Những năm gần đây, tốc độ và trình độ chế tạo, sản xuất tàu chiến của Trung Quốc đang ngày càng được cải thiện. Trung Quốc đã dần theo kịp trình độ của một số cường quốc quân sự trên thế giới.
Tàu khu trục Tây Ninh số hiệu 117
Trung Quốc liên tục đẩy nhanh tốc độ đóng tàu chiến
Từ năm 2013 đến 2018, Trung Quốc đã đóng mới và đưa vào biên chế 77 tàu chiến các loại, từ tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường đến khinh hạm, tàu hậu cần. Con số đó chưa bao gồm các tàu đang được thử nghiệm trên biển và sẽ sớm gia nhập hải quân Trung Quốc trong 1, 2 năm tới. Trong đó, năm 2016, Trung Quốc đã biên chế đưa vào sử dụng 25 tàu chiến, tàu hộ vệ hoạt động trên mặt nước, trong đó có 1 tàu khu trục, 3 tàu khu trục loại nhỏ, 7 tàu hộ vệ, 2 tàu phá mìn, 5 tàu đổ bộ, 3 tàu tiếp dầu, 2 tàu phá băng và 2 tàu địa lý thủy văn. Năm 2017, Trung Quốc đã đưa vào sử dụng tổng cộng 17 tàu chiến mới, ít hơn năm 2016 (không tính đến tàu ngầm), gồm: 2 tàu khu trục lớp 052D có trọng tải 7.000 tấn gồm tàu Tây Ninh số hiệu 117 và tàu Hạ Môn số hiệu 154; 2 tàu khu trục loại nhỏ (khinh hạm) lớp 054A có trọng tải 4.053 tấn gồm tàu Vu Hồ số hiệu 539 và tàu Hứa Xương số hiệu 536; 8 tàu hộ vệ chống tàu ngầm lớp 056A có trọng tải 1.340 tấn gồm các tàu mang các số hiệu 514, 551, 552, 553, 520, 556, 518, 535; 1 tàu tiếp dầu Hồ Hô Luân lớp 901 số hiệu 965 (trọng tải 50.000 tấn); 1 tàu đặt cọc tiêu quân sự lớp 744A (trọng tải 1.750 tấn); 1 tàu huấn luyện Thích Kế Quang lớp 927 số hiệu 83 (trọng tải 9.000 tấn); 1 tàu kéo ngoài khơi (trọng tải 6.000 tấn); 1 tàu tình báo điện tử lớp 815A số hiệu 856 (trọng tải 6.000 tấn).
Nếu so sánh với năm 2016, số tàu chiến mới đưa vào sử dụng năm 2017 giảm 32% về số lượng và giảm 33,13% về trọng tải (trọng tải 105.576 tấn năm 2017 so với 157.881 tấn năm trước đó). Ngoài ra, số tàu đổ bộ và tàu tiếp liệu cũng giảm. Ngược lại, các loại tàu hàng đầu đóng mới như tàu khu trục, tàu hộ vệ vẫn giữ nguyên. Việc Trung Quốc giảm số lượng tàu chiến đưa vào sử dụng trong năm qua chỉ đơn giản do các công xưởng hải quân Trung Quốc thay đổi chu kỳ sản xuất. Ví dụ nhà máy đóng tàu Đại Liên ở miền Bắc Trung Quốc sản xuất cùng lúc 1 tàu sân bay lớp 002, 2 tàu khu trục lớp 055 trọng tải 12.000 tấn và 5 tàu khu trục lớp 052D trọng tải 7.000 tấn. Hay như nhà máy đóng tàu Giang Nam Trường Hưng đã bắt đầu xây dựng cơ ngơi để chuẩn bị đóng tàu sân bay thứ ba. Nhà máy này đang đóng 3 tàu khu trục trọng tải 12.000 tấn, tối thiểu 4 tàu khu trục trọng tải 7.000 tấn, nhiều tàu ngầm tấn công diesel và tàu đệm khí. Năm nhà máy đóng tàu khác của Trung Quốc cũng đang hoạt động hết công suất.
Hiệp hội ngành đóng tàu quốc gia Trung Quốc mới cho biết nước này vẫn giữ vững vị trí đứng đầu trong lĩnh vực đóng tàu toàn cầu năm 2018. Cụ thể, số tàu mà các công ty của Trung Quốc đóng được trong năm 2018 chiếm 43,2% tổng số tàu được đóng mới trên thế giới, tăng so với tỷ trọng 41,9% được ghi nhận năm 2017, qua đó củng cố vị trí dẫn đầu của nước này trong lĩnh vực đóng tàu toàn cầu. Cũng trong năm 2018, Trung Quốc nhận được 43,9% lượng đơn đặt hàng mới và đang nắm giữ 42,8% số đơn đang thực hiện trên toàn cầu.
Một số thành tựu nổi bật trong ngành chế tạo tàu chiến của Trung Quốc
Tàu khu trục Type 055, được mệnh danh là lớn nhất châu Á. Type 055 dài 180m, lượng choán nước hơn 13.000 tấn, được lắp radar mảng pha quét điện tử tương tự loại AN/SPY-1D trên các tàu sử dụng hệ thống phòng Aegis của Mỹ. Type 055 sở hữu năng lực tấn công và phòng thủ mạnh mẽ với 128 ống phóng thẳng đứng (VLS) có thể bắn đi nhiều loại tên lửa khác nhau. Số lượng ống phóng VLS của Type 055 thậm chí còn nhiều hơn tàu tuần dương mạnh nhất hiện nay của Mỹ là lớp Ticonderoga (122 ống phóng). Sự xuất hiện của Type 055 có thể lấp vào khoảng trống phòng không nhóm tác chiến tàu sân bay theo mô hình của Mỹ. Nhiệm vụ này trước đó được giao cho các tàu khu trục Type 052D, đã bị Type 055 “soán ngôi” chỉ sau 5 năm được phát triển và đưa vào sản xuất hàng loạt. Trung Quốc hiện đang vận hành ít nhất 6 tàu khu trục Type 052D, trong đó 4 chiếc được biên chế cho Hạm đội Nam Hải hướng ra Biển Đông.
Tàu khu trục Type-052D bắt đầu được chế tạo từ năm 2011. Type-052D có lượng giãn nước từ 4.200 – 7.000 tấn; dài 144m – 157m, rộng 16m – 19m, mớn nước 5,1m – 6m; các tàu Type 052 được trang bị động cơ 2 turbine hơi nước 67.000 mã lực và 2 động cơ diesel 10.420 mã lực; vận tốc các tàu từ 28 – 32 hải lý/h; tầm hoạt động từ 4.500 – 6.000 hải lý; quân số biên chế trên tàu từ 280 – 300 binh lính, trong đó sỹ quan chỉ huy chiếm 7% tổng binh lính biên chế trên tàu. Các tàu Type 052 được trang bị nhiều loại vũ khí hiện đại, có tầm bắn và khả năng sát thương cao như: Trang bị 08 bệ phóng tên lửa phòng không, tên lửa chống hạm, 01 bẹ phóng phòng thủ tầm gần Type 730, 1 bệ phóng tên lửa HQ-10, 02 bệ phóng ngư lôi chống ngầm, trang bị trực thăng săn ngầm… Đa phần các tàu Type 052 được trang bị hệ thống radar phòng không đa công dụng 3D, hệ thống radar tầm xa Type 71H, hệ thống radar đối không, choosmg hạm, hệ thống vệ tinh, hệ thống radar cảnh giới và điều khiển hỏa lực có tầm quan sát tối đa 450km, có khả năng bám sát 50 mục tiêu; radar quan sát trên không và trên biển, radar điều khiển hỏa lực, radar điều khiển pháo và nhiều hệ thống sóng âm sonar. Trung Quốc đã biên chế 06 tàu Type 052 cho Hạm đội Nam Hải; từng triển khai phi pháp , 01 tàu chiến Type 052 và 01 tàu Type 052C tại đảo Phú Lâm, thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam; 02 tàu Type 052B tại đá Chữ Thập và 01 tàu Type 052C tại đá Vành Khăn, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng đã nhiều lần cử các tàu chiến thuộc lớp Type 052 tham gia tuần tra, tập trận phi pháp ở Biển Đông.
Tàu khu trục lớp Type 051 có lượng giãn nước từ 3.250 – 7.100 tấn; dài 132m – 150m, rộng 12,8m – 17m, mớn nước 4m – 6m; các tàu Type 051 được trang bị động cơ 2 turbine hơi nước; vận tốc các tàu từ 28 – 32 hải lý/h; tầm hoạt động từ 2.900 – 5.000 hải lý; quân số biên chế trên tàu từ 260 – 300 binh lính, trong đó sỹ quan chỉ huy chiếm 7% tổng binh lính biên chế trên tàu. Các tàu Type 051 được trang bị nhiều loại vũ khí hiện đại, có tầm bắn và khả năng sát thương cao như: Trang bị 02 bệ phóng tên lửa chống hạm YJ-83 có tầm bắn khoảng 150km, 06 bệ phóng tên lửa phòng không S-300FM, 02 bệ phóng ngư lôi chống ngầm, trang bị trực thăng săn ngầm… Đa phần các tàu Type 051 được trang bị hệ thống radar cảnh giới có tầm quan sát tối đa 300km, có khả năng bám sát 40 mục tiêu; radar quan sát trên không và trên biển, radar điều khiển hỏa lực, radar điều khiển pháo và nhiều hệ thống sóng âm sonar. Tính đến thời điểm hiện tại, Trung Quốc đã biên chế 5 trong tổng số 13 tàu Type 051 cho Hạm đội Nam Hải; cũng từng triển khai tàu Type 051C và tàu 051B tham gia tập trận ở Biển Đông.
Tàu đổ bộ Type 071 là loại tàu đổ bộ đa chức năng lớn, có khả năng tham gia tác chiến đổ bộ, vận chuyển binh lính, xe tăng. Type 071 có lượng giãn nước khoảng 17.000 tấn – 25.000 tấn, dài 210m, rộng 28m, mớn nước 7m; trang bị 4 động cơ diesel 47.000 mã lực, vận tốc 22 hải lý/h, tầm hoạt động 6.000 hải lý. Type có khả năng chở 500 – 800 quân, 4 xuồng đổ bộ Type 726, 15-20 xe tăng thiết giáp. Hiện Hạm đội Nam Hải được trang bị 3 trong tổng số 4 tàu Type 071. Tính đến thời điểm hiện tại, Trung Quốc đã 5 lần điều phi pháp tàu Type 071 ra đá Chữ Thập, đá Vành Khăn, đảo Phú Lâm của Việt Nam.
Trong số tàu ngầm của Trung Quốc, tàu Type 094 có lượng giãn nước khoản 9.000 tấn – 11.000 tấn, dài 133m, rộng 12,5m, trang bị 01 lò phản ứng hạt nhân trên tàu, tốc độ đạt khoảng 20-35 hải lý/h. Type 094 được trang bị 6 ống phóng ngư lôi, 12 ống phóng tên lửa thẳng đứng, 12 tên lửa Cự Lang JL-2 SLBM, 12-16 tên lửa JL-2 SLBM (type-2), 20-24 tên lửa JL-2 SLBM (type 3). Type 094 được trang bị 03 hệ thống sonar đặt lần lượt ở mũi tàu, bên sườn tàu. Ngoài ra, Trung Quốc cũng cải tiến 01 phiên bản Type 094A được trang bị tên lửa đạn đạo liên lục địa JL-3 có tầm bắn lên đến 12.000km. Theo thông tin từ truyền thông phương Tây, Trung Quốc đang chế tạo và đưa vào sử dụng thêm 01 phiên bản tàu ngầm hạt nhân thế hệ thứ ba (Type 096), loại tàu ngầm này được xây dựng và phát triển dựa trên mẫu Type 094. Tuy nhiên, Type 096 được trang bị 24 tên lửa JL-2 SLBM.
Type-001A là tàu sân bay thứ 2 của Trung Quốc, với hình dáng tương đồng với Liêu Ninh, chiếc tàu sân bay đầu tiên của nước này. Type-001A được thiết kế để hoạt động với vai trò chiến lược, tương tự các tàu sân bay Mỹ. Type-001A sẽ được triển khai với các tàu hộ tống, tàu khu trục và các tàu khác tạo nên nhóm tác chiến tàu sân bay có thể tấn công các mục tiêu trên đất liền, trên biển và trên không. Tàu sân bay này có lượng giãn nước 70.000 tấn, dài 315m; có thể mang được tối đa 36 máy bay J-15 (trong khi chiếc Liêu Ninh chỉ có thể mang tối đa 24 chiếc). Type-001A có thiết kế tháp chỉ huy mới nhỏ hơn so với tàu sân bay Liêu Ninh. Tháp chỉ huy được trang bị radar băng tần S, loại sử dụng trên tàu khu trục Type-052D với 4 mảng ăng ten bố trí xung quanh tháp chỉ huy cho phép bao quát 360 độ. Đường băng trên tàu sân bay Type-001A có độ dốc 12 độ, so với 14 độ trên tàu sân bay Liêu Ninh, cho phép máy bay rút ngắn khoảng cách cất cánh, tiết kiệm nhiên liệu và tăng tải trọng vũ khí. Về phòng thủ, Type-001A được trang bị 4 hệ thống tên lửa hải đối không tầm thấp HQ-10 với 24 ống phóng/hệ thống bố trí xung quanh tàu. Tuy nhiên, Type-001A vẫn sử dụng hệ thống turbine chạy bằng nồi hơi đốt dầu và máy bay chiến đấu cất cách bằng phương thức cầu nhảy (ski jump), đây được coi là hai điểm yếu chết người của Type-001A. Dự kiến, Type-001A có thể sẵn sàng bàn giao cho Hải quân Trung Quốc vào ngày 1/10/2019, nhân dịp kỷ niệm 70 năm quốc khánh Trung Quốc, sớm hơn một năm so với kế hoạch ban đầu.
Trung Quốc vẫn còn khoảng cách so với Mỹ
Carl Schuster, cựu sĩ quan Trung tâm Tình báo Liên quân thuộc Bộ tư lệnh Thái Bình Dương Mỹ, cho rằng Trung Quốc sẽ chấp nhận trả bất cứ giá nào để cạnh tranh sức mạnh với hải quân Mỹ. Ông dự đoán PLAN sẽ chế tạo khoảng 20 tàu Type 055 và đưa chúng vào biên chế trong 4 nhóm tác chiến tàu sân bay sẽ hình thành vào năm 2030. Nước này cũng sẽ chế tạo các tàu đổ bộ tấn công để vận chuyển và triển khai các lữ đoàn hải quân đánh bộ. Trung Quốc đang thực sự phát đi tín hiệu rằng họ vừa tăng số lượng tàu chiến vừa trang bị cho chúng năng lực tác chiến hiện đại không thua kém gì hải quân Mỹ.
Chuyên gia quân sự Trung Quốc Lý Kiệt nhận định, ngành công nghiệp đóng tàu Trung Quốc đang phát triển với tốc độ rất nhanh. Số lượng đơn hàng đóng tàu mới, sản phẩm hoàn thiện và năng lực tổng thể ngành công nghiệp đóng tàu Trung Quốc đang ở vị trí hàng đầu trên thế giới. Ông Li tin rằng, mặc dù có trình độ công nghệ tiên tiến nhưng ngành công nghiệp đóng tàu của Mỹ trong những năm gần đây không phát triển với tốc độ nhanh chóng. Khả năng xây dựng ụ khô nhìn chung yếu hơn Trung Quốc.
Trước sự đầu tư sức và lực đáng kể của Trung Quốc tại các xưởng đóng tàu quân sự, ông Matthew Funaiole đánh giá lực lượng Hải quân Trung Quốc đang lớn hơn hạm đội Mỹ. Ông Funaiole đồng thời cảnh báo khoảng cách có thể nới rộng trong những năm tới. Tuy nhiên, nhà phân tích Ian Livingston và Michael O’Hanlon trong tháng 9/2018 nhận định rằng mặc dù Trung Quốc sở hữu hạm đội đông đảo hơn về số lượng nhưng Mỹ vẫn đóng những tàu chiến có kích cỡ và chất lượng tốt hơn so với Trung Quốc.