Phát biểu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại diễn ra ở New York hôm 13/12, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper một lần nữa chỉ trích Trung Quốc đang phá hoại chủ quyền lãnh thổ của các nước láng giềng và coi Bắc Kinh là mối quan tâm hàng đầu về quân sự sau Nga. Đây là tuyên bố mạnh mẽ mới nhất của Lầu năm góc đối với các hành động của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Theo Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, Mỹ và Nga đang nhanh chóng hiện đại hóa lực lượng vũ trang, mở rộng năng lực trong lĩnh vực vũ trụ và không gian mạng nhờ sức mạnh quân sự ngày càng tăng. Trong đó, Bắc Kinh không chỉ vi phạm lãnh thổ của quốc gia nhỏ hơn mà còn đang cố phá hoại luật pháp, quy tắc quốc tế nhằm mang lại lợi ích cho họ. “Ngày nay, luật pháp quốc tế mà Mỹ và các đồng minh nỗ lực thiết lập đang bị thử thách. Quan tâm hàng đầu của Bộ Quốc phòng hiện nay là Trung Quốc, tiếp đó là Nga”, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper phát biểu.
Người đứng đầu Lầu Năm Góc cho rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình năm 2017 công bố kế hoạch đầy tham vọng cho Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), yêu cầu PLA đến năm 2035 phải hoàn tất hiện đại hóa và trở thành quân đội hàng đầu thế giới vào năm 2050. Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền phi pháp với hơn 90% diện tích Biển Đông, chồng lấn lên vùng biển các nước láng giềng, và xây đảo nhân tạo, cải tạo đất, đưa thiết bị quân sự tới đây. “Những nỗ lực trơ tráo của Trung Quốc để ép buộc các nước nhỏ hơn và khẳng định các yêu sách hàng hải bất hợp pháp đã đe dọa chủ quyền các nước láng giềng, phá hoại sự ổn định của thị trường khu vực và làm tăng nguy cơ nghèo đói”, Esper nói, thêm rằng hành vi của Trung Quốc trái ngược hoàn toàn với tầm nhìn của Mỹ về việc tôn trọng và cung cấp cơ hội cho tất cả quốc gia lớn nhỏ. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cũng khẳng định Washington sẽ kiềm chế Bắc Kinh, đảm bảo các quy tắc và trật tự quốc tế hiện có bằng cách tăng cường hơn nữa quan hệ với các đồng minh truyền thống.
Cũng trong ngày 13/12, Tự lệnh Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ John Aquilino cũng cho rằng những hành động của Trung Quốc trong khu vực nước này tuyên bố chủ quyền phi pháp ở Biển Đông nhằm dọa dẫm các quốc gia trong khu vực. Phát biểu với giới phóng viên ở thủ đô Bangkok (Thái Lan), Đô đốc Aquilino cảnh báo ngoài việc triển khai tên lửa diệt hạm và phòng không cùng thiết bị gây nhiễu radar, Trung Quốc đã cho máy bay ném bom hạ cánh xuống đường băng trên đảo nhân đạo phi pháp, theo AP. Ông Aquilino không nói rõ thời gian. Năm 2018, Bắc Kinh đã âm thầm điều tên lửa hành trình chống hạm và tên lửa đối không đến các đá Vành Khăn, Chữ Thập và Xu Bi, theo tờ The Philippine Star. Đây là 3 trong số 7 thực thể trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam nhưng bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp và bồi đắp thành đảo nhân tạo.
Những tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Esper và Tự lệnh Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ John Aquilino được đưa ra cùng ngày Mỹ và Trung Quốc xác nhận đạt thỏa thuận thương mại giai đoạn một cho chiến tranh thương mại đã kéo dài 17 tháng. Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Trung Quốc chấp thuận nhiều thay đổi về cấu trúc và mua số lượng lớn nông phẩm, năng lượng, sản xuất cùng nhiều thứ khác từ Mỹ, trong khi Washington đồng ý mức thuế 25% được giữ nguyên, mức 15% trước đó giảm xuống một nửa và không áp mức thuế dự kiến bắt đầu vào ngày 15/12. Quan chức Trung Quốc cho biết đã đạt được tiến bộ lớn trong đàm phán và thống nhất về văn bản thỏa thuận thương mại giai đoạn một với Mỹ. Trung Quốc sẽ nhập khẩu thêm lúa mì và ngô của Mỹ song chưa công bố chi tiết số lượng.