Ngày 1/6/2019, nhân Diễn đàn Shangri-La lần thứ 18 tại Singapore, Bộ Quốc phòng Mỹ đã chính thức công bố bản Báo cáo về Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mới dài 64 trang, gồm 4 phần (Mở đầu; Xu hướng và thách thức chiến lược tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương; Chiến lược quốc phòng và lợi ích của Mỹ ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương; Việc duy trì ảnh hưởng của Mỹ đối với các mục tiêu của Mỹ ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương). Thông tin về việc Mỹ công bố Chiến lược mới cho khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương ngay lập tức gây sự chú ý đặc biệt của dư luận.
Báo cáo Chiến lược cho Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mới của Mỹ. (Nguồn: Bộ Quốc phòng Mỹ)
Thông điệp từ Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ trong bản Báo cáo
Mở đầu bản Báo cáo là thông điệp của Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick M. Shanahan, với các nội dung sau:
1) Báo cáo xác định khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương là ưu tiên của Bộ Quốc phòng Mỹ. Mỹ là một quốc gia Thái Bình Dương; Mỹ được liên kết với các nước láng giềng Ấn Độ – Thái Bình Dương thông qua các trụ cột không thể phá vỡ của lịch sử, văn hóa, thương mại và giá trị chung. Mỹ có một cam kết lâu dài để duy trì một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở, trong đó tất cả các quốc gia, lớn và nhỏ, được bảo đảm chủ quyền và có thể theo đuổi tăng trưởng kinh tế phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực quốc tế và nguyên tắc cạnh tranh công bằng được chấp nhận.
2) Tính liên tục của tầm nhìn chiến lược chung của Mỹ sẽ không bị gián đoạn mặc dù môi trường an ninh ngày càng phức tạp. Cạnh tranh chiến lược giữa các quốc gia, được xác định bởi sự cạnh tranh địa chính trị giữa tầm nhìn tự do và đàn áp thế giới, là mối quan tâm hàng đầu đối với an ninh quốc gia của Mỹ. Cụ thể, Trng Quốc, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, tìm cách sắp xếp lại khu vực này thành lợi thế của mình bằng cách tận dụng hiện đại hóa quân sự, hoạt động ảnh hưởng và kinh tế săn mồi để ép buộc các quốc gia khác.
3) Bộ Quốc phòng Mỹ ủng hộ các lựa chọn thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng lâu dài cho tất cả mọi người ở Ấn Độ-Thái Bình Dương. Mỹ sẽ không chấp nhận các chính sách hoặc hành động đe dọa hoặc làm suy yếu trật tự quốc tế dựa trên quy tắc – một trật tự có lợi cho tất cả các quốc gia và cam kết bảo vệ và nâng cao các giá trị được chia sẻ này. Chiến lược An ninh Quốc gia và Chiến lược Quốc phòng Quốc gia nêu rõ tầm nhìn của Mỹ để cạnh tranh, răn đe và giành chiến thắng trong môi trường này. Để đạt được tầm nhìn này đòi hỏi phải kết hợp một Lực lượng Liên quân với đồng minh và đối tác mạnh mẽ hơn.
4) Để đạt được hòa bình thông qua sức mạnh và sử dụng khả năng răn đe hiệu quả đòi hỏi phải có một Lực lượng chung sẵn sàng chiến thắng mọi xung đột từ khi bắt đầu. Bộ Quốc phòng Mỹ, cùng với các đồng minh và đối tác của Mỹ, sẽ đảm bảo các lực lượng đáng tin cậy chiến đấu của Mỹ được đưa ra phía trước trong khu vực. Hơn nữa, Lực lượng chung sẽ ưu tiên các khoản đầu tư đảm bảo tính sát thương trước các đối thủ cao cấp.
5) Bộ Quốc phòng Mỹ đang tăng cường và phát triển Liên minh và quan hệ đối tác của Hoa Kỳ thành một kiến trúc an ninh được nối mạng để duy trì trật tự dựa trên các quy tắc quốc tế. Bộ Quốc phòng Mỹ cũng tiếp tục nuôi dưỡng các mối quan hệ an ninh nội Á có khả năng ngăn chặn sự gây hấn, duy trì sự ổn định và đảm bảo quyền truy cập miễn phí vào các lĩnh vực chung.
6) Báo cáo cho biết thúc đẩy tầm nhìn Ấn Độ – Thái Bình Dương này đòi hỏi một nỗ lực tích hợp để nhận ra mối liên kết quan trọng giữa kinh tế, quản trị và an ninh – tất cả các thành phần cơ bản hình thành nên bối cảnh cạnh tranh của khu vực. Bộ Quốc phòng, hợp tác với các Cơ quan và Cơ quan Chính phủ Hoa Kỳ khác, các tổ chức khu vực, và các đồng minh và đối tác khu vực, sẽ tiếp tục duy trì một trật tự dựa trên các quy tắc để đảm bảo hòa bình và thịnh vượng cho tất cả mọi người.
Lợi ích quốc gia và chiến lược quốc phòng của Mỹ ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương
Theo Bản báo cáo, Chiến lược Quốc phòng mới của Mỹ cũng như Chiến lược An ninh Quốc gia Mỹ năm 2017 dựa trên quan điểm rằng hòa bình, an ninh và thịnh vượng phụ thuộc vào các quốc gia mạnh mẽ, có chủ quyền, tôn trọng công dân của họ ở nhà và hợp tác để tiến tới hòa bình ở nước ngoài. Nó có cơ sở trong niềm tin rằng sự lãnh đạo của Mỹ trong việc thúc đẩy các nguyên tắc được tổ chức rộng rãi này là một lực lượng lâu dài vì lợi ích trên thế giới.
Do đó, Bộ Quốc phòng Mỹ đang làm việc để hỗ trợ lợi ích quốc gia lâu dài của Mỹ, như đã nêu trong Chiến lược an ninh quốc gia, gồm:
1) Bảo vệ người dân Mỹ, quê hương và lối sống của người Mỹ.
2) Thúc đẩy sự thịnh vượng của Mỹ thông qua các mối quan hệ kinh tế công bằng và có đi có lại để giải quyết sự mất cân bằng thương mại.
3) Giữ gìn hòa bình thông qua sức mạnh bằng cách xây dựng lại quân đội của Mỹ để nó vẫn còn ưu việt, và dựa vào các đồng minh và đối tác để gánh vác một phần công bằng trách nhiệm bảo vệ chống lại các mối đe dọa chung.
4) Nâng cao ảnh hưởng của Mỹ bằng cách cạnh tranh và lãnh đạo trong các tổ chức đa phương để các lợi ích và nguyên tắc của Mỹ được bảo vệ. Mặc dù những lợi ích này có tính chất toàn cầu, nhưng chúng có tầm quan trọng cao trong một khu vực có kết quả chiến lược và kinh tế như Ấn Độ – Thái Bình Dương.
Chiến lược quốc phòng năm 2018 hướng dẫn Bộ Quốc phòng hỗ trợ Chiến lược an ninh quốc gia nhằm:
1). Bảo vệ nước Mỹ.
2) Giữ sức mạnh quân sự ưu việt của Mỹ trên thế giới.
3) Đảm bảo sự cân bằng quyền lực ở các khu vực có lợi cho Mỹ.
4) Duy trì một trật tự quốc tế có lợi nhất cho an ninh và thịnh vượng Mỹ.
Theo Báo cáo, Chiến lược quốc phòng cho biết cách Mỹ làm việc với các nước láng giềng ở Ấn Độ – Thái Bình Dương và hơn thế nữa, để giải quyết các thách thức chính trong khu vực. Một sự thay đổi tiêu cực trong cán cân sức mạnh khu vực có thể khuyến khích các đối thủ cạnh tranh thách thức và lật đổ trật tự mở và tự do hỗ trợ sự thịnh vượng và an ninh cho Mỹ và các đồng minh, đối tác. Để giải quyết thách thức này, Bộ Quốc phòng Mỹ đang phát triển một Liên quân mạnh mẽ, kiên cường và đổi mới nhanh chóng hơn và đang tăng cường hợp tác với các đồng minh và đối tác. Cả Chiến lược An ninh Quốc gia và Chiến lược Quốc phòng Quốc gia đều khẳng định Ấn Độ – Thái Bình Dương là quan trọng đối với sự ổn định, an ninh và thịnh vượng liên tục của Mỹ. Mỹ tìm cách giúp xây dựng một Ấn Độ – Thái Bình Dương, nơi chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ được bảo vệ, lời hứa tự do được thực hiện và thịnh vượng chiếm ưu thế cho tất cả. Mỹ sẵn sàng hợp tác với tất cả các quốc gia để đạt được tầm nhìn này.
Bản báo cáo Mỹ cho rằng những thách thức ở Ấn Độ – Thái Bình Dương vượt ra ngoài những gì mà bất kỳ quốc gia nào cũng có thể giải quyết một mình. Bộ tìm cách hợp tác với các đồng minh và đối tác cùng chí hướng để giải quyết các thách thức chung. Mỹ thừa nhận rằng các đồng minh và đối tác là một hệ số nhân cho hòa bình và khả năng tương tác, đại diện cho một lợi thế bền vững, không đối xứng và vô song mà không đối thủ hay đối thủ nào có thể sánh được. Mỹ tìm cách cung cấp cấu trúc cho phép các quân đội tương ứng của chúng tôi làm việc cùng nhau – tận dụng các lực lượng bổ sung, quan điểm độc đáo, mối quan hệ khu vực và khả năng thông tin. Thực hiện các bước có chủ ý trong các lĩnh vực này sẽ cho phép Mỹ và các nước cải thiện khả năng cạnh tranh, ngăn chặn và nếu cần thiết, chiến đấu và giành chiến thắng cùng nhau.