Mỹ và Trung Quốc là hai cường quốc kinh tế, quân sự hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, nhìn về ngân sách đóng góp cho Liên hợp quốc sẽ thấy rõ sự cống hiến của Mỹ và Trung Quốc khác xa nhau.
Mỹ hiện là nước đóng góp nhiều nhất cho Liên hợp quốc, tương đương 25% chi phí vận hành tổ chức đa phương lớn nhất thế giới, tức là khoảng 3 tỷ USD mỗi năm và đóng 25% cho ngân sách hoạt động gìn giữ hòa bình, khoảng 6 tỷ USD mỗi năm. Trước đây, Mỹ cam kết đóng 27,89% ngân sách hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc nhưng hồi năm 2017, Tổng thống Trump đã thực hiện quyết định của Quốc hội nước này là cắt giảm phần đóng góp xuống còn 25%. Theo đó các khoản đóng góp thường niên của Mỹ cho ngân sách gìn giữ hòa bình sẽ hụt đi 200 triệu USD mỗi năm. Trong khi đó, Trung Quốc – cường quốc đứng thứ hai thế giới về kinh tế chỉ đóng góp vỏn vẹn 12% chi phí vận hành cho Liên hợp quốc.
Tại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nguồn kinh phí để cơ quan này vận hành bởi tài trợ bởi một số nguồn lực bao gồm: các tổ chức quốc tế, các nhà tài trợ tư nhân, các quốc gia thành viên và Liên Hợp Quốc. Theo đó, mỗi quốc gia thành viên được yêu cầu phải trả lệ phí để trở thành một phần của tổ chức. Những khoản tiền này được tính toán tương đối dựa trên tiềm lực tài chính và dân số của mỗi quốc gia. Hiện tại, những khoản phí chỉ chiếm khoảng một phần tư tổng kinh phí của WHO. Phần còn lại của ba phần tư đến từ “đóng góp tự nguyện”, nghĩa là đóng góp từ các quốc gia thành viên hoặc đối tác. Trong tất cả các quốc gia, Mỹ là nhà tài trợ lớn nhất của WHO. Trong chu kỳ tài trợ hai năm từ 2018 đến 2019, quốc gia này đã đóng góp hơn 893 triệu USD cho WHO. Trong tổng số này, có tới 237 triệu USD là khoản phí thành viên bắt buộc và 656 triệu USD là hình thức quyên góp tự nguyện. Sự đóng góp của Mỹ chiếm 14,67% tổng số tiền đóng góp tự nguyện được đưa ra trên toàn cầu. Nhà tài trợ lớn tiếp theo của WHO là Quỹ Bill và Melinda Gates, một tổ chức tư nhân của Mỹ. Quốc gia thành viên có đóng góp lớn thứ hai là Vương quốc Anh với 434,8 triệu USD tiền phí và quyên góp trong khoảng thời gian đó, tiếp theo là Đức và Nhật Bản. Trong khi đó, Trung Quốc chỉ đóng góp gần 86 triệu USD trong các khoản phí và đóng góp tự nguyện trong chu kỳ tài trợ hai năm từ 2018 đến 2019.
Trong một động thái lại, Trung Quốc (15/5) ra thông cáo kêu gọi các nước thành viên Liên hợp quốc chủ động hoàn thành nghĩa vụ tài chính của mình đối với Liên hợp quốc, đồng thời nhấn mạnh Mỹ hiện đang nợ tổ chức này hơn 2 tỷ USD. Phía Trung Quốc viện dẫn báo cáo của Tổng thư ký Liên hợp quốc cho biết, tính đến ngày 14/5, tổng số nợ các nước chưa trả cho Liên hợp quốc bao gồm 1,63 tỷ USD khoản ngân sách thường xuyên và 2,14 tỷ USD khoản ngân sách cho hoạt động gìn giữ hòa bình. Trung Quốc nhấn mạnh Mỹ là nước nợ nhiều nhất với 2 khoản là 1,165 tỷ USD và 1,332 tỷ USD cho hai khoản ngân sách kể trên.
Trước đó, Đại sứ Trung Quốc tại Liên hợp quốc, ông Vương Quân đã cáo buộc Mỹ làm suy yếu kinh tế toàn cầu thông qua việc tạo ra những rào cản thương mại và cố kéo dài dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp Covid-19 toàn cầu bằng cách ngừng tài trợ cho WHO. Bên cạnh đó, Vương Quân cũng cáo buộc “Mỹ đã dốc sức tham gia trò chơi đổ lỗi và bêu xấu Trung Quốc cùng WHO nhằm gỡ bỏ trách nhiệm kiểm soát hiệu quả dịch bệnh này ở Mỹ. Những hành động như vậy của Mỹ không chỉ gây cản trở và làm suy yếu nỗ lực và sự hợp tác quốc tế chống đại dịch, mà kết quả còn làm kéo dài dịch bệnh này, rồi sau đó dẫn đến sự chững lại của nền kinh tế toàn cầu, điều này sẽ dẫn đến bùng phát những rủi ro toàn cầu”. Ngoài ra, ông Vương cũng cho rằng Washington đang gây nguy hiểm cho sự hồi phục kinh tế toàn cầu với việc bổ sung các mức thuế quan tùy tiện, gây ra những bất đồng và tranh cãi thương mại.
Động thái bất thường của Trung Quốc đối với khoản nợ của Mỹ xảy ra khi Tổng thống Donald Trump tiếp tục chỉ trích Bắc Kinh không cởi mở về Covid-19 khi các ca bệnh ban đầu được báo cáo hồi tháng 12 và đầu tháng 1. Phái đoàn ngoại giao của Mỹ tại Liên Hiệp Quốc bác bỏ thông cáo của Trung Quốc, cho rằng Trung Quốc “đang cố ý muốn phân tán dư luận khỏi việc che giấu cũng như quản lý kém đại dịch COVID-19 của họ”. Bên cạnh đó, Mỹ có năm tài chính tính từ tháng 10 năm nay tới tháng 10 năm sau nên nhìn vào những thời điểm cụ thể trong năm các khoản nợ của nước này có vẻ lớn hơn.
Mỹ hiện đã thanh toán 726 triệu USD cho ngân sách gìn giữ hòa bình và thông thường sẽ trả một khoản lớn trong đó vào cuối năm dương lịch. Các nhà ngoại giao Mỹ cũng nói rõ tổng số tiền chưa trả cho các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc là 888 triệu USD và giải thích khoảng 2/3 trong khoản đó là kết quả của việc họ chỉ đang đóng góp theo tỉ lệ 25% từ năm 2017 cho tới hiện tại.
Nhìn chung, với việc là nước có tiềm lực kinh tế lớn (đứng thứ hai thế giới), nhưng các khoản đóng góp của Trung Quốc cho Liên hợp quốc và WHO còn quá ít, thậm chí các khoản đóng góp cho WHO chỉ bằng 1/10 của Mỹ. Điều này cho thấy nghĩa vụ của Trung Quốc đối với cộng đồng quốc tế còn quá ít. Thay vì chỉ trích, lên án Mỹ, Trung Quốc nên hành xử có trách nhiệm, tuân thủ luật pháp quốc tế, ngừng chỉ trích, vu cáo các nước và đóng góp một cách có trách nhiệm đối với các tổ chức quốc tế.