Ngày 15/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc vừa cùng nhau ký thoả thuận thương mại giai đoạn 1 giữa hai nước tại Nhà Trắng.
Chi tiết thoả thuận giữa hai bên được Nhà Trắng công bố dài 86 trang, gồm 8 chương từ các quy định chặt chẽ về sở hữu trí tuệ tại Trung Quốc cho đến cam kết của Bắc Kinh để mua ít nhất 200 tỷ USD hàng hoá, dịch vụ của Mỹ trong hai năm tới, cũng như cam kết không thao túng tiền tệ của Trung Quốc. Theo thoả thuận, năm nay Trung Quốc cam kết mua ít nhất 32,9 tỷ USD hàng sản xuất 12,5 tỷ USD nông sản, 18,5 tỷ USD năng lượng và 12,8 tỷ USD dịch vụ của Mỹ. Năm 2021, nước này tiếp tục tăng mua hàng sản xuất lên 44,8 tỷ USD, nông sản 19,5 tỷ USD, năng lượng 33,9 tỷ USD và dịch vụ 25,1 tỷ USD.
Tại lễ ký, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết “đang thực hiện bước tiến quan trọng”, mở ra một tương lai công bằng và đôi bên cùng có lợi trong thương mại và “chúng tôi cùng nhau sửa chữa sai lầm trong quá khứ”. Ông Trump cho rằng, thoả thuận giai đoạn một sẽ cung cấp sự bảo đảm kinh tế cho các gia đình, doanh nghiệp và nông dân Mỹ. Đồng thời, Trump ca ngợi Phó Thủ tướng Trung Quốc là một người bạn và “sẽ đến thăm Trung Quốc trong tương lai không xa”. Tuy nhiên, ông Donald Trump cho biết, thuế với hai phần ba hàng nhập khẩu sẽ vẫn được giữ nguyên và “Mỹ sẽ gỡ bỏ thuế khi đồng ý với thoả thuận giai đoạn hai”, khẳng định Mỹ cần các chính sách thuế này; nhấn mạnh hai bên sẽ tiếp tục đàm phán thoả thuận giai đoạn hai sau khi thoả thuận giai đoạn một có hiệu lực. Cùng quan điểm trên, Phó tổng thống Mỹ Mike Pence thì khẳng định, thoả thuận này sẽ đưa nước Mỹ lên vị trí hàng đầu và “giữa hai nước vẫn còn những tồn tại nhưng thoả thuận hôm nay đánh dấu một cột mốc mới, một mối quan hệ hữu ích hơn. Thực tế, đây là một tín hiệu tốt, mang ý nghĩa Bắc Kinh và Washington đang trên đường đến thoả thuận chấm dứt hoàn toàn chiến tranh thương mại”.
Trong khi đó, Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc đọc thư của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gửi ông Trump. Trong bức thư được ông Lưu đọc trong lễ ký kết, ông Tập nói với ông Trump rằng thỏa thuận này cho thấy hai nước có thể giải quyết những khác biệt và tìm giải pháp dựa trên đối thoại; thoả thuận giai đoạn một tốt cho Trung Quốc, Mỹ và toàn thế giới; đồng thời bày tỏ hy vọng Mỹ sẽ đối xử công bằng với các doanh nghiệp Trung Quốc và cam kết hợp tác chặt chẽ với Trump; nhấn mạnh “Mỹ – Trung phải cùng hợp tác để giải quyết các vấn đề của thế giới. Đây là lựa chọn đúng đắn duy nhất, hai bên phải cùng làm việc với sự tôn trọng lẫn nhau”. Tuy nhiên, ông Lưu Hạc cho rằng việc các công ty Trung Quốc mua bao nhiêu hàng Mỹ là tùy thuộc vào nhu cầu thị trường trong nước.
Trọng tâm của thỏa thuận vừa đạt được là cam kết của Trung Quốc mua sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ và các hàng hóa cùng dịch vụ khác trị giá ít nhất 200 tỷ đô la trong hai năm, so với 186 tỷ đô la trong năm 2017. Các quan chức của cả hai nước đã ca ngợi thỏa thuận này là “mở ra một kỷ nguyên mới cho quan hệ Mỹ-Trung”, nhưng thỏa thuận này không giải quyết được những khác biệt về cấu trúc đã khiến chính quyền Trump phát động cuộc chiến tranh thương mại ban đầu. Những sự khác biệt đó bao gồm các hoạt động từ lâu của Bắc Kinh chống đỡ các công ty quốc doanh và đổ ra hàng hóa giá rẻ tràn ngập các thị trường quốc tế.
Thỏa thuận Giai đoạn 1, đạt được vào tháng 12 năm ngoái, hủy bỏ các biện pháp tăng thuế quan theo kế hoạch của Mỹ đối với các mặt hàng điện thoại di động, đồ chơi và máy tính xách tay do Trung Quốc sản xuất, đồng thời giảm thuế suất xuống phân nửa, còn 7,5% đối với các mặt hàng khác trị giá 120 tỷ USD của Trung Quốc, gồm TV màn hình phẳng, tai nghe Bluetooth và giày dép. Nhưng thỏa thuận này vẫn giữ nguyên mức thuế 25% áp dụng đối với một lượng lớn hàng hóa và linh kiện Trung Quốc trị giá 250 tỷ USD được sử dụng bởi các nhà sản xuất Mỹ.
Trong khi đó, hãng tin Reuters cho rằng ông Trump đã bắt đầu khai thác thỏa thuận Giai đoạn 1 vói Trung Quốc như một trụ cột trong chiến dịch tranh cử của ông để duy trì chiếc ghế tại Nhà Trắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020.