Chuyên gia James Goldrick thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng thuộc Viện ANU tại Australia đã đưa ra phân tích về mục tiêu, tính toán của Trung Quốc ở Biển Đông hiện nay.
Các yếu tố ảnh hưởng đến tính toán chiến lược của TQ
Trung Quốc hiện phải cân bằng trong các tính toán chiến lược của mình tại các lục địa, vốn đang diễn biến phức tạp và phụ thuộc nhiều vào lĩnh vực hàng hải. Trung Quốc luôn để mắt đến sự cần thiết phải tự bảo vệ mình trước sự tấn công từ biển hơn là các mối đe doạ tiềm tàng khác. Thứ nhất, hầu hết các thương mại toàn cầu của Trung Quốc là đường biển và nó phụ thuộc rất nhiều vào việc nhập khẩu nguyên liệu thô từ biển, đặc biệt là năng lượng từ dầu Trung Đông và khí hóa lỏng tự nhiên. Thứ hai, chiến lược toàn cầu của Trung Quốc còn nhằm đảm bảo an toàn cho các cộng đồng Hoa kiều tại các khu vực bất ổn định cũng như bảo vệ các khoản đầu tư của họ. Không có gì trong số này là mới đối với các cường quốc hàng hải trong vài trăm năm qua, nhưng nó mới đối với Trung Quốc.
Các mục tiêu của TQ ở Biển Đông hiện nay và tương lai
Thứ nhất, không có gì ngạc nhiên khi các chiến lược gia hải quân Trung Quốc đã tập trung nghiên cứu, tìm hiều về lịch sử hải quân của các nước, trong đó điển hình là Pháp. Giống như Pháp, Trung Quốc phải giải quyết hai yêu cầu là phòng thủ lục địa và bảo vệ lợi ích hàng hải. Trong lĩnh vực hàng hải, điều này được thể hiện qua những nỗ lực song song nhằm phát triển một cấu trúc lực lượng có khả năng ngăn chặn cả lực lượng địch tiếp cận Trung Quốc bằng đường biển và tìm cách kiểm soát toàn khu vực.
Thứ hai, xây dựng đảo nhân tạo ở Biển Đông là một ví dụ về việc Trung Quốc giải quyết giữa yêu cầu phòng thủ và bảo vệ hàng hải. Nó phản ánh cả tư duy lục địa và hàng hải. Có nhiều động lực trong các điều khoản quân sự, chẳng hạn như tạo ra các căn cứ nước sâu cho tàu ngầm tên lửa đạn đạo hạt nhân và mong muốn biến biển thành vùng cấm địa cho các đối thủ tiềm tàng trong cuộc xung đột cường độ cao. Nhưng các cơ sở cũng sẽ giúp Trung Quốc dễ dàng dự phóng sức mạnh hàng hải hơn nữa và bảo vệ lợi ích hàng hải hợp pháp của mình.
Thứ ba, nếu tài nguyên tiếp tục cạn kiệt, việc mở rộng khả năng ở xa bờ của Trung Quốc sẽ tiếp tục. Nhưng ngay cả khi nền kinh tế Trung Quốc giảm tốc, Hải quân Trung Quốc vẫn sẽ nhắm đến mục tiêu mũi nhọn là tham vọng phòng thủ của Trung Quốc, kết hợp với các vũ khí khác của quân đội Trung Quốc, như không quân và lực lượng tên lửa. Các công nghệ mới nổi của Trung Quốc, không chỉ trong hành trình chống hạm và tên lửa đạn đạo, mà dưới dạng phương tiện giám sát và tấn công không người lái, sẽ là một yếu tố chính của nỗ lực này, cũng như các cảm biến tầm xa và không gian. Có thể nói Biển Đông bị bao phủ bởi tất cả những điều này.
Cuối cùng, nếu giả định rằng Biển Đông là “vùng đất xanh” của Trung Quốc được đưa ra kết luận hợp lý bằng cách cố gắng đẩy các quốc gia khác ra khỏi các hoạt động thương mại hoặc quân sự trong khu vực yêu sách “đường chín đoạn”, thì hậu quả của mối quan hệ của Trung Quốc với các quốc gia khác ở Biển Đông sẽ là thảm họa. Mục đích quân sự để đạt được mức độ nhận thức cao hơn nhiều trên biển bằng cách thiết lập các đảo nhân tạo làm nền tảng giám sát và căn cứ cho các tài sản trên mặt và trên không đang trên đường đạt được thành tựu. Trong một cuộc xung đột cường độ cao, các tàu sân bay không thể tưởng tượng được có thể trở thành mục tiêu bất động. Nhưng tiện ích của chúng trong một loạt các tình huống bất ngờ, như là cơ sở chuyển tiếp cho các hoạt động tầm xa và như những tuyên bố rất công khai về sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc. Trung Quốc nên rất hài lòng với những gì họ đã đạt được và bây giờ nên suy nghĩ kỹ về cách họ có thể xoa dịu các quốc gia duyên hải khác.
Nhìn chung, cho dù có nhiều biểu hiện khác nhau trong những tính toán, chiến lược của Trung Quốc ở Biển Đông thì về bản chất sẽ không thay đổi. Bắc Kinh sẽ tiếp tục có các hành động ngang ngược, lấn lướt bất chấp luật pháp để độc chiếm Biển Đông như quân sự hoá, củng cố kiểm soát các thực thể chiếm đóng và xâm phạm chủ quyền của các nước.