạt, và nếu điều đó xảy ra, tôi nghĩ tuyên bố của Trung Quốc sẽ không ảnh hưởng nhiều đến chúng ta”. Cũng tại cuộc gặp với Tổng thống Duterte, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad cũng cảnh báo lãnh đạo Philippines về việc vay tiền Trung Quốc. Năm 2016 Trung Quốc đã tuyên bố sẵn sàng cho Manila vay 9 tỉ USD. “Nếu anh mượn một khoản tiền từ Trung Quốc và anh không thể trả, anh cũng biết rõ là người đi vay nợ thì sẽ chịu sự kiểm soát của người cho vay. Vì vậy chúng ta phải rất cẩn thận với điều đó” tờ Nikkei Asian Review dẫn lời Thủ tướng Mahathir. Nói thêm về “bẫy nợ” của Trung Quốc, Thủ tướng Mahathir cho biết “đây là điều mà Trung Quốc bị cáo buộc nhưng cũng là lo ngại của nước đi vay tiền, vốn có thể quản lý và giới hạn ảnh hưởng của Trung Quốc”.
Trong chuyến thăm Malaysia hồi tháng 7/2018, Tổng thống Philippines Duterte đã tránh thảo luận về một số vấn đề mà hai bên có quan điểm khác biệt. Một trong số đó là hợp tác kinh tế với Trung Quốc. Tổng thống Duterte hiện vẫn tiếp tục chính sách thu hút vốn đầu tư, các khoản cho vay và các dự án lớn từ phía Bắc Kinh. Trong khi đó, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad đã thẳng thắn chỉ trích ảnh hưởng của Trung Quốc thời gian qua. Kể từ khi nhậm chức hồi năm ngoái, Thủ tướng Mahathir đã nhiều lần tuyên bố đàm phán lại hoặc hủy các dự án mà ông cho là những thỏa thuận “thiếu công bằng” mà chính quyền của người tiền nhiệm Najib Razak ký kết với các nhà thầu Trung Quốc. Chính quyền Malaysia hiện lo ngại những hệ lụy tiêu cực nhiều hơn là ích lợi từ những khoản đầu tư này và vẫn tiếp tục đàm phán lại với Trung Quốc về dự án đường sắt dài 688 km kết nối vùng duyên hải phía Đông nước này nhằm giảm chi phí của dự án bị cho là đội giá lên đến 20 tỷ USD. Ông Mahathir cho biết, ông sẽ “bật đèn xanh” cho dự án này nhưng chỉ với điều kiện nhà thầu Trung Quốc đồng ý giảm giá dự án. Có thể thấy rõ, chuyến thăm Philippines của Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad lần này tiếp tục gửi đi những tín hiệu cứng rắn đối với Trung Quốc ở Biển Đông nói riêng và ảnh hưởng của Trung Quốc ở khu vực nói chung.