Bắc Kinh vừa dụ dỗ, vừa nhử Philippines bằng những thỏa thuận, hợp đồng kinh tế và thăm dò, khai thác chung ở Biển Đông, vừa tiến hành các hoạt động khiêu khích, đe dọa trong EEZ của Manila. Hành động trên của Trung Quốc đã buộc giới chức Philippines phải đưa ra những tuyên bố phản đối.
Bắc Kinh bắn pháo sáng đe dọamáy bay quân sự của Philippines
Phát biểu trước Ủy ban An ninh và Quốc phòng quốc gia Philippines,Thiếu tướng Reuben Basiao, Phó Chánh văn phòng tình báo của các lực lượng vũ trang Philippines khẳng định rằng Bắc Kinh đã có “những hành động đáng kể” để mở rộng các yêu sách chủ quyền đơn phương và phi lý trên Biển Đông. Theo Thiếu tướng Reuben Basiao, gần đây, Trung Quốc đã bắn pháo sáng cảnh cáo nhằm vào các máy bay quân sự của Philippines ở Biển Đông từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2019 với 6 lần bắn pháo sáng cảnh cáo nhằm vào các máy bay Philippines khi làm nhiệm vụ tuần tra hàng hải.Ngoài ra, theo ông Basiao, Trung Quốc còn triển khai thêm 17 tàu nghiên cứu vào vùng biển của Philippines cũng trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 6 năm nay. Tướng Basiao tái khẳng định, động thái này từ Bắc Kinh đã tìm cách cản trở các nhiệm vụ tuần tra, luân chuyển và tiếp tế của Manila ở Biển Tây Philippines và nhấn mạnh rằng Trung Quốc là nước “hung hăng nhất” trên Biển Đông.
“Dụ dỗ” bằng hợp đồng kinh tế
Trong chuyến thăm Trung Quốc (29/8 -1/9), ông Duterte đã hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, cùng nhiều quan chức cấp cao khác của Trung Quốc nhằm thúc đẩy quan hệ song phương và hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Trong cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình, Tổng thống Duterte đã đề cập tới khả năng hợp tác giữa hai nước trong dự án khai thác dầu khí chung tại Biển Đông. Nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc cần có những bước tiến xa hơn trong hoạt động khai thác chung tài nguyên dầu khí tại vùng biển này. Hai nước hiện đã thành lập một Ủy ban điều phối chung liên chính phủ và một nhóm làm việc liên doanh nghiệp để cùng triển khai dự án khai thác dầu khí chung trên Biển Đông. Hoạt động này được thực hiện với mục đích thúc đẩy khai thác chung giữa hai nước đạt được tiến triển mang tính thực chất.
Mới đây nhất, Trung Quốc và Philippines tổ chức cuộc họp thứ năm của Cơ chế tham vấn song phương (BCM) về vấn đề Biển Đông tại Bắc Kinh. Tại cuộc họp, hai bên đã đánh giá tích cực xu thế phát triển quan hệ Trung Quốc – Philippines; khẳng định BCM sẽ góp phần thúc đẩy hợp tác thực chất trên biển, biện pháp và phương thức thảo luận nhằm kiểm soát và xử lý khác biệt trên biển; phát huy tác dụng quan trọng trong việc tăng cường đối thoại và lòng tin chính trị giữa hai nước, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển lành mạnh và ổn định ở Biển Đông. Hai bên tái khẳng định sẽ thực hiện các biện pháp tích cực, mang tính xây dựng giải quyết thỏa đáng tranh chấp, bất đồng ở Biển Đông, tìm kiếm triển khai hợp tác thực chất trên biển để tăng cường sự tin tưởng và tự tin lẫn nhau. Ngoài ra, hai bên khẳng định tầm quan trọng của các nền tảng đa phương khác bao gồm Đối thoại Trung Quốc – ASEAN, Diễn đàn khu vực ASEAN và Hội nghị thượng đỉnh Đông Á nhằm duy trì hòa bình và ổn định khu vực. Hai bên khẳng định tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông; thúc đẩy các cuộc tham vấn Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông và cam kết đạt được COC hiệu quả và thực chất ngay từ sớm.
Giới chức Philippines buộc phải phản đối Trung Quốc
Ngay sau khi có thông tin, bằng chứng về việc Trung Quốc 6 lần bắn pháo sáng cảnh cáo nhằm vào các máy bay quân sự của Philippines, Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. cho biết ông sẽ gửi công hàm phản đối cho Bắc Kinh, nếu xác minh chính xác thông tin Trung Quốc bắn pháo sáng cảnh cáo nhằm vào các máy bay quân sự của Manila ở biển Tây Philippines.Theo đó, ông Locsin sẽ gửi công hàm phản đối cho phía Trung Quốc sau khi Cơ quan Điều phối Tình báo quốc gia Philippines (NICA) đưa ra kết luận xác nhận vụ việc.
Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines cho rằng, việc Trung Quốc bắn pháo sáng cảnh cáo nhằm vào các máy bay quân sự của Philippines tuần tra ở Biển Đông không phải là “mối đe dọa trực tiếp”. Ông Lorenzana xác nhận, Trung Quốc đã cho bắn pháo sáng cảnh cáo từ ba hòn đảo nhân tạo ở Biển Đông, trong lúc các máy bay quân sự Philippines bay qua khu vực này. Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines lại đưa ra “lời biện minh thay Bắc Kinh”, khi cho rằng:“Tại sao Trung Quốc lại bắn pháo sáng? Tôi không biết. Có thể họ đang tổ chức buổi lễ nào đó. Nhưng tôi nghi ngờ đây là hành động nhằm để các máy bay của chúng tôi biết rằng họ không được ở trong khu vực mà Trung Quốc kiểm soát. Đây chỉ là hành động cảnh cáo chứ không có gì hơn. Chúng không phải là mối đe dọa trực tiếp tới máy bay quân sự của chúng tôi”. Cũng theo Bộ trưởng Lorenzana, các máy bay của không quân Philippines đã tiến hành thu thập thông tin tình báo, giám sát và trinh thám ở khu vực cách ba hòn đảo nhân tạo của Trung Quốc hơn 9 km và trên độ cao 5.000 feet.
Lâu nay, Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền trên phần lớn diện tích Biển Đông thông qua cái gọi là bản đồ “đường chín đoạn”. Thậm chí, trong những năm gần đây, Trung Quốc không ngừng cải tạo, xây dựng các hòn đảo nhân tạo và tiến hành quân sự hóa phép trên các thực thể này để bảo vệ những tuyên bố chủ quyền phi lý ở Biển Đông.